Το πρόβλημα της διαχείρισης των υδάτινων πόρων και ο ρόλος της «υδροδιπλωματίας»

14:53 11/11/2015 - Πηγή: Huffington Post Greece

Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα - σε μερικούς μήνες ή ίσως σε έναν χρόνο το Μεγάλο Φράγμα Αναγέννησης της Αιθιοπίας (Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD) θα είναι έτοιμο να αποθηκεύσει μέρος των υδάτων του Γαλάζιου Νείλου σε μια προετοιμασία για μια ολοκληρωμένη παραγωγή ενέργειας στις αρχές του 2018. Κάθε σταγόνα που θα προκύψει από το φράγμα, το οποίο βρίσκεται περίπου 9 μίλια Ανατολικά των συνόρων Αιθιοπίας - Σουδάν, θα λείψει στον Βορρά, στην Αίγυπτο που διψά για νερό.

Πρόκειται για θέμα μείζονος σημασίας

για την χώρα του Νείλου τόσο σε σχέση με την παραγωγή τροφίμων όσο και την παραγωγή ενέργειας. Για την Αιθιοπία, η οικονομία της οποίας είναι μία από τις πέντε πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες στο κόσμο, η παραγωγή ενέργειας είναι αναγκαία. Τρία άλλα φράγματα βρίσκονται στο στάδιο της προετοιμασίας. Διακυβεύονται πολλά για τις δύο χώρες και δεν διαφαίνεται καμία συμφωνία στον ορίζοντα. Και τότε τι θα προκύψει; Ένας πόλεμος; Το 1959 η Αίγυπτος έστειλε στρατιωτικές δυνάμεις στο Σουδάν με την υποψία ότι η δεύτερη χώρα αντλούσε νερό από την πηγή της ροής του ποταμού. Η ιστορία κατέληξε με μία νέα συμφωνία για την διανομή των υδάτων του Νείλου ανάμεσα στις δύο χώρες. Και τώρα θα δούμε μια νέα σελίδα στην ιστορία των συμφωνιών για τα ύδατα του Νείλου με την χώρα εκβολής του ποταμού (Αίγυπτος);

Αυτή η καυτή ζώνη βρίσκεται ανάμεσα σε πολλές άλλες. Το Μιανμάρ χτίζει φράγμα σε παραπόταμο του Ποταμού Μεκόνγκ, οι χώρες γύρω από την Λίμνη Αράλη φιλονικούν για την χρήση των υδάτων του Ποταμού Συρ Ντάρια, υπάρχει ελάχιστη συνεργασία μεταξύ των χωρών που μοιράζονται την Λεκάνη του Γάγγη- Μπραχαπούτρα-Μέγκνα όπου κατοικούν 500 εκατομμύρια άνθρωποι, γίνονται πλημμύρες κάθε χρόνο στην Ελλάδα όταν υπερχειλίζει ο Έβρος Ποταμός και παρόλα αυτά δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ Τουρκίας, Βουλγαρίας και Ελλάδας. Και αναφερόμαστε μόνο σε μερικές από τις 261 λεκάνες παγκοσμίως που επηρεάζουν άμεσα τις ζωές περισσότερο του μισού παγκόσμιου πληθυσμού. Ο αριθμός των συγκρούσεων που απορρέουν από τον ανταγωνισμό για την χρήση φυσικών πόρων εξαιτίας της αύξησης του πληθυσμού και της κλιματικής αλλαγής αυξάνεται ραγδαία.

Ο κόσμος αντιμετωπίζει ένα πολύπλοκο ζήτημα - την αποτελεσματική διαχείριση διασυνοριακών λεκανών υδάτινων πόρων προκειμένου να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη και να μοιραστούν μεταξύ των παρόχθιων χωρών. Οι παρόχθιες χώρες αλληλοεξαρτώνται αλλά με άνισο τρόπο. Επομένως το να πειστεί μια παρόχθια χώρα να παραχωρήσει κάποια από τα κυρίαρχα δικαιώματά της (όπως τα αντιλαμβάνονται σε αυτήν) για να εξυπηρετηθούν άλλες ανάγκες είτε της ίδιας είτε μιας γειτονικής χώρας είναι πολύπλοκο θέμα. Και δεν υπάρχει κανένα σύστημα είτε νομικό είτε μέσω ισχύος που μπορεί να επιβάλλει μια λύση. Εναπόκειται στις χώρες που μοιράζονται το νερό να επιλέξουν να κλιμακώσουν την ένταση ή να συνεργαστούν (ή ακόμα και τα δύο με κάποιο τρόπο).

