Μπορεί κάποιος να πεθάνει από το άγχος;

12:33 7/11/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Η απάντηση, δυστυχώς, είναι θετική, όπως εξηγεί στο Dnews ο ακαδημαϊκός και πρωτοπόρος στη μελέτη της επίδρασης του στρες στο πνεύμα και στο σώμα, Γεώργιος Π. Χρούσος

-«Διώξε το άγχος, γιατί θα σε σκοτώσει!», μου είπε κάποια στιγμή ο Καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας στο ΕΚΠΑ, Γεώργιος Χρούσος σε μια συνάντηση και με έβαλε σε σκέψεις.
- «Λέτε;», του απάντησα. Και από εκεί ξεκίνησε η συζήτηση.

Ο διακεκριμένος επιστήμονας που ερευνά για χρόνια το στρες και την επίδρασή του στο ανθρώπινο πνεύμα και σώμα ισχυρίζεται

ότι το συνεχές ή έντονο στρες συντομεύει τη ζωή, γιατί δεν υπάρχει σχεδόν καμία ασθένεια που να μην παίζει κομβικό ρόλο.

Το στρες είναι ένα ισχυρό «εργαλείο αυτοκαταστροφής» και μπορεί κυριολεκτικά να σκοτώσει την καθεμιά και τον καθένα μας, αν δεν το αντιληφθούμε και δεν το διαχειριστούμε έγκαιρα. Διαφορετικά, αργά αλλά προοδευτικά, θα καταστρέψει τον οργανισμό μας.

πηγή: unsplash

Το στρες ορίζεται ως η κατάσταση του οργανισμού κατά την οποία η ομοιόστασή του –δηλαδή η ισορροπία του– διαταράσσεται από διάφορα ερεθίσματα ή βρίσκεται υπό απειλή, και ενδεχομένως να είναι ευχάριστο, δυσάρεστο ή ουδέτερο, μα και ωφέλιμο ή βλαπτικό. Το σύστημα του στρες στον εγκέφαλο συντονίζει διαφορετικά την προσαρμογή του ανθρώπινου οργανισμού σε αυτά τα ερεθίσματα, ανάλογα με το είδος τους και σύμφωνα με την ιδιοσυγκρασία μας, και παίζει τεράστιο ρόλο στην επιβίωσή μας σε όλη την διάρκεια της ζωής μας.

«Η απάντηση στο ερώτημα πως το στρες μας σκοτώνει έχει δυο άξονες», εξηγεί ο καθηγητής Χρούσος. «Ο πρώτος αφορά το χρόνιο στρες που βιώνουμε καθημερινά στη σύγχρονη ζωή και την παθολογική απόκριση σε αυτό, που είναι το συνεχές δυσφορικό άγχος. Όταν αυτό το στρες της καθημερινότητας ξεπερνάει τα όριά μας, δηλαδή την ικανότητά μας να το αντιμετωπίζουμε με σωστή διαχείριση και ψυχική ηρεμία, σιγά-σιγά αλλά σταθερά μέσα στο πέρασμα του χρόνου φθείρει και την ψυχική και τη σωματική μας υγεία, και μας κάνει ευάλωτους σε οξείες και χρόνιες νόσους, αλλά και στον θάνατο. Ο δεύτερος άξονας αναφέρεται στον αιφνίδιο θάνατο, ένα πολύ πιο σπάνιο φαινόμενο που μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ένα νέο άτομο ξαφνικά και απρόσμενα».

