Γιατί βάζουμε φλουρί στη Βασιλόπιτα: Τι έβαζαν παλαιότερα

15:04 27/12/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Κάθε παραμονή Πρωτοχρονιάς ετοιμάζουμε τη βασιλόπιτα και μέσα της κρύβουμε ένα φλουρί, το οποίο πιστεύεται ότι φέρνει γούρι σε όποιον το κερδίσει! Ποια άλλα έθιμα συνδέονται με την αρχή του χρόνου.

Η Πρωτοχρονιά συνδέεται με συνήθειες που εξασφαλίζουν το «καλό», αλλά και με αποφυγή ενεργειών που μπορεί να σημαίνουν «κακό» για τον χρόνο που

έρχεται.

Η αντίληψη για το καλόπιασμα του νέου χρόνου είναι σχετική με την επίσκεψη στη βρύση, απ' όπου οι νοικοκύρηδες αφού έδιναν κέρασμα έπαιρναν αμίλητοι νερό για να ραντίσουν το σπίτι και τα μέλη της οικογένειας.

Επίσης, το ίδιο νόημα έχει το κρέμασμα στην πόρτα του φυτού αγριοκρεμμύδα (ασκελετούρα στην Κρήτη, σκιλλοκρέμυδο, μπότσικας αλλού), βολβού μεγάλης αντοχής, γνωστού από την αρχαιότητα για την ιδιότητα του να αποτρέπει το κακό.

Έντονη είναι η επιθυμία για πρόγνωση του μέλλοντος στην αρχή του νέου χρόνου. Στο παρελθόν συνήθιζαν να τοποθετούν φύλλα ελιάς στο τζάκι ή κόκκους σιταριού , προκειμένου να δουν κατά πόσο θα υπάρχει υγεία τον χρόνο που έρχεται.

Η πιο γλυκειά παράδοση της Πρωτοχρονιάς

Σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Άγιο Βασίλειο, επίσκοπο της Καισαρείας, το γνωστό μας Αϊ Βασίλη και παρασκευάζεται με διαφορετικό τρόπο από τόπο σε τόπο.

Έτσι αλλού (Θεσσαλία, Μακεδονία κ.α.) είναι τυρόπιτα, αλλού γλύκισμα (πρόσφυγες Μ. Ασίας) ή ψωμί ζυμωμένο με διάφορα μυρωδικά. Εκτός από το νόμισμα, που συνεχίζει να τοποθετείται μέχρι σήμερα μέσα στη βασιλόπιτα, παλιότερα συνήθιζαν να τοποθετούν και σύμβολα κύριας ασχολίας των μελών της οικογένειας πχ ο αμπελουργός τοποθετούσε ένα μικρό κομμάτι από κλίμα, ο γεωργός σιτάρι ή άχυρο κλπ.

Η κοπή της βασιλόπιτας γινόταν την πρωτοχρονιά από τον αρχηγό της οικογένειας και μερίδιο είχαν όλα τα μέλη κατά σειρά ηλικίας, καθώς και οι ξενιτεμένοι και οι φιλοξενούμενοι, όπως και ο Αϊ-Βασίλης, ο Χριστός, το σπίτι.

Ο θρύλος που γέννησε την παράδοση

Σύμφωνα με μια εκδοχή της παράδοσης, ο επίσκοπος της Καισάρειας Μέγας Βασίλειος βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση όταν αντιμετώπισε τον σκληρό και άπληστο έπαρχο της Καππαδοκίας. Ο έπαρχος ζήτησε από τον επίσκοπο να του παραδώσει όλο το χρυσάφι της πόλης άμεσα, απειλώντας ότι, αν δεν το έκανε, θα την πολιορκούσε και θα τη λεηλατούσε.

Ο Μέγας Βασίλειος, γεμάτος αγωνία για την τύχη των κατοίκων, πέρασε τη νύχτα προσευχόμενος στον Θεό για να σώσει την πόλη και τους ανθρώπους της.

Όταν ξημέρωσε, ο έπαρχος, με τον στρατό του, περικύκλωσε την πόλη και επανέλαβε την απειλή του. Ο Μέγας Βασίλειος, ο οποίος ήταν ακόμα στον ναό και προσευχόταν, του απάντησε ότι οι φτωχοί και πεινασμένοι κάτοικοι δεν είχαν τίποτα να του δώσουν.

Η απάντηση αυτή εξόργισε ακόμα περισσότερο τον έπαρχο, ο οποίος απείλησε τον Βασίλειο με εξορία και θάνατο, αν δεν συμμορφωνόταν με τις εντολές του. Ακούγοντας τις απειλές, οι χριστιανοί της Καισάρειας αποφάσισαν να βοηθήσουν τον αγαπημένο τους επίσκοπο. Ο καθένας έβαλε ό,τι χρυσαφικό είχε στο σπίτι του σε ένα σεντούκι και το παρέδωσε στον Μέγα Βασίλειο. Ο Βασίλειος, αφού προσευχήθηκε για ακόμη μία φορά, παρέδωσε το σεντούκι στον έπαρχο.

Όταν ο έπαρχος άνοιξε το σεντούκι και άγγιξε τα χρυσαφικά, ξαφνικά εμφανίστηκε μία εκτυφλωτική λάμψη και αμέσως μετά, ένας λαμπρός καβαλάρης, ο Άγιος Μερκούριος, με στρατό αγγέλων, επιτέθηκε και κατατρόπωσε τον έπαρχο και τους άντρες του. Ο έπαρχος και οι στρατιώτες του αφανίστηκαν αμέσως.

Μετά την απρόσμενη σωτηρία της Καισάρειας, ο Μέγας Βασίλειος αντιμετώπισε το πρόβλημα του πώς να επιστρέψει τα χρυσαφικά στους κατοίκους, χωρίς να αδικήσει κανέναν.

Επειδή ήταν αδύνατο να μοιραστούν προσωπικά, παρακάλεσε τον Θεό για καθοδήγηση και έλαβε την ιδέα να φτιάξει ψωμιά και να βάλει μέσα σε κάθε ένα από αυτά ένα μικρό χρυσαφικό. Όταν τα ψωμιά ήταν έτοιμα, τα μοίρασε στους ανθρώπους ως ευλογία.

Όταν οι οικογένειες έκοψαν τα ψωμιά τους, ανακάλυψαν με έκπληξη ότι το χρυσαφικό που είχαν προσφέρει είχε επιστρέψει σε κάθε μία από αυτές, ακριβώς όπως είχε γίνει πριν. Έτσι, όλοι οι κάτοικοι πήραν πίσω τα χρυσαφικά τους χωρίς καμία αδικία.

Αυτή η πράξη, εκτός από την προστασία της πόλης, καθιέρωσε και το έθιμο της βασιλόπιτας, με το φλουρί, που τιμά τον Άγιο Βασίλειο και τονίζει την ευλογία και τη θεϊκή προστασία για το νέο έτος.

#ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑ #ΕΘΙΜΟ #ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