Η διαχείριση μιας διασυνοριακής λεκάνης υδάτων είναι πολύπλοκη υπόθεση επειδή εμπλέκονται πολλές επιστήμες. Για παράδειγμα, η κατανόηση της αρένας στην οποία λειτουργούν οι παίκτες απαιτεί βαθιά γνώση της διεθνούς πολιτικής και των γενικότερων σχέσεων μεταξύ των χωρών καθώς και γνώση της ανισορροπίας δυνάμεων μεταξύ τους και γνώση του ρόλου που ο ηγεμόνας στην λεκάνη διεκδικεί. Απαιτεί επίσης γνώση της υδρολογίας και της επιστήμης του κλίματος προκειμένου να λάβει κανείς υπόψιν τις μεταβλητές της βροχόπτωσης ή τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Χρειάζονται ικανότητες Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων (IWRM) (Integrated Water Resources Management). Πρέπει κανείς να γνωρίζει τα στοιχεία που έχει μία χώρα για έναν φυσικό πόρο που μοιράζεται τα οποία μπορεί να μην έχει η άλλη. Πρέπει να κοιτά κάποιος τις λύσεις που προσφέρουν οι μηχανικοί και ακόμη και τον ρόλο των φύλων προκειμένου να ευδοκιμήσουν οι προσπάθειες για δίκαιη κατανομή.

Όλοι τώρα γνωρίζουμε ότι οι λύσεις για την διαχείριση των διασυνοριακών υδάτινων πόρων για να σωθεί ο κόσμος μας δεν είναι απλές. Οι μηχανικοί από μόνοι τους δεν αρκούν αλλά ούτε και οι πολιτικοί χωρίς τεχνική υποστήριξη. Η διαδικασία διαχείρισης διασυνοριακών θεμάτων απαιτεί όχι μόνο την κατανόηση των διαφόρων στοιχείων που εμπλέκονται σε αυτά αλλά και αρκετές στρατηγικές για ελιγμούς στην αρένα ώστε να προσδιορίζει κανείς το συμφέρον, να παρέχει βοήθεια στους διαπραγματευτές, να φέρνει στο τραπέζι καινοτόμες τεχνικές λύσεις, να ασκεί πιέσεις μέσω τρίτων και να υποδεικνύει τα οφέλη ή/και τα μειονεκτήματα κάποιων μονομερών κινήσεων. Αυτός είναι ο κόσμος στον οποίο η «υδροδιπλωματία» αποκτά όλο και περισσότερη σημασία - συνδυάζοντας τις τεχνικές, επιστημονικές και πολιτικές προσεγγίσεις προκειμένου να οδηγηθούν οι χώρες σε συνεργασία για να αυξηθούν τα οφέλη και να μειωθούν οι ζημιές.

ΤΟ ΙΔΙΣ έχει αναγνωρίσει την ανάγκη ενασχόλησης με την «υδροδιπλωματία» και στα μέσα Νοεμβρίου θα πραγματοποιηθεί ειδικό σεμινάριο κατά το οποίο οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να ρίξουν μια ματιά σε αυτόν τον συναρπαστικό κόσμο που είναι κρίσιμος για την ανθρωπότητα καθώς και να βιώσουν την εμπειρία της συνδιαχείρισης των κοινών υδάτινων πόρων σε ένα παιχνίδι ρόλων.

-- This feed and its contents are the property of The Huffington Post, and use is subject to our terms. It may be used for personal consumption, but may not be distributed on a website.