Ιστορική απόφαση ΕΔΑΔ: Ένοχη η Ελλάδα για pushbacks στον Έβρο

09:56 8/1/2025 - Πηγή: Dikaiologitika

Πρόκειται για την πρώτη υπόθεση που εξετάζεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε σχέση με καταγγελία επαναπροώθησης (pushback) στην περιοχή του Έβρου από τις ελληνικές αρχές.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε την Ελλάδα ένοχη για τη διενέργεια «συστηματικών» επαναπροωθήσεων πολιτών τρίτων χωρών, διατάσσοντάς την να αποζημιώσει μια γυναίκα που απελάθηκε με τη βία πίσω στην Τουρκία, παρά τις προσπάθειές της να ζητήσει άσυλο στη χώρα.

Το δικαστήριο

με έδρα το Στρασβούργο επιδίκασε στην καταγγέλλουσα αποζημίωση ύψους 20.000 ευρώ, επικαλούμενο στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η Ελλάδα συμμετείχε στις παράνομες απελάσεις όταν απομακρύνθηκε η γυναίκα.

«Είναι ισχυρές οι ενδείξεις που υποδηλώνουν ότι υπήρχε, κατά τον χρόνο των καταγγελλόμενων γεγονότων, μια συστηματική πρακτική "επαναπροωθήσεων" υπηκόων τρίτων χωρών από τις ελληνικές αρχές, από τα σύνορα του Έβρου προς την Τουρκία», αναφέρει η απόφαση.

Είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα καταδικάζεται δημοσίως για μια πρακτική που επανελλημμένα έχει αρνηθεί ότι εφαρμόζει. Επίσης, πρώτη φορά το δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξέτασε καταγγελία για επαναπροώθηση από τις ελληνικές αρχές.

Οι ακτιβιστές αντέδρασαν με πανηγυρισμούς στην ιστορική απόφαση. Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), το οποίο είχε αναλάβει την υπόθεση και παρείχε νομική εκπροσώπηση στην καταγγέλλουσα, έκανε λόγο για «απόφαση-ορόσημο».

Κομάντος αναλαμβάνουν δράση

Η γυναίκα, η οποία αναφέρεται ως A.R.E. στα δικαστικά έγγραφα, το 2021 - δύο χρόνια μετά την απέλασή της - κατέθεσε μήνυση ενώπιον του Εισαγγελέα της Ορεστιάδας, η οποία απορρίφθηκε και σε δεύτερο βαθμό από τον Εισαγγελέα Εφετών Θράκης, με την αιτιολογία ότι δεν υπήρχαν στοιχεία εναντίον της αστυνομίας και ότι η Ελλάδα, ειδικά η ελληνική αστυνομία, δεν διεξάγει ποτέ επαναπροωθήσεις στην Τουρκία.

Εν συνεχεία, η A.R.E. προσέφυγε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, επικαλούμενη παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), την οποία επίσης υποστήριξε το ΕΣΠ, οπότε και τελικά δικαιώθηκε.

Η A.R.E. όχι μόνο απελάθηκε με τη βία, αλλά κρατήθηκε παράνομα πριν από την απέλαση. Κομάντος με καλυμμένα πρόσωπα την ανάγκασαν - μαζί με άλλους - να επιβιβαστεί σε φουσκωτή βάρκα για να επιστρέψει στην Τουρκία.

Επικαλούμενη τα άρθρα 3 και 13 που απαγορεύουν τα βασανιστήρια και την απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, η απόφαση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ελληνικές αρχές ενήργησαν κατά σαφή παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η γυναίκα είχε καταφέρει να ανεβάσει ένα βίντεο που κατέγραφε τη θέση της στην Ελλάδα - απτή απόδειξη ότι είχε φτάσει στη χώρα, στοιχείο που οι δικαστές έλαβαν υπόψη τους.

Η απέλασή της είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη και φυλάκισή της από τις τουρκικές αρχές με την κατηγορία ότι ήταν μέλος της «γκιουλενικής τρομοκρατικής οργάνωσης».

«Δικαίωση για χιλιάδες θύματα»

Η Μαρία Παπαμηνά, δικηγόρος της A.R.E. και συντονίστρια της Νομικής Υπηρεσίας του ΕΣΠ, δήλωσε: «Πρόκειται για μια εμβληματική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Άνθρωπου. Η αναγνώριση της παράνομης αυτής πρακτικής των ελληνικών Αρχών από το ΕΔΔΑ αποτελεί δικαίωση για τα χιλιάδες θύματα που καταγγέλλουν επαναπροωθήσεις από τις ελληνικές Αρχές στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Οι ελληνικές Αρχές οφείλουν να σταματήσουν την παράνομη αυτή πρακτική».

Η θέση της ελληνικής κυβέρνησης

Οπως αναφέρει δημοσίευμα του Guardian, η κεντροδεξιά κυβέρνηση του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, υπό την εποπτεία του οποίου φέρεται να έχουν πολλαπλασιαστεί οι απωθήσεις, υποστηρίζει εδώ και καιρό ότι ακολουθεί «αυστηρή αλλά δίκαιη» μεταναστευτική πολιτική.

Στις ακροάσεις, εκπρόσωποι της ελληνικής κυβέρνησης επανέλαβαν ότι η Ελλάδα δεν κάνει επαναπροωθήσεις, αμφισβητώντας τη γνησιότητα των στοιχείων που παρουσιάστηκαν και υποστηρίζοντας ότι οι συνοριακές πολιτικές της Ελλάδας είναι σύμφωνες με το διεθνές δίκαιο.

Ωστόσο, σε μια εποχή που οι περιφερειακές συγκρούσεις και η κλιματική αλλαγή αναμένεται να οδηγήσουν σε όλο και μεγαλύτερες μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη, οι ακτιβιστές τονίζουν ότι η απόφαση του δικαστηρίου στέλνει ένα πολύ θετικό μήνυμα. Επισημαίνουν ότι η απόφαση επιτέλους εξέθεσε μια πρακτική τόσο διαδεδομένη που το 2021 η Διεθνής Αμνηστία περιέγραψε τις παράνομες επαναπροωθήσεις ως de facto συνοριακή πολιτική.

Απόφαση «πιλότος»

Η απόφαση αυτή θα αλλάξει τα δεδομένα, καθώς υπάρχουν δεκάδες παρόμοιες εκκρεμείς υποθέσεις, δήλωσε ο διευθυντής του Ελληνικού Συμβουλίου Προσφύγων, Λευτέρης Παπαγιαννάκης.

«Είναι εξαιρετικά σημαντική», είπε, προσθέτοντας ότι δημιουργεί προηγούμενο και θα λειτουργήσει ως «πιλότος» για όλες τις εκκρεμείς υποθέσεις ενώπιον του δικαστηρίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αφορούν ισχυρισμούς για επαναπροωθήσεις από τις ελληνικές αρχές.

#ΕΠΑΝΑΠΡΟΩΘΗΣΗ #PUSHBACKS #ΑΠΟΦΑΣΗ #ΕΛΛΑΔΑ