Το επόμενο μετέωρο βήμα στην μεσανατολική κρίση - Δεδομένα και υποθέσεις

07:59 5/8/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

Λίβανος- Παιδιά μασκοφόροι με ψεύτικα όπλα διαδηλώνουν ενάντια στη δολοφονία του Χανίγια

Την 7η Οκτωβρίου 2023 εκδηλώθηκε η επίθεση της Χαμάς στο έδαφος του Ισραήλ. Έκτοτε η διελκυστίνδα δεν σταμάτησε με την παγκόσμια κοινότητα αλλά και τους αναλυτές μάλλον να μην καταλήγουν σε ξεκάθαρο συμπέρασμα ως προς τον τακτικό αντικειμενικό στόχο των δύο αντιπάλων -τον στρατηγικό τον γνωρίζουμε, σχετίζεται, θεωρητικά τουλάχιστον, με την εξάλειψη του ενός από τον άλλο.

Σε προηγούμενο άρθρο μας γράψαμε πως ενδεχομένως πίσω από τον αιφνιδιασμό του φθινοπώρου βρίσκεται το Ιράν. Η σκέψη υπέθετε μια ισραηλινή

(υπερ)αντίδραση σε βάρος των Παλαιστινίων της Λωρίδας της Γάζας με σκοπό τη διακοπή των εξελισσόμενων διπλωματικών επαφών μεταξύ του εβραϊκού κράτους και της ηγέτιδας των σουνιτών Σαουδικής Αραβίας που δεν θα μπορούσε (η τελευταία) παρά να διαμαρτυρηθεί εντόνως. Μια σύγκληση μεταξύ Τελ Αβίβ και Ριάντ αποδυναμώνει την Τεχεράνη που βρίσκεται παραδοσιακά σε σύγκρουση μαζί τους, άρα, ουδόλως επιθυμεί κάτι τέτοιο. Πράγματι μια, κατά την πλειονότητα ειδικών και μη, αμετροεπής αντεπίθεση έλαβε χώρα με το Ισραήλ να βρίσκεται εξ αιτίας τούτης σε θέση πλέον κατηγορουμένου. Ενός κατηγορουμένου που κατ’ ορισμένους, λίγους ή πολλούς, διακατέχεται από γενοκτονικές προθέσεις και με το Ιράν να τρίβει τα χέρια του.

Εάν ένας τέτοιος σχεδιασμός έχει λογική, τότε, μπορεί να λειτουργήσει και αντιστρόφως. Αυτό που υποθέτουμε είναι το εξής: ο νέος Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν εξελέγη στις 6 Ιουλίου 2024 ως μεταρρυθμιστής, και με μεγάλη διαφορά, έναντι του συντηρητικού Σαΐντ Τζαλίλι. Ο Πεζεσκιάν έχει εκδηλώσει επιθυμία έναρξης συνομιλιών σε τακτική βάση με την Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθώντας να επαναχαράξει μια πολιτική στη βάση των δράσεων του μετριοπαθούς Μοχαμάντ Χαταμί και σε αντίθεση με προηγούμενους σκληροπυρηνικούς προέδρους όπως ο Μαχμούτ Αχμεντινετζάντ ή ο προσφάτως εκλιπών Εμπραχίμ Ραΐσι (ή Ραϊσί). Με τον νέο πρόεδρο και αρχηγό της κυβέρνησης φαίνεται να συμφωνεί, ή έστω να μην διαφωνεί, ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης και αρχηγός του κράτους Αλί Χαμενεΐ. Εφόσον λοιπόν το Ιράν μετακινείτο ως προς τη ρητορική του, τότε, πώς το Ισραήλ θα εξακολουθούσε να κρούει με τόση έμφαση τον κώδωνα του ιρανικού κινδύνου στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και στην Ουάσινγκτον;                     

