Πόλεμος στην Ουκρανία – BBC: Γιατί άλλαξαν οι στόχοι του Πούτιν

13:53 30/3/2022 - Πηγή: Dikaiologitika

Σε ανάλυσή του το BBC εξηγεί πως οι στρατιωτικές αποτυχίες του Πούτιν στην Ουκρανία άλλαξαν ή καθυστέρησαν τα σχέδιά του.

Όταν ο Βλαντίμιρ Πούτιν διατάραξε την ειρήνη στην Ευρώπη εξαπολύοντας πόλεμο σε μια χώρα 44 εκατομμυρίων ανθρώπων, η αιτιολόγησή του ήταν πως η φιλοδυτική Ουκρανία ήταν μια διαρκής απειλή. Όμως έπειτα από περίπου πέντε εβδομάδες βομβαρδισμών, χιλιάδων νεκρών, κατεστραμμένων πόλεων και 10 εκατομμυρίων εκτοπισμένων, η ερώτηση παραμένει: ποιος είναι ο στόχος του και αν υπάρχει διέξοδος;

Ποιος είναι ο στόχος του Πούτιν;

Ο αρχικός στόχος του Ρώσου ηγέτη ήταν η ανατροπή της κυβέρνησης της Ουκρανίας, που θα τελείωνε μια και καλή τη διάθεσή της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Όμως η εισβολή δεν φαίνεται να πηγαίνει όπως θα ήθελε και να εμφανίζεται να κάνει πίσω στους αρχικούς τους στόχους.

Όταν ξεκινούσε αυτή την εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου, ο Πούτιν είπε στους Ρώσους πως στόχους του ήταν η «αποστρατιωτικοποίηση και αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας» αλλά και η προστασία του πληθυσμού των αυτονομημένων περιοχών του Ντονμπάς που σύμφωνα με τη Ρωσία για 8 χρόνια καταπιέζονταν από την κυβέρνηση της Ουκρανίας.

Σύμφωνα με τη ρωσική κυβέρνηση δεν επρόκειτο για πόλεμο ή για εισβολή, αλλά για μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» φράση που τα κυβερνητικά μέσα της Ρωσίας χρησιμοποιούν για τον πόλεμο. Ήταν καθαρό όμως πως για τη Ρωσία αυτή ήταν μια κομβική στιγμή. «Το μέλλον της Ρωσίας και εκείνο της θέσης της στον κόσμο βρίσκονται σε κίνδυνο» ανέφερε ο επικεφαλής της ρωσικής ακτασκοπείας Σεργκέι Ναρίσκιν.

Ο ρωσικός στρατός στόχευε να μπει στην πρωτεύουσα της Ουκρανίας, το Κίεβο, εισβάλλοντας από τη Λευκορωσία στο βορρά, αλλά και από δυτικά και ανατολικά. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ μιλούσε για την «απελευθέρωση της Ουκρανίας», την ώρα που ο δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας Βολοντιμίρ Ζελένσκι δήλωνε πως «ο εχθρός έχει θέσει νούμερο ένα στόχο εμένα και την οικογένειά μου στόχο νούμερο 2».

Όμως η αντίσταση των Ουκρανών έχει δημιουργήσει μεγάλες απώλειες σε αρκετές περιοχές, οδήγησαν σε αρκετές περιπτώσεις τους Ρώσους σε υποχώρηση.

Έχει αλλάξει στόχο ο Πούτιν;

Η Ρωσία εμφανίζεται να έχει χαμηλώσει τον πήχη των επιδιώξεών της, ισχυριζόμενη ότι σε γενικές γραμμές έχει πετύχει τους στόχους της εισβολής της. Ποιοι είναι αυτοί οι στόχοι που επετεύχθησαν; Η μείωση στο ελάχιστο της στρατιωτικής ικανότητας της Ουκρανίας.

Στις διαπραγματεύσεις της Κωνσταντινούπολης, η Ρωσία δεσμεύτηκε πως θα «μειώσει δραστικά» τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις κοντά στην πρωτεύουσα. Ο Ζελένσκι από τον πλευρά του ανέφερε πως τα σημάδια από τις συζητήσεις μπορούν να χαρακτηριστούν θετικά, τόνισε όμως ότι θα εμπιστευόταν μόνο έργα και όχι λόγια.

Ο πόλεμος συνεχίζεται στα ανατολικά και τα νότια, όπου οι ρωσικές δυνάμεις προσπαθούν να δημιουργήσουν έναν διάδρομο προς την ακτή, ανατολικά της Κριμαίας μέχρι τα ρωσικά σύνορα. Ένα μήνα από την εισβολή, η Ρωσία ανακοίνωσε ότι ο βασικός της στόχος πλέον είναι «η απελευθέρωση του Ντονμπάς», μιλώντας για τις περιοχές Λουγκάνσκ και Ντονιέτσκ. Περισσότερο από το 1/3 της περιοχής ανήκε άλλωστε στους στηριζόμενους από τη Ρωσία αυτονομιστές.

