Γλαύκωμα: ο ύπουλος εχθρός των ματιών μας

12:09 9/12/2015 - Πηγή: Doctor Anytime

Γράφει ο Σταυρίδης Ευάγγελος, Οφθαλμίατρος συνεργάτης του doctoranytime.gr

Στο βάθος του ματιού μας υπάρχει το οπτικό νεύρο, το οποίο παίζει το ρόλο ενός ηλεκτρικού καλωδίου με πάνω από ένα εκατομμύριο σύρματα που λέγονται νευρικές ίνες. Το οπτικό νεύρο είναι υπεύθυνο για την συλλογή και μεταφορά εικόνων από το μάτι στον εγκέφαλο. Το γλαύκωμα είναι η νόσος που περιγράφει την προοδευτική καταστροφή του οπτικού μας νεύρου. Το γλαύκωμα αποτελεί μαζί με την γεροντική εκφύλιση της ωχράς κηλίδος και την διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια τις πιο συχνές αιτίες

τύφλωσης στην Ευρώπη.

Ο όρος γλαύκωμα αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Αριστοτέλη και προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη γλαυκός και την κατάληξη -ωμα (η οποία δηλώνει σύμπτωμα). Ο Αριστοτέλης, ο Ιπποκράτης, ο Κέλσος και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς χρησιμοποιούν τη λέξη γενικότερα για ασθένειες που προκαλούν ξεθώριασμα της ίριδας προς το γλαυκό χρώμα.

Αιτίες Γλαυκώματος

Οι αιτίες του γλαυκώματος δεν είναι γνωστές. Στις περισσότερες περιπτώσεις το οπτικό νεύρο καταστρέφεται από την υψηλή ενδοφθάλμια πίεση και στη μείωση της στοχεύουν όλες οι υπάρχουσες θεραπείες (φάρμακα, laser, χειρουργικές επεμβάσεις). Η φυσιολογική πίεση του ματιού είναι μεταξύ 12 και 21 χιλιοστόμετρα υδραργύρου (mmHg).

Η αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης τις περισσότερες φορές οφείλεται στην παρεμπόδιση της αποχέτευσης του υγρού που παράγεται στο εσωτερικό του ματιού μας, του υδατοειδούς υγρού. Το μάτι μας παράγει διαρκώς το υδατοειδές υγρό, ένα υγρό που δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες ώστε το μάτι να διατηρεί το σχήμα του και να λειτουργεί φυσιολογικά. Αν για κάποιο λόγο παρεμποδιστεί η αποχέτευση του υγρού αυτού, τότε αυξάνεται η ενδοφθάλμια πίεση.

Στα πρώιμα στάδια της νόσου είναι δυνατόν να μην υπάρξουν συμπτώματα και οι γλαυκωματικοί ασθενείς μπορεί να μην γνωρίζουν ότι νοσούν. Η απώλεια της όρασης ξεκινά με την περιφερική ή πλευρική όραση. Για το λόγο αυτό η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική και προλαμβάνει την ύπαρξη σημαντικής βλάβης. Για αυτό όλοι οι άνθρωποι άνω των σαράντα ετών και ιδιαίτερα όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος, πρέπει να εξετάζονται μια ή δύο φορές το χρόνο.

