Ανοίγουν τον διάλογο για «αναπτυξιακό κράτος» τα προοδευτικά Ινστιτούτα

16:35 6/11/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Ανοίγει η συζήτηση μετά την κριτική για το επιτελικό κράτος που ξεκίνησε από την εκδήλωση του Ινστιτούτου Τσίπρα.

Η κριτική απέναντι στo επιτελικό κράτος μεγαλώνει όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια με αφορμή το σκάνδαλο των υποκλοπών, την τραγωδία των Τεμπών, την προβληματική διαχείριση φυσικών καταστροφών και το πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου. Αυτονόητα τα ερωτήματα για την λειτουργία ενός κράτους χώρας που είναι 40 χρόνια στην ΕΕ και 75 στο Συμβούλιο της Ευρώπης: για τον ρόλο των υπηρεσιών πληροφοριών,

τη σημασία της ασφάλειας υποδομών και μεταφορών, την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών πολιτικής προστασίας ή τα πρωτόκολλα για προστασία της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα. Τα θέματα αυτά έφερε ξανά στην επικαιρότητα ο Αλέξης Τσίπρας με την πρόσφατη παρέμβασή του στην εκδήλωση για το Συμβούλιο της Ευρώπης όπου δέχτηκε την απάντηση της κυβέρνησης για τη Novartis.

Φαίνεται όμως ότι η κριτική προς το επιτελικό κράτος αναπτύσσεται όλο και περισσότερο για το ρόλο του σε σχέση με την οικονομία. Η συζήτηση ήρθε ξανά στο προσκήνιο στο πλαίσιο της εκδήλωσης του Ινστιτούτου Αλέξη Τσίπρα στον Πειραιά, όπου ο πρώην Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην ανάγκη για ένα "στρατηγικό, αναπτυξιακό κράτος που θα επικεντρωθεί στα 4Α (Ανάπτυξη, Αναδιανομή, Ασφάλεια, Ανθεκτικότητα) βάζοντας στρατηγικούς στόχους" ενός "κράτους ευθύνης απέναντι στο επιτελικό κράτος της διαπλοκής" όπως τόνισε.

Υπενθυμίζεται ότι και οι πρώην Υπουργοί Οικονομίας και Οικονομικών, Γ. Δραγασάκης (Ινστιτούτο ΕΝΑ), Ν. Χριστοδουλάκης (Ινστιτούτο insocial), Λ. Κατσέλη (Ινστιτούτο ΙΝΕΡΠΟΣΤ) και Γ. Χουλιαράκης αναφέρθηκαν στις στρεβλώσεις και αδυναμίες της μεταμνημονιακής οικονομίας τονίζοντας την ανάγκη το κράτος να προωθήσει μια συγκροτημένη αναπτυξιακή και κυρίως βιομηχανική και τεχνολογική πολιτική. Η Λούκα Κατσέλη, μάλιστα, προχώρησε και σε πρόταση για συνεργασία Ινστιτούτων στη βάση μιας προοδευτικής ατζέντας.

Η συζήτηση συνεχίστηκε με άλλον τρόπο στην Ξάνθη στο πλαίσιο παρουσίασης που οργανώθηκε από το παράρτημα Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης του Ινστιτούτου ΕΝΑ, του βιβλίου "Αναζητώντας τον Άλλο Δρόμο - Στρατηγικές για την Ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας" που επιμελήθηκαν οι Λόης Λαμπριανίδης, Αντώνης Λιάκος και Γιώργος Σταθάκης. Ο τόμος βασίζεται σε εισηγήσεις που παρουσιάστηκαν στο ομώνυμο συνέδριο τον Ιανουάριο 2023 και το οποίο διοργανώθηκε από τον όμιλο ΜΕΤΑΒΑΣΗ του Ινστιτούτου ΕΝΑ και για το οποίο συνεργάστηκαν με το Ινστιτούτο ΕΤΕΡΟΝ.

