Τι βρίσκεται πίσω από τις νέες εντάσεις μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου

07:08 26/9/2023 - Πηγή: Huffington Post Greece

Οι εντάσεις μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου αναζωπυρώθηκαν εκ νέου το Σαββατοκύριακο, όταν περίπου 30 ένοπλοι Σέρβοι κλείστηκαν σε μοναστήρι στο βόρειο Κόσοβο, σε ένα περιστατικό κατά το οποίο σκοτώθηκαν τέσσερα άτομα- ένας Κοσοβάρος αστυνομικός και τρεις από τους ενόπλους.

Η σύγκρουση της Κυριακής ήταν μια από τις χειρότερες από τότε που το Κόσοβο κήρυξε την ανεξαρτησία του από στη Σερβία το 2008. Έλαβε χώρα ενώ η ΕΕ και οι ΗΠΑ επιχειρούν να διαμεσολαβήσουν και να οριστικοποιήσουν

συνομιλίες με σκοπό την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Σερβίας- Κοσόβου. Στη Δύση υπάρχουν φόβοι για αναζωπύρωση του πολέμου του 1998-1999, που κόστισε πάνω από 10.000 ζωές και άφησε πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους άστεγους.

Ο πρωθυπουργός του Κοσόβου, Άλμπιν Κούρτι, κατηγόρησε τη Σερβία πως έστειλε τους ενόπλους στο Κόσοβο. Ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς το διέψευσε αυτό, λέγοντας πως ήταν Σέρβοι του Κοσόβου που είχαν αγανακτήσει για τον «τρόμο του Κούρτι».

Γιατί Σερβία και Κόσοβο είναι σε αντιπαράθεση

Η πλειονότητα των κατοίκων του Κοσόβου είναι αλβανικής καταγωγής. Το Κόσοβο ήταν κομμάτι της Σερβίας πριν την ανεξαρτητοποίησή του. Η σερβική κυβέρνηση αρνείται να αναγνωρίσει το Κόσοβο. Περίπου 100 χώρες έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ και οι περισσότερες χώρες της Δύσης. Η Ρωσία, η Κίνα και πέντε χώρες της ΕΕ- μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα- έχουν στηρίξει τη Σερβία σε αυτό το θέμα. Το αδιέξοδο αυτό διατηρεί τις εντάσεις στην περιοχή μετά τη διάσπαση της πρώην Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία του 1990.

Ποιες είναι οι ρίζες της σύγκρουσης

Η αντιπαράθεση για το Κόσοβο (Κοσσυφοπέδιο) έχει ιστορία αιώνων. Οι Σέρβοι θεωρούν την περιοχή σημαντική για τη θρησκεία και το έθνος τους. Πολλά μεσαιωνικά σερβικά ορθόδοξα μοναστήρια βρίσκονται στο Κόσοβο, και η μάχη του Κοσσυφοπεδίου το 1389, εναντίον των Οθωμανών, θεωρείται σύμβολο του εθνικού αγώνα για την ανεξαρτησία.

Οι πλειονότητα των κατοίκων του Κοσόβου είναι αλβανικής καταγωγής, και οι περισσότεροι είναι μουσουλμάνοι, Θεωρούν πως το Κόσοβο είναι η πατρίδα τους και κατηγορούν τη Σερβία για κατοχή της και καταπίεσή τους επί δεκαετίες.

Αλβανικής καταγωγής αντάρτες άρχισαν μια εξέγερση κατά της σερβικής κυβέρνησης το 1998. Η αντίδραση του Βελιγραδίου προκάλεσε την επέμβαση του ΝΑΤΟ το 1999, με τη Σερβία να αποσύρεται και διεθνείς ειρηνευτικές δυνάμεις να καταφθάνουν στην περιοχή.

Υπάρχουν ακόμα 4.500 κυανόκρανοι στο Κόσοβο, μια χώρα 1,7 εκατομμυρίων κατοίκων με λίγη βιομηχανία, όπου το έγκλημα και η διαφθορά οργιάζουν.

Πόσο υψηλές είναι οι εντάσεις αυτή τη στιγμή

Υπάρχουν συνεχείς εντάσεις μεταξύ της κυβέρνησης του Κοσόβου και των σερβικής καταγωγής κατοίκων του, που ζουν κυρίως στο βόρειο Κόσοβο και έχουν στενούς δεσμούς με το Βελιγράδι. Η Μιτρόβιτσα, η μεγαλύτερη πόλη στο βόρειο τμήμα, είναι χωρισμένη στο αλβανικό και το σερβικό τμήμα. Υπάρχουν επίσης μικρότεροι σερβικοί θύλακες στο νότιο Κόσοβο.

Οι προσπάθειες της κυβέρνησης για επιβολή ελέγχου στον βορρά συνήθως βρίσκουν αντίσταση, και η κατάσταση χειροτέρεψε νωρίτερα μέσα στο έτος, όταν οι Σέρβοι έκαναν μποϊκοτάζ στις τοπικές εκλογές που έγιναν στα βόρεια. Μετά προσπάθησαν να εμποδίσουν νέους αλβανόφωνους δημάρχους να εισέλθουν στα γραφεία τους. Περίπου 30 κυανόκρανοι και πάνω από 50 Σέρβοι διαδηλωτές τραυματίστηκαν στις συγκρούσεις που ακολούθησαν.

