Βρήκε πόρτα ανοικτή και βγήκε

08:17 22/1/2025 - Πηγή: Huffington Post Greece

Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ κρατάει ένα εκτελεστικό διάταγμα μετά την υπογραφή του.

Η είδηση της ημέρας. Η αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής από το Σύμφωνο του Παρισιού. Ε, τι να σου πω τώρα... Σαν να βλέπεις τον τύπο που έφαγε όλο το φαγητό στο τραπέζι, σηκώνεται, σκουπίζει το στόμα του στην πετσέτα κι αντί να πει ένα «ευχαριστώ», σου πετάει και το πιάτο με τα αποφάγια στο πάτωμα. Αυτό είναι. Μια «χάρη μας κάνετε που υπάρχουμε» φάση.

Τι κακό κάνει η Αμερική; Να το πω απλά. Είναι οι “πρωταθλητές” της παγκόσμιας ρύπανσης. Αυτοί, λοιπόν, οι “είμαστε-το-κέντρο-του-κόσμου”, αποφασίζουν

να “την κάνουν” από μια συμφωνία που, όσο κι αν είναι ένα μπάλωμα, λέει το εξής απλό: “Ε παιδιά, ας μην κάψουμε τον πλανήτη που ζούμε όλοι μαζί”. Και αυτοί τι απαντούν; “Σιγά μην κάτσουμε να ασχοληθούμε. Εμείς έχουμε δουλειές, λεφτά, πετρέλαια. Εσείς να τα βρείτε μόνοι σας”. Κι έτσι, από το “we the people” πάνε στο “we the problem”.

Το Σύμφωνο του Παρισιού, ανεξάρτητα από την τεχνική του αναποτελεσματικότητα, αποτελούσε ένα σύμβολο έστω και στοιχειώδους συναίνεσης των Εθνών απέναντι σε μια κοινή απειλή, η οποία ξεπερνά σύνορα και οικονομικά συμφέροντα: Την καταστροφή του πλανήτη. Του κοινού μας οίκου. Ήταν, αν θέλετε, μια έμπρακτη ομολογία ότι ο κόσμος μας δεν είναι απλώς μια μηχανή παραγωγής και κατανάλωσης, αλλά ένας ζωντανός οργανισμός που απαιτεί σεβασμό, μέτρο και φροντίδα.

Η αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από αυτή τη συμφωνία διαλύει την ήδη εύθραυστη έννοια του κοινού καλού, του συλλογικού οράματος. Είναι μια δήλωση επιστροφής στον ατομικισμό, στην αυτονόμηση του εθνικού συμφέροντος από τη συλλογική ευθύνη. Είναι η άρνηση της σχέσης, της συνεργασίας, της επίγνωσης της κοινής μοίρας. Ωστόσο, αυτό που πραγματικά τραυματίζεται εδώ δεν είναι μόνο η διεθνής πολιτική τάξη, αλλά η ίδια η δυνατότητα ενός πολιτισμού να σταθεί απέναντι στον εαυτό του, να αναγνωρίσει τα όρια του και να ενεργήσει με ταπεινότητα.

Οι επιπτώσεις αυτής της απόφασης είναι πολλαπλές και πολυεπίπεδες. Σε πρακτικό επίπεδο, αποδυναμώνεται η παγκόσμια προσπάθεια για την αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής, καθώς η Αμερική, ένας από τους μεγαλύτερους ρυπαντές, αποσύρει τη δέσμευσή της. Σε συμβολικό επίπεδο, όμως, το πλήγμα είναι βαθύτερο: διαρρηγνύεται η ήδη εύθραυστη εμπιστοσύνη μεταξύ των εθνών για συνεργασία σε θέματα πανανθρώπινης σημασίας. Ο κόσμος μας, ήδη διαλυμένος από ανταγωνισμούς και ανισότητες, βυθίζεται ακόμα περισσότερο σε μια λογική απόσπασης, διάσπασης, αδιαφορίας.

Ποια, όμως, είναι η μεγαλύτερη επίπτωση; Ότι μας δείχνουν κατάμουτρα πως δεν τους νοιάζει. Όχι, δεν το κάνουν από άγνοια – ξέρουν ακριβώς τι σημαίνει αυτή η απόφαση. Απλώς τους αφήνει παγερά αδιάφορους. Έρχονται και σου λένε: «Ας πνιγείτε στα νερά που θα ανέβουν, εμείς έχουμε βίλες σε λόφους”. Και το χειρότερο είναι ότι αυτή η αδιαφορία είναι κολλητική. Πολλές χώρες θα ακολουθήσουν το ίδιο παράδειγμα. Όταν ο “μεγάλος” του χωριού γράφει στα παλιά του τα παπούτσια τις φωτιές και τις πλημμύρες, τι θα κάνει ο “μικρός”; Θα πει: “Σιγά μην κάτσω να μαζεύω σκουπίδια, αφού ο άλλος πετάει τα απόβλητα του στη θάλασσα. Θα πετάξω και εγώ”

Δεν φταίνε, όμως, μόνο αυτοί. Φταίμε κι εμείς που το δεχόμαστε. Φταίμε κι εμείς που βλέπουμε τον κόσμο να καταρρέει και συνεχίζουμε να ζούμε λες και δεν τρέχει τίποτα. Σου λέει: “Τι να κάνω εγώ; Ένας άνθρωπος είμαι”. Ναι, άνθρωπε μου, αλλά ένας-ένας γεμίσαμε τη Γη πλαστικά και ρύπους. Ένας-ένας τη φτάσαμε εδώ που είναι. Και τώρα, ένας-ένας θα την καταστρέψουμε τελείως.

Εδώ έγκειται το βαθύτερο υπαρξιακό πρόβλημα που μας θέτει αυτή η αποχώρηση: μπορούμε, άραγε, ως ανθρωπότητα να δούμε τον εαυτό μας ως ενότητα, ως κοινότητα προσώπων “εν σχέσει”; Ή θα παραμείνουμε εγκλωβισμένοι σε μια λογική αυτοαναφορικής ισχύος, όπου το ”εγώ” και το ”εμείς” περιορίζονται στην επιβολή και στην εκμετάλλευση; Η απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών δεν είναι απλώς μια πολιτική κίνηση. Είναι το καμπανάκι που χτυπά ο πολιτισμός μας και που μας προειδοποιεί για τη δική μας αποτυχία να σταθούμε ενώπιον της πραγματικότητας με υπευθυνότητα και ελπίδα. Και σε αυτή την κραυγή, η σιωπή και η αδιαφορία μας θα είναι ίσως η μεγαλύτερη ήττα μας.

Εν κατακλείδι, η αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από το Σύμφωνο του Παρισιού είναι αυτό που λέμε το κερασάκι στην τούρτα της καταστροφής. Είναι σαν να λες στον γιατρό «άσε με να καπνίζω, να τρώω σαβούρες και να κάνω ό,τι μου αρέσει, κι άμα πεθάνω, πέθανα». Μόνο που εδώ, το «πεθάνω» δεν είναι μόνο για την Αμερική. Είναι για όλους μας. Και το χειρότερο; Δεν μας κάνει καν εντύπωση πια.