Μιλώντας για το βιβλίο, ο Συντονιστής του Ινστιτούτου Αλέξη Τσίπρα, Βαγγέλης Καλπαδάκης, τόνισε ότι η συνεργασία Ινστιτούτων είναι σήμερα πιο αναγκαία από ποτέ για την ανάδειξη προοδευτικών τομεακών πολιτικών και μεταρρυθμίσεων που έχει ανάγκη η Ελλάδα. Ιδίως καθώς το πολιτικό σύστημα αδυνατεί να επεξεργαστεί και να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες προκλήσεις σε μια περίοδο πολυκρίσεων και μετάβασης σε έναν πολυπολικό κόσμο όπου η ΕΕ αποδυναμώνεται. Σε αυτό το πλαίσιο αναφέρθηκε στις προτάσεις που παρουσιάζονται στον τόμο για: την τουριστική οικονομία (Νικολακάκης), τη βιομηχανική πολιτική (Πασσάς), την αξιοποίηση ευρωπαϊκών πόρων (Κορκολής/Φωτονιάτα), την καινοτομία (Σταμπούλης-Βέτσικας), τη διασύνδεση της επιστημονικής έρευνας με την ανάπτυξη (Σελίμης), την αντιμετώπιση των περιφερειακών ανισοτήτων (Καλογερέσης) και τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος (Ιωαννίδης) και της αγοράς εργασίας (Καραμεσίνη). Προσθέτοντας τις προτάσεις που κατατέθηκαν για την ενέργεια (Κορκολής, Οικονομοπούλου) και για την στέγαση (Μαλούτας, Καραγιάννη) στην εκδήλωση του Ινστιτούτου Αλέξη Τσίπρα στον Πειραιά, τόνισε ότι η κοινή συνισταμένη τους αναφέρεται γλαφυρά στο βιβλίο:

“Η έννοια της αναβάθμισης μιας οικονομίας σε τεχνολογική-βιομηχανική πρέπει να γίνεται μέσα από κρατικές προσπάθειες και στοχεύσεις, αλλά πάντα σε στενή διασύνδεση με τους κοινωνικούς εταίρους και όχι ως παθητική προσαρμογή στις επιλογές των αγορών”. Για να γίνει αυτό, το αναπτυξιακό κράτος πρέπει και να μπορεί να βάζει ευρύτερους στρατηγικούς στόχους (όπως η αντιμετώπιση των περιφερειακών ανισοτήτων) και να αναβαθμίσει τις διοικητικές ικανότητες και δυνατότητές του αντί να αναθέτει την επεξεργασία τομεακών πολιτικών σε ιδιωτικούς συμβούλους και φορείς. Προσέθεσε ότι τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή του το κράτος για δημόσιες πολιτικές έχουν περιοριστεί πολύ καθώς – σύμφωνα με το βιβλίο – «η ελληνική οικονομία ήταν ήδη από πριν και ολοκληρώθηκε με τα μνημόνια, από τις πιο ιδιωτικοποιημένες οικονομίες της ΕΕ». Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα σημαντικές δυνατότητες, όπως πχ η στήριξη Ανεξάρτητων και ελεγκτικών Αρχών, ή η αξιοποίηση της Αναπτυξιακής Τράπεζας και της συμμετοχής του δημοσίου στη ΔΕΗ. Παράλληλα, υπογράμμισε τη σημασία που έχει η αξιοποίηση της ελληνικής δημόσιας διοίκησης και ειδικά των επιτελικών της κλάδων για την προώθηση καινοτόμων και αποτελεσματικών δημόσιων πολιτικών.

Έκλεισε τονίζοντας ότι ευθύνη του πολιτικού συστήματος ειδικά σε μια περίοδο τόσο έντονων κινδύνων και κρίσεων είναι να ανοίγει πεδία για προώθηση νέων δημόσιων πολιτικών και όχι να τα κλείνει. Η πρωτοβουλία για την σύσταση Διακομματικής Επιτροπής για την Θράκη την περίοδο 2021-2022 και οι συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν σε αυτό το πλαίσιο είναι ένα θετικό παράδειγμα σε αυτήν την κατεύθυνση, για μια περιοχή η οποία διαθέτει το 30% του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Αττικής. Αντιθέτως, η εργαλειοποίηση θεμάτων που αφορούν τη Θράκη για μικροκομματικούς λόγους, μεταξύ των δύο εκλογών το 2023 κινήθηκε ξεκάθαρα στην αντίθετη κατεύθυνση με σαφώς αρνητικές συνέπειες. «Και η Θράκη, αντί να είναι σημείο αναφοράς για συνεργασία, έγινε ένα πεδίο αντιπαράθεσης».

