Καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο καταγράφουν τον «καπιταλιστικό ρεαλισμό» – Η Thessaloniki PhotoBiennale επανέρχεται (εικόνες)

20:05 20/9/2018 - Πηγή: altsantiri

Ένας «τουρίστας» του σήμερα «χαλαρώνει» στην κρεμαστή πισίνα του εκατοστού (;) ορόφου ενός ουρανοξύστη στη Σιγκαπούρη… Προστατευτικό τείχος δεν υπάρχει και μια… απλωτή ακόμα, θα τον οδηγήσει στο κενό…

Μια νεαρή μουσουλμάνα με μπούρκα βγάζει «selfie» με φόντο τη «Μόνα Λίζα» του Λ.Ν.Βίντσι… Είναι μια απ’ τα 6.000.000 επισκέπτες/ ανά έτος που φτάνουν στο Λούβρο για να απαθανατίσουν στην κάμερα τον διάσημο πίνακα. Λίγα μέτρα πριν την αίθουσα με τη «Τζοκόντα» εκτίθεται η «Παναγία των Βράχων». Πίνακας τριπλάσιος σε μέγεθος -και μέγιστης καλλιτεχνικής αξίας κατά πολλούς- του ίδιου καλλιτέχνη,

περνά σχεδόν απαρατήρητος…

Με τι μοιάζουν τα τραπέζια πάνω στα οποία λαμβάνονται οι αποφάσεις των Διοικητικών Συμβουλίων στους τραπεζικούς κολοσσούς παγκοσμίως; Πόσο «ειδυλλιακή» είναι η εικόνα της γης ή της θάλασσας που έχει «χρισθεί» ως σημείο απόθεσης λυμάτων από πυρηνικές δοκιμές;

Είναι ο όρος «καπιταλιστικός ρεαλισμός» ενός είδους «απάντηση» σ’ εκείνον τον απαξιωτικό του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού»; Ή μήπως ο πρώτος προϋπήρξε κι εξακολουθεί σχεδόν εφιαλτικά να υπάρχει και να επαν-αναδύεται από τις στάχτες του δευτέρου και …ελλείψει εναλλακτικής πρότασης μετατρέπεται σε μια σκληρά αυτοεκπληρούμενη προφητεία;

Εικόνες και ερωτήματα όπως αυτά αποτυπώνονται στη θεματική της φετινής επετειακής (συμπληρώνονται 30 χρόνια από την πρώτη σχετική διοργάνωση ως «Photo-συγκυρία») διοργάνωσης της Thessaloniki PhotoBiennale 2018, (που επανέρχεται μετά από απουσία τεσσάρων ετών λόγω οικονομικών και άλλων παρεπόμενων προβλημάτων). Η κεντρική έκθεση έχει τίτλο και γενική θεματική Capitalist Realism.

Διαρθρωμένη σε δύο μεγάλες ενότητες που φιλοξενούνται στους χώρους του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, η έκθεση επιχειρεί να αναδείξει ζητήματα που συντελούν στη δημιουργία ή στην επιδείνωση των οικονομικών κρίσεων στο διεθνές περιβάλλον, σε σύγχρονο και ιστορικό ορίζοντα.

Συντελεσμένο Μέλλον

Στην πρώτη ενότητα η έκθεση εστιάζει στην περίοδο μετά το 1989, μετά δηλαδή την κατάρρευση του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού και τις καπιταλιστικές τραπεζικές κρίσεις που ακολούθησαν οι οποίες ενίσχυσαν το σύστημα αντί να το υπονομεύσουν. Στις φωτογραφίες καταδεικνύονται κυρίως οι αιτίες οι οποίες οδήγησαν στην επικράτηση του καπιταλισμού ως το μόνο ρεαλιστικό πολιτικοοικονομικό σύστημα (στις φωτογραφίες κυρίως από τα περιοχές όπως η Σιγκαπούρη, η Βραζιλία, το Πεκίνο) που πραγματεύονται τις ακραίες συνθήκες και τις εσωτερικές αντιθέσεις του συστήματος, όπως αστική και εργατική τάξη, φτώχεια και πλούτος, ανάπτυξη και κρίση, βιομηχανική ανάπτυξη και οικολογική καταστροφή.

Παρελθόν Διαρκείας

Το δεύτερο μέρος της έκθεσης προσεγγίζει το καπιταλιστικό σύστημα με όρους ιστορικούς, καταγράφοντας ή ανακαλώντας αυταρχικά καθεστώτα του παρελθόντος, και δίνοντας έμφαση σε αντιθέσεις όπως αυτές μεταξύ κέντρου-περιφέρειας, αποικιοκρατών-αποικιοκρατούμενων κ.ά (περιοχές όπως η Βραζιλία, η Αργεντινή η Ουγκάντα), οι οποίες έχουν ήδη υποστεί τις συνέπειες του «καπιταλιστικού ρεαλισμού».

Ο όρος (Capitalist Realism) έχει εισαχθεί προ πολλών δεκαετιών στην παγκόσμια πολιτικοοικονομική και πολιτισμική συζήτηση κι έγινε τίτλος μεταμοντέρνων εικαστικών προτάσεων στη Γερμανία, ορίστηκε ως η πολιτισμική λογική του δόγματος TINA (There Is No Alternative κατά την προφητεία της Μάργκαρετ Θάτσερ ότι “δεν υπάρχει εναλλακτική”, που αποδείχτηκε το πιο περιληπτικό σλόγκαν για το σύγχρονο καπιταλιστικό σύστημα).

Η ομότιτλη κεντρική έκθεση της Thessaloniki PhotoBiennale 2018 εμπνέεται υπό την ευρεία έννοια από τον όρο που εισήγαγε ο Μark Fisher στο ομώνυμο βιβλίο του (κυκλοφορεί σε ελληνική μετάφραση από τα 2015). Την επιμέλεια της κεντρικής έκθεσης ανέλαβε η Πηνελόπη Πετσίνη με βοηθό επιμελητή τον Φώτη Μηλιώνη.

Στη διοργάνωση που πραγματοποιεί το Μουσείο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης (το μοναδικό μουσείο φωτογραφίας της χώρας) με συνολικό προϋπολογισμό 125.000 ευρώ (100.000 από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων του ΥΠΠΟ και 25.000 ευρώ από χορηγίες ) μετέχουν συνολικά 142 καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό οι οποίοι εκθέτουν τα 1.000 και πλέον έργα τους σε 21 συνολικά εκθέσεις (20 στη Θεσσαλονίκη και μία στην Αθήνα) σε 16 συνολικά χώρους.

Στο πλαίσιο των παραλλήλων εκδηλώσεων της φετινής Thessaloniki PhotoBiennale που εγκαινιάζεται επίσημα στις 28 Σεπτεμβρίου (πολλές από τις εκθέσεις έχουν ήδη ξεκινήσει) και θα διαρκέσει ως 19 Ιανουαρίου 2019, προγραμματίζονται: Διημερίδα πολιτικο-οικονομικής και πολιτισμικής συζήτησης για θέματα «Καπιταλιστικού ρεαλισμού» (στις 23 και 24 Νοεμβρίου), τιμητικό αφιέρωμα στον ιδρυτή της Φωτομπιενάλε προ 30ετίας – τον φωτογράφο Άρη Γεωργίου (Στις 17 Οκτωβρίου) τριήμερο αφιέρωμα του Φεστιβαλ κινηματογράφου με θέμα «Κινηματογράφος και φωτογραφία» (στις αρχές Δεκεμβρίου).

(ΑΠΕ-ΜΠΕ)