Υπάρχει σύνδεση με τη Ρωσία και τον πόλεμο στην Ουκρανία;

Από πολύ πριν την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία πέρυσι, ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν είχε αναφερθεί στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας για να δικαιολογήσει μια πιθανή εισβολή σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα.

Ο Πούτιν έχει επανειλημμένα υποστηρίξει πως οι βομβαρδισμοί του ΝΑΤΟ στη Σερβία το 1999 και η αναγνώριση του Κοσόβου από τη Δύση είχαν δημιουργήσει προηγούμενο. Έχει ισχυριστεί πως αυτό επέτρεπε στη Ρωσία να παρέμβει στην Κριμαία και στις περιοχές των ρωσόφωνων στην ανατολική Ουκρανία. Δυτικοί αξιωματούχοι απορρίπτουν τα επιχειρήματα του Πούτιν, λέγοντας πως η επέμβαση του ΝΑΤΟ στο Κόσοβο έγινε λόγω εγκλημάτων πολέμου σε βάρος αλβανόφωνων- κάτι που δεν ίσχυε στην Ουκρανία πριν τη ρωσική εισβολή.

Υπάρχουν φόβοι στη Δύση πως η Ρωσία, ενεργώντας μέσω της συμμάχου της Σερβίας, προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει τα Βαλκάνια, δημιουργώντας αντιπερισπασμό καθώς συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Τι έχει γίνει για να επιλυθεί το ζήτημα

Οι διεθνείς προσπάθειες εξομάλυνσης συνεχίζονται εδώ και χρόνια, μα δεν έχει προκύψει κάποια μεγάλη συμφωνία. Αξιωματούχοι της ΕΕ και των ΗΠΑ διαμεσολαβούν από το 2012.

Οι διαπραγματεύσεις έχουν οδηγήσει σε αποτελέσματα σε κάποιους τομείς, όπως η ελευθερία μετακίνησης χωρίς σημεία ελέγχου και η δημιουργία πολυεθνικών αστυνομικών δυνάμεων στο Κόσοβο. Ωστόσο πέρυσι οι Σέρβοι του Κοσόβου αποσύρθηκαν πέρυσι ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την απόφαση της Πρίστινας να απαγορεύσει τις πινακίδες οχημάτων που είχαν εκδοθεί στη Σερβία. Μετά από διεθνή πίεση ο Κούρτι «πάγωσε» το διάταγμα, μα αυτό δεν έφερε τους Σέρβους πίσω στους θεσμούς του Κοσόβου.

Τόσο το Κόσοβο όσο και η Σερβία έχουν εθνικιστικών αντιλήψεων ηγέτες. Ο Κούρτι κατηγορείται συχνά από διεθνείς διαμεσολαβητές για κινήσεις που προκαλούν αχρείαστες εντάσεις.

Ο Βούτσιτς, στο μεταξύ, είναι ένας πρώην εθνικιστής που επιμένει ότι η Σερβία δεν θα αναγνωρίσει ποτέ το Κόσοβο και επιμένει πως πρέπει πρώτα να εφαρμοστεί μια προηγούμενη συμφωνία η οποία έδινε έναν βαθμό ανεξαρτησίας στους Σέρβους του Κοσόβου πριν γίνουν νέες συμφωνίες. Ο Βούτσιτς έχει αναγνωρίσει πως η Σερβία έχει χάσει τον έλεγχο του Κοσόβου, μα λέει επίσης πως η χώρα του δεν θα προβεί σε συμβιβασμό αν δεν πάρει κάτι.

Τι θα συμβεί μετά

Διεθνείς αξιωματούχοι ελπίζουν ακόμα πως το Κόσοβο και η Σερβία μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία που θα επέτρεπε στο Κόσοβο να αποκτήσει έδρα στα Ηνωμένα Έθνη χωρίς η Σερβία να πρέπει να το αναγνωρίσει επίσημα. Οι δύο πλευρές πρέπει να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους για να προχωρήσουν οι διαδικασίες ένταξης στην ΕΕ. Αν οι διαπραγματεύσεις είναι άκαρπες, αυτό θα σήμαινε συνέχιση της αστάθειας, οικονομική στασιμότητα και ανοιχτό ενδεχόμενο συγκρούσεων. Μια σερβική στρατιωτική επέμβαση στο Κόσοβο θα σήμαινε σύγκρουση με τις ειρηνευτικές δυνάμεις εκεί και η Σερβία είναι μάλλον απίθανο να κάνει κάτι τέτοιο.

Με πληροφορίες από Associated Press

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ...Κόσοβο: Στους τέσσερις οι νεκροί από την ανταλλαγή πυρών στο μοναστήριΠρώτες επικοινωνίες Κασσελάκη με Μητσοτάκη και ΑνδρουλάκηΓιατί το δείγμα από τον αστεροειδή Βennu είναι τόσο σημαντικό για την ανθρωπότητα - Οι 7 λόγοι