Ο ρόλος του μάγματος στη γέννηση του Ατλαντικού Ωκεανού

09:04 26/1/2022 - Πηγή: Huffington Post Greece

Ο Ατλαντικός Ωκεανός γεννήθηκε περίπου πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια, όταν η υπερήπειρος Παγγαία άρχισε να διασπάται. Καθώς ο ηπειρωτικός φλοιός τεντωνόταν και κατακερματιζόταν, ο ωκεάνιος φλοιός έπαιρνε τη θέση του

Για να διερευνήσουν αυτή τη διαδικασία ρήξης, οι επιστήμονες κατάφεραν να αναλύσουν τη δομή του σημερινού ανατολικού βορειοαμερικανικού περιθωρίου, όπου συναντώνται η Βόρεια Αμερική και ο Ατλαντικός Ωκεανός. Η σύνθεση του φλοιού και του ανώτερου μανδύα παρέχει ενδείξεις για γεωλογικές διεργασίες που συνόδευαν τη διάσπαση της ηπείρου.

Μια

δραστηριότητα που μπορεί να είναι σημαντική σε αυτή τη διαδικασία είναι ο μαγματισμός. Για παράδειγμα, το τμήμα του ανατολικού βορειοαμερικανικού περιθωρίου που σχετίζεται με τις ανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες έχει παχιά τμήματα πυριγενούς πετρώματος που το κατατάσσουν ως πλούσιο σε μάγμα.

Ωστόσο, υπάρχουν επίσης μέρη φτωχά σε μάγμα των υπεράκτιων ρηγμάτων της Νέας Σκωτίας και της Νέας Γης. Χρησιμοποιώντας μια προηγμένη προσέγγιση ανάλυσης δεδομένων, οι επιστήμονες ανέπτυξαν ένα σεισμικό μοντέλο υψηλής ανάλυσης για να διερευνήσει το φτωχό σε μάγμα ρήγμα της Νέας Σκωτίας.

Η ομάδα του Χανσάο Τζιάν από το Πανεπιστήμιο Νταλχάουζι στον Χάλιφαξ του Καναδά χρησιμοποίησε μια τεχνική γνωστή ως αντιστροφή πλήρους κύματος για να αναλύσει τα σεισμικά κύματα που συλλαμβάνονται από 78 σεισμόμετρα βυθού του ωκεανού.

Συμπεριλαμβάνοντας όλες τις πληροφορίες στις σεισμικές κυματομορφές, οι ερευνητές παρήγαγαν ένα μοντέλο ταχύτητας υψηλής ανάλυσης που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή μιας λεπτομερούς εικόνας που υποδεικνύει πώς αντανακλώνται τα σεισμικά κύματα σε διαφορετικές θέσεις και βάθη.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, ο Τζιάν και οι συνεργάτες του εντόπισαν διακριτούς τομείς σε όλο το περιθώριο, που αντιπροσωπεύουν στάδια σχηματισμού ρωγμών. Ανακάλυψαν χαρακτηριστικά που υποδηλώνουν ότι ένα μαγματικό γεγονός συνόδευε την τελική ηπειρωτική διάλυση στο ρήγμα της Νέας Σκωτίας. Αυτό το γεγονός σχηματίζει ένα όριο μεταξύ του αραιωμένου ηπειρωτικού φλοιού και του ωκεάνιου φλοιού.

Αυτά τα αποτελέσματα παρέχουν μια νέα εικόνα για το τι συνέβη σε μια περιοχή υπεράκτια της βορειοανατολικής Νέας Σκωτίας που πιστεύεται ότι είναι αμαγματική.

Η Παγγαία ήταν υπερήπειρος που υπήρξε κατά την ύστερη Παλαιοζωική και πρώιμη Μεσοζωική εποχή. Συναρμολογήθηκε από προηγούμενες ηπειρωτικές μονάδες περίπου 335 εκατομμύρια χρόνια πριν και άρχισε να διασπάται περίπου 175 εκατομμύρια χρόνια πριν.

Σε αντίθεση με τη σημερινή Γη και την κατανομή της ηπειρωτικής μάζας, μεγάλο μέρος της Παγγαίας ήταν στο νότιο ημισφαίριο και περιβαλλόταν από έναν υπερωκεανό, την Πανθάλασσα. Η Παγγαία υπήρξε η πιο πρόσφατη υπερήπειρος και η πρώτη που ανακατασκευάστηκε από τους γεωλόγους.

Η υπερήπειρος δε διαχωρίστηκε αμέσως, αλλά μάλλον διαιρέθηκε σε μικρότερα ηπειρωτικά τμήματα σε τρεις κύριες φάσεις. Η πρώτη φάση συνέβη στη μέση Ιουράσιο, περίπου πριν από 180 εκατομμύρια χρόνια.

Μετά από έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα κατά μήκος της ανατολικής ακτής της Βόρειας Αμερικής και της Β.Δ. ακτής της Αφρικής, άνοιξε ο Κεντρικός Ατλαντικός Ωκεανός, καθώς η Βόρεια Αμερική κινήθηκε βορειοδυτικά. Από τούτη την κίνηση δημιουργήθηκε ο Κόλπος του Μεξικού, καθώς η Βόρεια Αμερική μετακινήθηκε από τη Νότια.

Την ίδια στιγμή στην άλλη πλευρά της Αφρικής εκτεταμένες ηφαιστειακές εκρήξεις κατά μήκος των παρυφών της Αν. Αφρικής και της Μαδαγασκάρης έγιναν ο προπομπός για το σχηματισμό του Δ. Ινδικού Ωκεανού.

Για περισσότερες πληροφορίες: Journal of Geophysical Research: Solid Earth