Ο φόβος της επιτυχίας: Το σύνδρομο του απατεώνα και η σύγχυση των συναισθημάτων

17:40 11/7/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η αναβλητικότητα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά των ατόμων που έχουν τον φόβο της επιτυχίας. 

«Ποτέ μην αρχίζεις μια δουλειά, μια μάχη, μια ερωτική σχέση αν ο φόβος της ήττας επισκιάζει την προοπτική της νίκης.» Ο Αριστοτέλης Ωνάσης, ο άνθρωπος που έκανε το όνομα του συνώνυμο με τα μυθικά πλούτη του 20ου αιώνα, ένας από τους διασημότερους κροίσους σε όλο τον κόσμο, ζωντανό παράδειγμα επιχειρηματικότητας και οξυδέρκειας δεν δίσταζε ποτέ, ούτε επέτρεπε στον εαυτό του να σκεφτεί το ενδεχόμενο της ήττας. Ξεκινούσε πάντα με την

πεποίθηση ότι μπορεί και θα τα καταφέρει.

Αν και το όνειρο της επιτυχίας είναι ζωντανό στους περισσότερους ανθρώπους στην πορεία διακόπτεται, ξεχνιέται ή στην καλύτερη περίπτωση διαμελίζεται σε μικρές επιτυχημένες δόσεις μια και αρκετοί είναι εκείνοι που φοβούνται να τα καταφέρουν.

Αυτό συμβαίνει σε πολλές πτυχές της ζωής και μπορεί να αναπτύσσεται από πολύ νωρίς. Βλέπουμε μαθητές που διαπρέπουν σε όλες τις σχολικές βαθμίδες, αλλά τις ημέρες των Πανελλήνιων εξετάσεων αδυνατούν να γράψουν όλα όσα γνωρίζουν. Αθλητές που κάνουν ατομικά ρεκόρ, αλλά την ώρα του αγωνίσματος η επίδοσή τους μειώνεται και εργαζόμενοι, που αν και διαθέτουν όλα τα προσόντα για να προχωρήσουν και να ανεβούν ιεραρχικά στον τομέα τους, αρκούνται στα βασικά, μένουν στάσιμοι για πολλά χρόνια και παγιώνονται σε μια κατάσταση που δεν τους βοηθά. Γιατί συμβαίνει αυτό; Οι μαθητές φοβούνται το άγνωστο, την απομάκρυνση από την οικογένεια τους, τις αντιξοότητες που πιθανόν να συναντήσουν, οι αθλητές ανησυχούν ότι οι άλλοι είναι δυνατότεροι και δεν θα ανταπεξέλθουν στον συναγωνισμό μαζί τους και οι εργαζόμενοι πιστεύουν ότι δεν είναι αρκετά καλοί όσο οι συνάδελφοί τους.

Ο φόβος της επιτυχίας οδηγεί σε αναποτελεσματικότητα. 

Μιλήσαμε με την κα Στεφανία Τσαουσίδου, σύμβουλο θετικής ψυχολογίας, η οποία μας εξήγησε τους λόγους που κάποιοι άνθρωποι ενώ θέλουν και έχουν τις ικανότητες να πετύχουν, τελικά αποδυναμώνουν τους εαυτούς τους και υποβιβάζουν τις ικανότητες τους γιατί φοβούνται … φοβούνται τις συνέπειες της επιτυχίας.

Όπως μας εξήγησε η κα Τσαουσίδου, όλοι θέλουν να επιτύχουν στη ζωή, αλλά στην πορεία θέτουν μόνοι τους εμπόδια και προφασίζονται δικαιολογίες για να μην κατακτήσουν όλα όσα ονειρεύονται. Η αποδυνάμωση του στόχου ξεκινάει από τις σκέψεις - θυσίες που πρέπει να κάνουν, όπως μπορεί να είναι η απομάκρυνση από αγαπημένα πρόσωπα  ή η έλλειψη προσωπικού χρόνου ή  άλλες πιθανές απώλειες που πρέπει να υπομείνουν.  

Κοινές συμπεριφορές που χαρακτηρίζουν τα άτομα που αντιμετωπίζουν τον φόβο της επιτυχίας.

- Θέτουν χαμηλούς στόχους. Ενώ οι ικανότητες τους είναι υψηλές βάζουν εύκολους στόχους που ξέρουν ότι θα τους πετύχουν.

- Παραιτούνται εύκολα από οποιαδήποτε προσπάθεια. Καταθέτουν τα «όπλα» της επιτυχίας στην πρώτη δυσκολία πιστεύοντας ότι δεν θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν. Προχωρούν μέχρι το σημείο που είναι εύκολο για εκείνους, αλλά μόλις αισθανθούν ότι πιέζονται ψυχικά ή σωματικά σταματούν, όχι γιατί δεν μπορούν, αλλά γιατί ανησυχούν μήπως αποτύχουν.

- Η αναβλητικότητα είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό. Δείχνουν αδυναμία να προγραμματίσουν και να προετοιμαστούν για έναν σκοπό ή αναβάλλουν τη διεκπεραίωσή του μέχρι τελευταία στιγμή,

- Αυτοκαταστρέφονται, πιστεύοντας ότι τελικά δεν είναι αρκετά καλοί ή αρκετά ικανοί ώστε να τα καταφέρουν.