Ομάδες υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη γλαυκώματοςΆτομα άνω των 60 ετών.Μέλη οικογενειών με γλαύκωμα: Ο πιο συχνός τύπος γλαυκώματος, το πρωτοπαθές γλαύκωμα ανοικτής γωνίας, είναι κληρονομικός. Αν άτομα του άμεσου οικογενειακού σας περιβάλλοντος έχουν γλαύκωμα, διατρέχετε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Το θετικό οικογενειακό ιστορικό αυξάνει τον κίνδυνο για γλαύκωμα τέσσερις έως εννέα φορές. Σε σπάνιες περιπτώσεις εμφανίζεται συγγενές γλαύκωμα λίγο μετά τη γέννηση και η κατάσταση αυτή ονομάζεται βούφθαλμος.Αφρο-Αμερικανοί: Το γλαύκωμα είναι η κύρια αιτία τύφλωσης στους Αφρο-Αμερικανούς. Είναι έξι με οχτώ φορές πιο συνήθης στους Αφρο-Αμερικανούς έναντι των Καυκάσιων.Ασιάτες: Τα άτομα ασιατικής προέλευσης εμφανίζονται να διατρέχουν ένα σχετικά μεγαλύτερο κίνδυνο για γλαύκωμα κλειστής γωνίας. Το γλαύκωμα κλειστής γωνίας είναι υπεύθυνο για το λιγότερο από το 10% όλων των διαγνωσμένων περιπτώσεων γλαυκώματος.Χρήστες στεροειδών (κορτιζόνης): ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Μέχρι και 40% αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης οφθαλμικής υπερτονίας και γλαυκώματος παρατηρήθηκε σε ενήλικες που χρειάζονταν κατά προσέγγιση 14 έως 35 εισπνοές αερολύματος στεροειδών για να ελέγξουν το άσθμα τους. Η δόση αυτή είναι πολύ υψηλή, απαιτούμενη μόνο σε περιπτώσεις βαρέος άσθματος.Οφθαλμικός τραυματισμός όπως αθλητικές κακώσεις που συμβαίνουν στο τένις ή την πυγμαχία.Εξέταση και Πρόληψη

Η κυριότερη προληπτική ιατρική πράξη κατά του Γλαυκώματος είναι η μέτρηση της πίεσης των ματιών, δηλαδή η τονομέτρηση. Αυτή γίνεται είτε με τονόμετρο επαφής είτε με τονόμετρο αέρος. Συνίσταται η μέτρηση της πίεσης σε διαφορετικές ώρες κατά τη διάρκεια της μέρας, μιας και η πίεση του ματιού, όπως και αυτή του αίματος, δεν παραμένει σταθερή. Ακόμα καλύτερη είναι η διενέργεια ημερήσιας καμπύλης πιέσεως, όπου η πίεση των ματιών μετριέται 5 φόρες τη μέρα.

Παράλληλα με την τονομέτρηση διενεργείται η Οφθαλμοσκόπηση, η οποία αποτελεί την οπτική αξιολόγηση του οπτικού νεύρου και των νευρικών ινών και γίνεται από τον οφθαλμίατρο με το οφθαλμοσκόπιο. Με το όργανο αυτό ελέγχουμε το μέγεθος της κοίλανσης του οπτικού νεύρου. Κοίλανση μεγαλύτερη του φυσιολογικού ή διαφορετικού μεγέθους κοίλανση ανάμεσα στα δύο μάτια ενός εξεταζομένου μπορεί να οδηγήσει στη διάγνωση του γλαυκώματος.

Η Παχυμετρία, η μέτρηση δηλαδή του κερατοειδικού πάχους είναι επίσης σημαντική, διότι μπορεί να συγκαλύψει μία ακριβή μέτρηση της τιμής της πίεσης.

Αν διαπιστωθεί βλάβη η υποψία βλάβης του οπτικού νεύρου πραγματοποιούνται ειδικές εξετάσεις ελέγχου του γλαυκώματος.

Η εξέταση της περιμετρίας είναι γνωστή και ως εξέταση οπτικών πεδίων. Κατά τη διάρκεια αυτής της εξέτασης σας ζητείται να κοιτάτε ευθεία μπροστά και να εντοπίσετε ένα φως. Αυτό βοηθά να σχηματισθεί ένας «χάρτης» της όρασής σας. Με την εξέταση αυτή καταγράφουμε το ποσοστό των νευρικών ινών που έχουν καταστραφεί από το γλαύκωμα. Βασίζεται στην ικανότητα του εξεταζομένου να αναγνωρίζει το φως σε κάθε περιοχή του αμφιβληστροειδή χιτώνα. Η εξέταση αυτή είναι απαραίτητη και πρέπει να γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα προκειμένου να διαπιστώνονται οι πιθανές μεταβολές στο πεδίο της όρασης και να παρακολουθούνται οι πιθανές επιδεινώσεις (σκοτώματα).