Το ερώτημα μπορεί / μπορούσε  να λυθεί, σίγουρα με ερωτηματικά, με μία πρακτορική επιχείρηση εκτέλεσης ενός πολιτικού προσώπου, μια επιχείρηση που δεν δύναται να μείνει αναπάντητη. Ένα τέτοιο πρόσωπο ήταν ο πολιτικός επικεφαλής της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια. Η εξόντωσή του εντός της επικράτειας του Ιράν την 31η Ιουλίου -ο Χανίγια προσεκλήθη από την Τεχεράνη προκειμένου να παραστεί στην ορκωμοσία Πεζεσκιάν- προσφέρει / δημιουργεί, αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις λέξεις, μεταξύ άλλων για το Ισραήλ τα εξής δεδομένα: 

Πρώτον, καλεί το Ιράν σε κλιμάκωση, μια κλιμάκωση που θέλοντας και μη θα του αφαιρέσει έστω και πρόσκαιρα την ευκαιρία κτισίματος ενός νέου διαλλακτικού προσώπου, ενός προσώπου που τείνει χείρα στον δυτικό κόσμο.  

Δεύτερον, εμφανίζει και μάλιστα με τρανταχτό τρόπο την Τεχεράνη αδύναμη και εντέλει αναξιόπιστη ως προς την ικανότητα παροχής προστασίας στους Παλαιστινίους και στους άλλους περιφερειακούς αντιπάλους του Τελ Αβίβ. Την εμφανίζει ανίκανη ως προς την ικανότητά της να διαφυλάξει το ίδιο το εσωτερικό της περιβάλλον, ένα περιβάλλον που παρουσιάζεται διάτρητο από αλλότριους πράκτορες.    

Τρίτον, φθείρει την Χαμάς υπενθυμίζοντας πως το πάνω χέρι σε κάθε περίπτωση δεν το έχει καθόλου αυτή.

Τέταρτον, καθιστά τον Νετανάχιου αναμφισβήτητο πρωταγωνιστή -πρόκειται για κάτι που επιδιώκει ο Μπι-Μπι καθώς τα εσωτερικά προβλήματα πάντα σοβούν.

Από κει και πέρα τόσο το Ισραήλ όσο και το Ιράν δεν δρουν εν κενώ, δεν δρουν καν εν κλειστώ κύκλω. Ειδικότερα…

Τη στιγμή που η Χεζμπολά κινήθηκε, η Τεχεράνη οφείλει να απαντήσει αποκαθιστώντας το γόητρό της και όχι μόνο. Κατά πόσο αυτή η απάντηση θα είναι επικοινωνιακά και πρακτικά ανάλογη του κτυπήματος που δέχτηκε; Κανείς δεν γνωρίζει με τις εικασίες να δίνουν και να παίρνουν. Προσωπικά δεν νομίζουμε πως το Ιράν είναι σε θέση να απειλήσει στρατηγικά την ασφάλεια του Ισραήλ γι’ αυτό και το δεύτερο αποτολμά τέτοιες ενέργειες.

Τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα σιωπούν μη σπρώχνοντας στα άκρα την κατάσταση γνωρίζοντας πιθανόν τις όποιες τρωτότητες της Τεχεράνης. Ασφαλώς δεν μας διαφεύγουν οι δηλώσεις του Αμερικανού υπουργού εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν περί άμεσης δυνατότητας εκ μέρους του ισλαμικού καθεστώτος κατασκευής πυρηνικής κεφαλής. Τι εξυπηρετούν αυτές δεν είναι σαφές. Ίσως μια έμμεση προειδοποίηση στο Τελ Αβίβ με σκοπό την απομείωση της έντασης των δράσεών του. Δεν πιστεύουμε ότι κάτι τέτοιο, αν ισχύει, λειτουργεί. Αντιθέτως μάλιστα. Άλλωστε το μπαλάκι περνά πλέον στην άλλη πλευρά.