Είναι σημαντικό να ελέγχουμε το μυαλό μας εστιάζοντας στη στιγμή και στην επαγγελματική ανάγκη.  Αιτίες

- Είχαν κάποια αρνητική εμπειρία στο παρελθόν και δεν θέλουν να βιώσουν πάλι μια αποτυχία.

- Έχουν το σύνδρομο imposter, μια διεθνή ορολογία που στα ελληνικά μεταφράζεται σαν το σύνδρομο του απατεώνα. Οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτό το σύνδρομο αισθάνονται ότι πετυχαίνουν από τύχη και όχι λόγω των ικανοτήτων τους. Έτσι θέτουν τον εαυτό τους εκτός συναγωνισμού σε όλες τις δοκιμασίες που απαιτούν προσπάθεια.

- Συγχέουν το αίσθημα του φόβου με αυτό του ενθουσιασμού. Τα δύο αυτά συναισθήματα έχουν την ίδια αντίδραση στο σώμα μας με αποτέλεσμα να παρερμηνεύεται ο ενθουσιασμός με το άγχος. Τα άτομα που αντιμετωπίζουν τον φόβο της επιτυχίας δεν μπορούν να ξεχωρίσουν ποιο συναίσθημα βιώνουν.

 -  Οι άνθρωποι που είναι μη εξωστρεφείς βιώνουν κοινωνικό άγχος με αποτέλεσμα να διστάζουν να «εκτεθούν» ή να εκθέσουν τη δουλειά τους.

 Αποτελέσματα

- Δεν παίρνουν την ικανοποίηση που θέλουν.

- Μένουν στάσιμοι επαγγελματικά ή κάνουν μικρές αλλαγές.

- Δεν έχουν κανένα κίνητρο στη ζωή τους.  

- Η αυτοεκτίμηση τους μειώνεται αισθητά.

Συχνά άτομα με ικανότητες μένουν στάσιμα επαγγελματικά γιατί οι ίδιοι υποβιβάζουν τις δυνατότητες τους. Αντιμετώπιση

Σύμφωνα με την κα Τσαουσίδου υπάρχουν πολλοί τρόποι αντιμετώπισης για να ξεπεραστεί οποιαδήποτε αρνητική σκέψη ή αιτία που στέκεται εμπόδιο στην πρόοδο μας.

- Ψυχοθεραπεία. Η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία βοηθάει τα άτομα να κατανοήσουν τα προβλήματα με βάση τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στις σκέψεις, στα συναισθήματα και τη συμπεριφορά. Έτσι, σταδιακά αποβάλλονται τα αρνητικά μοτίβα σχέσης.

 - Έλεγχος μυαλού (mind control). Είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε να εστιάζουμε στη στιγμή, να βρισκόμαστε στο παρόν και να προσπαθούμε να διεκπεραιώσουμε ότι χρειάζεται την ώρα που απαιτείται.

- Διαλογισμός. Σχετίζεται με τον έλεγχο του μυαλού, αλλά με άλλο τρόπο, μια και η συγκέντρωση γίνεται εστιάζοντας σε κάτι πολύ συγκεκριμένο και κάνοντας για λίγη ώρα παύση από όλους τους εξωτερικούς παράγοντες που αποσπούν την προσοχή μας από τον στόχο.

 - Οραματισμός. Να φανταζόμαστε το αποτέλεσμα που θέλουμε και να χρησιμοποιούμε τη φαντασία μας θετικά. Όταν έχουμε οραματιστεί το αποτέλεσμα είμαστε πιο κοντά στο να το πετύχουμε.

H ανοχή στη δυσφορία χτίζει την ικανότητα του ανθρώπου να κάνει παραπάνω πράγματα και να πετύχει τους στόχους του. 

Όπως εξηγεί η κα Τσαουσίδου για να αντιμετωπιστεί το άγχος μπορούμε να ξεκινήσουμε με αλλαγές στην καθημερινότητα μας. Η άθληση, οι βαθιές ήρεμες αναπνοές, ο καλός επαρκής ύπνος, η σωστή διατροφή βοηθούν σώμα και μυαλό να είναι σε πλήρη αρμονία και υγεία.

Τέλος, πολύ σημαντικό είναι να γράφουμε τα συναισθήματά μας και να παρατηρούμε τον εαυτό μας. Για να αλλάξουμε τις αρνητικές πεποιθήσεις πρέπει να αλλάξουμε τις σκέψεις μας για το τι σημαίνει επιτυχία. Να δοκιμάσουμε κάνοντας αυτό που φοβόμαστε. Να ξεκινήσουμε με μικρούς στόχους που είναι δύσκολοι γιατί τελικά, η ανοχή στη δυσφορία χτίζει την ικανότητα του ανθρώπου να κάνει παραπάνω πράγματα και να πετυχαίνει τους στόχους του. 

Related...Ο δεκάλογος της επιτυχίας στις Πανελλήνιες όσον αφορά την καθημερινότητα της περιόδουBusiness, ethics &expertise: Το case study επιτυχίας της QPROJECT στον κατασκευαστικό κλάδο«Όχι άλλες ιστορίες επιτυχίας σας παρακαλώ»