Πρόσφατα η ψηφιακή (υπολογιστική) απεικόνιση του οπτικού νεύρου έχει γίνει ευρέως διαθέσιμη, μιας και προσφέρει περισσότερες πληροφορίες για το εύρος της βλάβης του νεύρου. Αυτές είναι η συνεστιακή laser οφθαλμοσκόπηση (Heidelberg Retinal Tomography ή HRT 3) και η οπτική τομογραφία συνάφιας (OCT).
Το HRT 3 σαρώνει την αμφιβληστροειδική επιφάνεια και το οπτικό νεύρο με την βοήθεια μίας ακτίνας laser. Ύστερα σχηματίζει μία τοπογραφική (3D) απεικόνιση της κεφαλής του οπτικού νεύρου. Μετράται επίσης το πάχος της στιβάδας των νευρικών ινών.

Το OCT αξιοποιεί μια τεχνική επονομαζόμενη οπτική τομογραφία συνοχής, η οποία δημιουργεί απεικονίσεις με τη χρήση ειδικών ακτινών φωτός. Το OCT μπορεί να δημιουργήσει ένα χάρτη του περιγράμματος της κεφαλής του οπτικού νεύρου καθώς και της κοίλανσης αυτού.

Θεραπευτική Αντιμετώπιση Γλαυκώματος

Τα φάρμακα, δηλαδή τα αντιγλαυκωματικά κολλυρια, αποτελούν την πιο συχνά εφαρμοζόμενη θεραπεία κατά του γλαυκώματος και στοχεύουν στη μείωση της παραγωγής του υδατοειδούς υγρού και άλλα στην αύξηση της αποχέτευσης. Χρησιμοποιούνται είτε σαν μονοθεραπεία είτε σαν συνδυασμένη θεραπεία.Με τη θεραπεία του Laser στοχεύουμε είτε στην αύξηση της αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού (τραμπεκουλοπλαστική με argon ή διοδικό laser) όπως συμβαίνει στο συνηθισμένο γλαύκωμα (γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας), είτε στη διευκόλυνση της ροής του υδατοειδούς υγρού δημιουργώντας ένα περιφερικό «άνοιγμα» στην ίριδα (ιριδοτομή με Nd:YAG laser) όπως συμβαίνει στο γλαύκωμα κλειστής γωνίας.Η Χειρουργική θεραπεία γλαυκώματος χρησιμοποιείται συνήθως όταν η συντηρητική θεραπεία αδυνατεί να ελέγξει το γλαύκωμα. Υπάρχουν πολλών ειδών χειρουργικές θεραπείες με πιο γνωστές την τραμπεκουλεκτομή και την εισαγωγή βαλβίδων κάτω από τον επιπεφυκότα. Όλα αυτά τα χειρουργεία στοχεύουν στη βελτίωση της αποχέτευσης δημιουργώντας ένα νέο αποχετευτικό σύστημα στο μάτι.

Το γλαύκωμα δεν είναι ιάσιμο και η όραση που έχει χαθεί δεν μπορεί να επανέλθει. Με τη βοήθεια φαρμακευτικής αγωγής ή/και χειρουργικής επέμβασης, είναι δυνατόν να σταματήσει η περαιτέρω απώλεια της όρασης. Δεδομένου ότι το γλαύκωμα είναι μια χρόνια κατάσταση, πρέπει να παρακολουθείται εφόρου ζωής.

Να θυμάστε: Η διάγνωση και η πρόληψη είναι το πρώτο και κυριότερο βήμα για την διατήρηση της όρασης.

The post Γλαύκωμα: ο ύπουλος εχθρός των ματιών μας appeared first on Doctoranytime blog | Ενημερώση για όλα τα θέματα υγείας.