Τα άτομα υπό στρες απελευθερώνουν τις ορμόνες αδρεναλίνη, νοραδρεναλίνη, κορτιζόλη και ιντερλευκίνη-6 (μια φλεγμονώδη ουσία) στην κυκλοφορία του αίματός τους, που τα βοηθούν να ανταποκριθούν γρήγορα και αποτελεσματικά σε τυχόν απειλές. Οι συνήθεις στρεσογόνοι παράγοντες μπορεί να ξεκινούν από μια συναισθηματική λαχτάρα για ένα αγαπημένο πρόσωπο που είναι απόν, και να φτάνουν μέχρι την οικονομική δυσφορία ή την υπερβολική εργασία. Σε μερικούς ανθρώπους, ασθένειες όπως ο καρκίνος ή τα καρδιακά προβλήματα μπορεί να οδηγήσουν σε απόγνωση και σε περαιτέρω αύξηση του στρες.

Το άγχος συντομεύει τη ζωή

Το στρες ως μια φυσική αντίδραση σε απειλές, απαιτήσεις ή αλλαγές, έχει μεγάλη σημασία, καθώς διατρέχουμε τον κίνδυνο κυριολεκτικά να μας σκοτώσει.

«Στρες που ταυτίζεται με μια πρόκληση, με άνω και κάτω όρια που διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, είναι ανεκτό και επιδιωκόμενο και ίσως, μέχρις ενός βαθμού, αναγκαίο. Μέσα σε αυτά τα όρια και έως λίγο πάνω από αυτά, το στρες θεωρείται ευ-στρες, εφόσον δεν βλάπτει τον οργανισμό, ενώ μπορεί να είναι και ευχάριστο ή ωφέλιμο. Όταν όμως η έντασή του είναι πολύ πάνω των ορίων ανοχής του, τότε μιλάμε για κακό στρες ή δυσ-στρες, δεδομένου ότι συνήθως είναι δυσάρεστο και πιθανόν βλαπτικό για τον οργανισμό», εξηγεί ο καθηγητής.

Με την πάροδο του χρόνου, οι ορμόνες του στρες που απελευθερώνονται αδιάκοπα μέρα-νύχτα δημιουργούν μια συνεχή κατάσταση «επαγρύπνησης» με καταστροφικές παθολογικές συνέπειες. «Το χρόνιο άγχος, προϊόν παρατεταμένου, μη καλά ελεγχόμενου, στρες, μέσω των ορμονών του στρες και της φλεγμονής, οδηγεί στα λεγόμενα χρόνια μη μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως είναι η αγχώδης νεύρωση, η κατάθλιψη, η παχυσαρκία, το καρδιομεταβολικό σύνδρομο, η αντίσταση στην ινσουλίνη, η υπερχοληστερολαιμία, η υπέρταση, τα ψυχοσωματικά νοσήματα, η οστεοπενία, η οστεοπόρωση και ο καρκίνος, ενώ μας κάνει πιο ευάλωτους στις λοιμώξεις, όπως συνέβη και με την πανδημία της COVID-19 πρόσφατα. Η λύση είναι η καλή διαχείρισή του και ο υγιεινός τρόπος ζωής (μεσογειακή διατροφή, μέτρια άσκηση, καλός ύπνος, κανονικότητα δραστηριοτήτων, ύπνου και γευμάτων) και, φυσικά, η υιοθέτηση και εφαρμογή των πανανθρώπινων αρετών στην κοινωνική μας ζωή», επισημαίνει ο καθηγητής Χρούσος.

πηγή: unsplash

Και συνεχίζει: «Φυσικά, άτομα που έχουν ήδη αναπτύξει σοβαρή αγγειακή και ιστική βλάβη λόγω χρόνιου στρες είναι ευάλωτα σε απότομες αλλαγές της αρτηριακής πίεσης και σε θρομβωτικά ή αιμορραγικά επεισόδια ή σε καρδιακές αρρυθμίες που μπορούν να προκαλέσουν αιφνίδιο θάνατο».

