Η ώρα των πράξεων: Η κυβέρνηση οφείλει να κλείσει το «θεσμικό παράθυρο» της συγκάλυψης

12:56 10/2/2025 - Πηγή: Dikaiologitika

Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη βρίσκεται πλέον μπροστά σε μια ιστορική ευθύνη. Η μη ψήφιση του εκτελεστικού νόμου για το αναθεωρημένο άρθρο 86 του Συντάγματος μετά από σχεδόν έξι χρόνια αποτελεί όχι μόνο μια θεσμική παράλειψη αλλά και μια σοβαρή πολιτική σκιά που ενδέχεται να οδηγήσει σε νέες κατηγορίες για συγκάλυψη.

Η συνταγματική αναθεώρηση του 2019 έβαλε τέλος στην ευνοϊκή μεταχείριση των πρώην υπουργών και υφυπουργών, καταργώντας την ειδική αποσβεστική προθεσμία που περιόριζε τη χρονική δυνατότητα άσκησης ποινικής δίωξης εις βάρος τους. Αυτό αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα προς την

ισονομία, καθώς πλέον οι πολιτικοί δεν θα πρέπει να απολαμβάνουν διαφορετική μεταχείριση από τον υπόλοιπο πληθυσμό όσον αφορά την ποινική ευθύνη. Ωστόσο, τα τελευταία έξι χρόνια, η κυβέρνηση δεν φρόντισε να εναρμονίσει την κοινή νομοθεσία με τη νέα συνταγματική πραγματικότητα, αφήνοντας ένα πλαίσιο που συνεχίζει να προβλέπει την αποσβεστική προθεσμία, παρά την κατάργησή της από το ίδιο το Σύνταγμα.

Αν και οι ειδήμονες επί του Συνταγματικού Δικαίου υποστηρίζουν ξεκάθαρα πως από το 2019 η νομοθεσία που προβλέπει τη σύντομη αποσβεστική προθεσμία έχει καταστεί ανενεργή ως αντίθετη προς το αναθεωρημένο Σύνταγμα, ωστόσο δεν μπορούν να ερμηνεύσουν την πολιτική σκοπιμότητα μη ψήφισης του σχετικού εκτελεστικού νόμου.

Αυτή η αντίφαση μεταξύ Συντάγματος και ισχύουσας νομοθεσίας εγείρει σοβαρές ερμηνευτικές προκλήσεις και μπορεί να οδηγήσει σε μια δικαστική και πολιτική κρίση. Αν η τρέχουσα κοινοβουλευτική σύνοδος ολοκληρωθεί, τότε υπάρχει κίνδυνος υποθέσεις πρώην υπουργών, ακόμα και για τόσο βαριές υποθέσεις όπως τα Τέμπη, να βρεθούν σε νομικό αδιέξοδο.

Το καλοκαίρι του 2025 πλησιάζει και, αν μέχρι τότε δεν έχει τροποποιηθεί ο σχετικός νόμος, οι εισαγγελικές αρχές μπορεί να αντιμετωπίσουν εμπόδια στην άσκηση διώξεων. Η κατάσταση είναι κρίσιμη και δεν επιδέχεται αμφισβήτηση.

Αν συμβεί αυτό, τότε οι κατηγορίες για συγκάλυψη δεν θα μπορούν να απορριφθούν ως απλές πολιτικές επιθέσεις. Οι πολίτες θα έχουν κάθε λόγο να υποθέσουν πως η αμέλεια αυτή δεν ήταν τυχαία αλλά σκόπιμη, προκειμένου να προστατευτούν συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα. Και σε μια περίοδο όπου η εμπιστοσύνη στους θεσμούς είναι ήδη κλονισμένη, μια τέτοια επιλογή θα επιδεινώσει δραματικά το κλίμα δυσπιστίας απέναντι στη διακυβέρνηση.

Πέρα όμως από τη νομική διάσταση, η κυβέρνηση θα κληθεί να απαντήσει και σε ένα ηθικό δίλημμα. Πώς μπορεί να δικαιολογηθεί η παράλειψή της να κλείσει αυτό το θεσμικό κενό, ενώ η ίδια είχε στηρίξει τη συνταγματική αλλαγή; Η υπόθεση των Τεμπών είναι από τα μεγαλύτερα τραύματα της ελληνικής κοινωνίας. Αν τελικά οι ευθύνες δεν διερευνηθούν μέχρι τέλους λόγω μιας νομικής «τρύπας», η κυβέρνηση θα έχει χάσει κάθε ηθικό πλεονέκτημα.

Για να γίνει πιο σαφής η σημασία του προβλήματος, ας δούμε ένα πιθανό σενάριο: Ας υποθέσουμε ότι ο πρώην υπουργός Μεταφορών, που είχε την πολιτική ευθύνη για τον σιδηροδρομικό τομέα κατά την περίοδο πριν από το δυστύχημα στα Τέμπη, βρίσκεται αντιμέτωπος με κατηγορίες. Οι εισαγγελικές αρχές έχουν συλλέξει επαρκή στοιχεία για να κινηθούν εναντίον του. Ωστόσο, αν η δίωξή του δεν ασκηθεί μέχρι τη λήξη της τρέχουσας συνόδου της Βουλής, δηλαδή έως το καλοκαίρι του 2025, τότε μπορεί να του δοθεί βήμα να υποστηρίξει πως δεν πρέπει να διωχθεί.

Ακόμα και αν κάποιοι νομικοί λένε σε όλους τους τόνους ότι η συνταγματική αλλαγή υπερισχύει του παλιού νόμου, ο πρώην υπουργός θα μπορούσε να προσφύγει στη Δικαιοσύνη και να επικαλεστεί ότι η προθεσμία εξακολουθεί να ισχύει, δημιουργώντας ένα νομικό χάος.

Η θεσμική ασάφεια που έχει δημιουργηθεί δεν μπορεί να δικαιολογηθεί μετά από έξι χρόνια και πλέον δεν υπάρχει περιθώριο για υπεκφυγές.

Η Κυβέρνηση έπρεπε να καταργήσει ρητά την αποσβεστική προθεσμία, καλύπτοντας πλήρως την περίοδο από το 2019 και μετά. Μόνο έτσι θα διασφαλιζόταν ότι δεν υπάρχει καμία νομική ασάφεια.

Αν μετά το καλοκαίρι κάποιοι επικαλεστούν την αποσβεστική προθεσμία, τότε θα είναι η Κυβέρνηση που θα χρεωθεί το πολιτικό κόστος της συγκάλυψης. Και το τίμημα θα είναι βαρύ, όχι μόνο σε επίπεδο πολιτικής αξιοπιστίας, αλλά και στην ίδια τη θεσμική λειτουργία του κράτους. Οι πολίτες απαιτούν δικαιοσύνη και διαφάνεια. Η κυβέρνηση έχει χάσει κάθε ευκαιρία να αποδείξει ότι δεν βρίσκεται απέναντί τους.

#ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ #ΤΕΜΠΗ