Τέλος οι ΗΠΑ αυτή τη στιγμή είναι απασχολημένες με τις επικείμενες προεδρικές εκλογές με ό,τι αυτό σημαίνει ως προς τη διάθεσή τους να εμπλακούν σε ένα μέτωπο του οποίου η θερμοκρασία ανεβαίνει μέρα με τη μέρα. Και αλήθεια είναι πως δεν έχουν μια τέτοια πρόθεση, πως ζητούν αποκλιμάκωση.

Ερχόμαστε στην Τουρκία. Αυτή εν μέσω σοκ και δέους φρίττει με πληροφορίες να θέλουν τον πρόεδρο Ερντογάν να μη νοιώθει άνετα κατόπιν και της εξομοίωσής του από το Τελ Αβίβ με τον εκτελεσθέντα προ δύο δεκαετιών Ιρακινό δικτάτορα Σαντάμ Χουσεΐν. Η Άγκυρα που δεν φημίζεται για τις καλές της σχέσεις με την Τεχεράνη, πόσο μάλλον με τη Δαμασκό, θα επιζητήσει, ρωτάμε, μια détente με τις δύο αυτές πρωτεύουσες προκειμένου να αντιπαρατεθεί με έναν κοινό εχθρό; Λαμβάνοντας υπόψη τη χαμαιλεοντική ικανότητα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής δεν το βρίσκουμε καθόλου απίθανο. Επιπροσθέτως υποπτευόμαστε  ότι η Τουρκία (και λόγω της επιδίωξής της να ταυτιστεί με προστάτη του απανταχού μουσουλμάνου) μετακινεί το κουρδικό από νούμερο ένα κίνδυνο και στη θέση του βάζει το Ισραήλ.      

Καταλήγοντας ας αναλογιστούμε τα περί της στάσης μας. Παρά το ότι η Ελλάς ουδόλως διακατέχεται από αρνητισμό έναντι της Παλαιστίνης ή του Ιράν μη δυνάμενη να ξεχάσει ειδικά τη στάση της Τεχεράνης σε ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος δεν μπορεί να μην σταθεί διακριτικά / διπλωματικά στο πλευρό του Ισραήλ. Εάν το τελευταίο κατά τον έναν ή άλλο τρόπο τρωθεί ή ακόμα χειρότερα ‘πέσει’, τότε, το επόμενο θύμα ακούει νομοτελειακά στο όνομα Κύπρος. Μία ματιά στον χάρτη όπως και στην κατάσταση που διαμορφώνεται στη μεγαλόνησο το βεβαιώνει. Αυτό λοιπόν που ευχόμαστε είναι να μην εκτραχυνθεί η κατάσταση με το Ιράν να αντιδρά αναποδράστως μεν, να διατηρεί, δε, την περίφημή του ‘στρατηγική υπομονή’. Διαφορετικά εισερχόμεθα σε μια brinkmanship διπλωματία και κυρίως πολεμική με αδιόρατο μέλλον τόσο για τη Μέση Ανατολή όσο και για εμάς τους ίδιους ακολούθως.           

Αντουνίδης Ελευθέριος, Δρ. Διεθνών Σχέσεων και Θεμάτων Ασφαλείας και Πληροφοριών Παντείου Πανεπιστημίου 

Το ανωτέρω άρθρο συνέλεξε την 4η Αυγούστου 2024 στοιχεία και από τους κάτωθι συνδέσμους: 

https://www.youtube.com/watch?v=hRS15gdQGTE (‘Σπ. Πλακούδας: Κλιμάκωση της κρίσης στη Μέση Ανατολη. Προς οριστική ρήξη Τουρκίας - Ισραήλ’). 

https://www.youtube.com/watch?v=4O4qXZnntc4 (‘Πάμε σε πόλεμο;’). 

https://www.youtube.com/watch?v=k3CNsInzTs8 (‘Θα έχουμε ανάφλεξη μετά τη δολοφονία Χανίγια;’).