Όπως αναφέρει ο καθηγητής στο καινούργιο βιβλίο του με τίτλο «Το Στρες στη Ζωή Μας» (εκδόσεις Παπαδόπουλος), στον αντίποδα, το οξύ στρες μπορεί πιο σπάνια να οδηγήσει φαινομενικά υγιείς ανθρώπους σε ξαφνικό θάνατο και, αν αυτό συμβεί, θα οφείλεται σε ένα σύνδρομο οξείας καρδιακής ανεπάρκειας που έχει περίπου 50% θνησιμότητα. Το σύνδρομο αυτό αποκαλείται σύνδρομο της σπασμένης καρδιάς (broken heart syndrome) ή σύνδρομο Takotsubo (που στα ιαπωνικά σημαίνει «χταπόδι στο μπουκάλι» λόγω του σχήματος της καρδιάς στην ακτινογραφία).

«Τα λιγοστά άτομα που το βιώνουν είναι γενικά αγχώδη, αλλά ταυτόχρονα φέρουν και μεταλλαγές σε γονίδια, που προκαλούν την παύση της λειτουργίας της καρδιάς, όταν οι ορμόνες του στρες είναι πολύ αυξημένες. Μετά τη διάγνωση του συνδρόμου, η λύση για τους επιβιώσαντες είναι η χρήση φαρμάκων που μπλοκάρουν την κατηγορία των ορμονών του στρες που διεγείρουν την καρδιά (beta-blockers). Στο μέλλον, θα είμαστε σε θέση να ταυτοποιούμε γενετικά τους ανθρώπους με ευαλωτότητα σε αυτό το σπάνιο, αλλά τραγικό σύνδρομο, έτσι ώστε να παίρνουν προληπτική αγωγή και να απέχουν από τις πολύ στρεσογόνες δραστηριότητες», σημειώνει ο Έλληνας επιστήμονας.

Στο χέρι μας είναι να ελέγξουμε το στρες

Το χρόνιο ψυχοκοινωνικό στρες που είναι πολύ συχνό ευθύνεται για πάνω από το 70% της σημερινής χρόνιας νοσηρότητας και, αν δεν ελεγχθεί, επηρεάζει όχι μόνον την ποιότητα, αλλά και τη διάρκεια της ζωής του ατόμου.

«Οι προσπάθειες αντιμετώπισής του πρέπει να γίνονται προς δύο κατευθύνσεις, ώστε και το στρεσογόνο περιβάλλον να αλλάζει προς το καλύτερο, αλλά και το άτομο να εκπαιδεύεται στη διαχείριση του στρες με τρόπο που να το οδηγεί σε ψυχοσωματική ανθεκτικότητα στα στρεσογόνα ερεθίσματα. Ο Αριστοτέλης, που υποστήριζε ότι τα συστατικά του ανθρώπου «φύσις», «έθος» και «λόγος», τα οποία αντιστοιχούν στη γενετική, το περιβάλλον και τη λογική, επαληθεύεται καθημερινά. Το τελευταίο, η λογική, είναι και το πιο καθοριστικό. Στον οργανισμό μας υπάρχουν τμήματα στον εγκέφαλο και στην περιφέρεια του σώματος, καθώς και ουσίες, οι μεσολαβητές του στρες, που τον βοηθούν να ανταποκριθεί στα στρεσογόνα ερεθίσματα και να επανέλθει σε υγιή ομοιόσταση ή εύσταση», λέει ο κ. Χρούσος.

Και ο καθηγητής συνεχίζει: «Συμπερασματικά, η απάντηση στην ερώτηση αν το άγχος σκοτώνει είναι ναι! Ωστόσο, κρατάμε στο μυαλό μας πως είναι στο χέρι μας να το ελέγξουμε, μέσω του τρόπου που ζούμε και συμπεριφερόμαστε. Ζούμε στη χώρα του Ιπποκράτη, του Αριστοτέλη, των Στωικών και των Επικούρειων φιλοσόφων. Η σοφία τους ήταν πολύ μπροστά. Ας ανατρέξουμε σε αυτούς και ας τους ακολουθήσουμε!».

#ΑΓΧΟΣ #ΘΑΝΑΤΟΣ