Λ. Λαμπριανίδης: «Έχουμε ανάγκη από μία τολμηρή αλλαγή του κοινωνικού και οικονομικού υποδείγματος»

Ο Λόης Λαμπριανίδης, πρώην γενικός γραμματέας Ιδιωτικών Επενδύσεων, αναφέρθηκε στη σημερινή κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας και των πολιτικών επιρροών που την επηρεάζουν. «Στην Αμερική, οι επενδυτικές εταιρείες διαχειρίζονται απίστευτα κεφάλαια, με την BlackRock να διαχειρίζεται 10 τρισεκατομμύρια δολάρια – ποσό που είναι μεγαλύτερο από το ΑΕΠ όλων των χωρών εκτός από τις ΗΠΑ και την Κίνα», τόνισε, επισημαίνοντας την ισχυρή επιρροή που ασκούν αυτές οι εταιρείες στην πολιτική σκηνή.

Ο κ. Λαμπριανίδης προχώρησε στην ανάλυση της κατάστασης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τονίζοντας ότι παρατηρείται «υποχώρηση της Ε.Ε. σε όλα τα επίπεδα», συμπεριλαμβανομένων της οικονομίας, του δημογραφικού και του κύρους της Ένωσης. «Βρισκόμαστε σε ένα διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον που καταρρέει», υπογράμμισε, αναδεικνύοντας τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η Ε.Ε.

Αναφερόμενος στην κατάσταση στην Ελλάδα, περιέγραψε τη χώρα ως αντιμέτωπη με «δομικά προβλήματα», όπως οικολογικά ζητήματα, δημογραφική κρίση, brain drain, περιφερειακές και κοινωνικές ανισότητες, καθώς και κρίση δημοκρατίας. «Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από την έννοια της “φτηνής ανάπτυξης”, δηλαδή επιδιώκει να γίνει μια χώρα ανταγωνιστική βασισμένη στο χαμηλό κόστος εργασίας, τους χαμηλούς φορολογικούς δείκτες και την απουσία προστασίας του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς», δήλωσε, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για αλλαγή.

Ο κ. Λαμπριανίδης τόνισε την ανάγκη για μια «τολμηρή αλλαγή του κοινωνικού και οικονομικού υποδείγματος». «Πρέπει να περιορίσουμε την ολιγαρχία και τα καρτέλ. Χρειαζόμαστε ένα κράτος που μπορεί να παράγει πολιτική και έχει αυτονομία από τις πιέσεις του κεφαλαίου», κατέληξε, καλώντας σε συλλογική δράση για την επίτευξη μιας βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης.

Αθ. Βαβάτσικος: «Στην Ξάνθη παρατηρούνται διαχρονική απόκλιση από τον μέσο όρο του ΑΕΠ σε εθνικό επίπεδο και μικρότεροι ρυθμοί ανάπτυξης»

Ο αναπληρωτής καθηγητής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, Αθανάσιος Βαβάτσικος αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα ενός νέου αναπτυξιακού υποδείγματος για την Ελλάδα, επισημαίνοντας ότι «υπήρξαν δέκα μελέτες για το αναπτυξιακό υπόδειγμα της χώρας από το 1947 έως σήμερα». Παρά την πλούσια ιστορία μελετών, τόνισε ότι η ελληνόγλωσση βιβλιογραφία σχετικά με τη βιομηχανική πολιτική είναι «εξαιρετικά περιορισμένη».

«Το βιβλίο αυτό λειτουργεί ως βάση αναφοράς και προσπαθεί να καταγράψει τις διαστάσεις για την απαραίτητη συγκρότηση ενός σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης», δήλωσε ο κ. Βαβάτσικος, τονίζοντας την ανάγκη για μια εις βάθος ανάλυση των αδυναμιών του σημερινού αναπτυξιακού μοντέλου. Σύμφωνα με τον ίδιο, «η παγκόσμια κρίση είναι του ιδιωτικού τομέα» και «επανερχόμαστε σε ένα μοτίβο κατά του κράτους, που μας οδήγησε σε χρεωκοπία».

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στην πόλη της Ξάνθης, η οποία «έχει την τιμητική της» στο βιβλίο, καθώς παρατηρείται μια διαχρονική απόκλιση από τον μέσο όρο του ΑΕΠ σε εθνικό επίπεδο και μικρότεροι ρυθμοί ανάπτυξης, χαρακτηρίζοντας το φαινόμενο «διαχρονικό και χωρικό». Ο κ. Βαβάτσικος τόνισε ότι η Ελλάδα αναπτύσσεται μονομερώς, με τον τουρισμό να είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της ανισορροπίας.

Τ. Καρασαββόγλου: «Η ανακατανομή του εισοδήματος και του πλούτου είναι και οικονομικό ζήτημα»

Ο Τάσος Καρασαββόγλου, καθηγητής στο ΔΠΘ, ανέφερε τη σημασία της αναζήτησης ενός «άλλου δρόμου» για την ελληνική και ευρωπαϊκή οικονομία, υπογραμμίζοντας ότι «η όλη προσπάθεια είναι σε μια αναζήτηση του άλλου δρόμου». Σημείωσε ότι είναι επιτακτική ανάγκη να ακολουθήσουμε έναν διαφορετικό δρόμο, καθώς το νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα έχει δημιουργήσει ανισότητες και έχει προκαλέσει πολλαπλές κρίσεις.

Αναφερόμενος στην κατάσταση στην Ευρώπη, ο κ. Καρασαββόγλου τόνισε ότι «συντηρείται μέχρι σήμερα η λογική της Ευρώπης των πολλών ταχυτήτων», μια Ευρώπη που χαρακτηρίζεται από εθνικές και περιφερειακές ανισότητες. «Αυτή η κατάσταση απέχει πολύ από το να θεωρείται η Ευρώπη των λαών, ενώ η δράση του χρηματοπιστωτικού τομέα παραμένει ανεξέλεγκτη», σημείωσε, υπογραμμίζοντας την διάσταση των ανισοτήτων που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή των πολιτών.

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι ανισότητες αποτελούν καίριο σημείο όλων των παρεμβάσεων που περιλαμβάνονται στον συλλογικό τόμο. «Δεν είναι ιδεολογικοί ούτε ηθικοί οι λόγοι που επιβάλλουν μια ανακατανομή του εισοδήματος και του πλούτου, αλλά καθαρά οικονομικοί», τόνισε. Ο κ. Καρασαββόγλου επεσήμανε ότι μια δικαιότερη κατανομή θα ενισχύσει την καταναλωτική ζήτηση των χαμηλότερων εισοδημάτων και θα λειτουργήσει ως βασικός αναπτυξιακός πυλώνας για την ελληνική οικονομία.

Αννέτα Τσελεπή: Η ποιοτική ανάπτυξη στο επίκεντρο

Η αντιπρόεδρος του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας, Αννέτα Τσελεπή, αναφέρθηκε στην ανάγκη να εξετάσουμε τη θεώρηση της ανάπτυξης μέσα από μια ποιοτική σκοπιά, τονίζοντας ότι «το βιβλίο παρατηρεί την ανάπτυξη από ποιοτική σκοπιά και όχι μόνο από ποσοτική».

Η κ. Τσελεπή επεσήμανε ότι η ανάπτυξη δεν αφορά μόνο τους αριθμούς, αλλά τη «ποιότητα των υποδομών που δημιουργούμε και τη διασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος για όλες και όλους». Επεσήμανε το διακύβευμα της συζήτησης: «Θέλουμε πολλή ανάπτυξη ή ποιοτική ανάπτυξη;».

Στο πλαίσιο αυτό, τόνισε ότι αν επιθυμούμε η ανάπτυξη να μην θεωρείται απλώς υπόθεση προσωπικού κέρδους, αλλά να αντανακλά έναν ισχυρό κοινωνικό προσανατολισμό, είναι απαραίτητο να αποδεσμευτούμε από την έννοια της ατομικής ευθύνης. Αντ’ αυτού, πρότεινε να υιοθετήσουμε τη φράση «συλλογική υποχρέωση», προκειμένου να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον που προάγει τη συνεργασία και τη συνοχή στην κοινωνία.

Τα σημεία των εισηγήσεων είναι από τον Παύλο Μαραγκό, δημοσιογράφο της εφημερίδας «Εμπρός»

#ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ #ΑΛΕΞΗΣ_ΤΣΙΠΡΑΣ