Από την αρχή του πολέμου ήταν σαφές ότι ο πρόεδρος Πούτιν ήθελε όλη την ανατολή, αναγνωρίζοντας τις δύο αυτονομημένες περιοχές σαν ανεξάρτητες. Ο επικεφαλής της «κυβέρνησης» του Λουγκάνσκ έχει μάλιστα προτείνει τη διενέργεια δημοψηφίσματος για την προσάρτηση της περιοχής από τη Ρωσία, αντίστοιχο με εκείνο που έγινε το 2014 και αποφάσισε την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία. Πέρα από τους στρατιωτικούς του στόχους ο Πούτιν απαιτούσε τη μελλοντική ουδετερότητα της Ουκρανίας.
Οι Ουκρανοί είναι έτοιμοι να δεσμευτούν για την ουδετερότητα αυτή, μόνο όμως σαν αντάλλαγμα για εγγυήσεις ασφαλείας από συμμάχους, στο πλαίσιο ενός ειρηνευτικό σχεδίο που συζητείται αυτές τις μέρες στην Τουρκία.

Πώς θα μοιάζει η ουδετερότητα της Ουκρανίας

Το σχέδιο της Ρωσίας για μια «ουδέτερη, αποστρατιωτικοποιημένη» Ουκρανία με τον δικό της στρατό και ναυτικό, μοιάζει να κινείται στα πρότυπα της Αυστρίας και της Σουηδίας, που είναι και οι δύο μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο πρόεδρος Ζελένσκι έχει ήδη άλλωστε σχεδόν δεχτεί αυτό το σκέλος, τονίζοντας πως οι Ουκρανοί καταλαβαίνουν πλέον ότι η χώρα δεν πρόκειται να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ: «Είναι μια αλήθεια και πρέπει να αναγνωριστεί».

Η πρόταση της Ουκρανίας στην Κωνσταντινούπολη

Η πρόταση που κατέθεσαν οι Ουκρανοί στις διαπραγματεύσεις της Κωνσταντινούπολης με τους Ρώσους, περιελάμβανε:

Ουκρανία «ουδέτερη και μη πυρηνικη», χωρίς ξένες στρατιωτικές βάσεις στην επικράτειά της. Αυστηρές και υποχρεωτικές δεσμεύσεις από εγγυήτριες δυνάμεις όπως τη Μεγάλη Βρετανία, την Κίνα, τις ΗΠΑ, την Τουρκία, τη Γαλλία, τον Καναδά, την Ιταλία, την Πολωνία και το Ισραήλ πως θα προστεύσουν την ουδέτερη Ουκρανία σε περίπτωση επίθεσης. Μέσα σε τρεις ημέρες οι εγγυήτριες δυνάμεις θα πρέπει να σπεύσουν να προστεύσουν την Ουκρανία. Η Ουκρανία να μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ουκρανία δεν θα μπει σε πολιτικο-στρατιωτικές συμμαχίες ενώ θα πάρει μέρος σε διεθνείς ασκήσεις μόνο με τη συναίνεση των εγγυητριών δυνάμεων. Η πρόθεση της Ουκρανίας να μπει στο ΝΑΤΟ έχει συμπεριληφθεί στο Σύνταγμά της του 2019 και κάθε αλλαγή θα πρέπει να περάσει από δημοψήφισμα.

Τι θα γίνει με την Κριμαία και την ανατολή

Στο σχέδιο της Ουκρανίας, το μέλλον της Κριμαίας, η οποία έχει προσαρτηθεί de facto από τη Ρωσία το 2014, θα αποφασιστεί έπειτα από διαβούλευση 15 ετών. Σε αυτήν την περίοδο δεν θα υπάρξει καμία στρατιωτική δράση για την επίλυση του ζητήματος.

Στο πλαίσιο των ειρηνευτικών προτάσεων, όλα τα ρωσικά στρατεύματα θα φύγουν από την ουκρανική επικράτεια και το μέλλον των αποσχισμένων περιοχών θα συζητηθεί από τους δύο προέδρους στην συνάντηση στην οποία θα συμφωνηθεί η εκεχειρία.

Η Ρωσία δεν έχει απαντήσει στις προτάσεις αυτές και αναφέρει ότι υπάρχει ακόμα αρκετός δρόμος μέχρι εκεί, αν και βλέπει τις ουκρανικές προτάσεις ως ένα βήμα πιο κοντά σε όσα προτείνει η ίδια.

Ο πρόεδρος Πούτιν αναμένεται να πιεστεί να μην φύγει από εδάφη που έχει ήδη κατακτήσει στρατιωτικά καθώς ένας από τους στόχους ήταν η «απελευθέρωση» των ανατολικών περιοχών. Το Κίεβο από την άλλη δεν πρόκειται ποτέ να συναινέσει σε μείωση της επικράτειας της Ουκρανίας. Καθώς η «αποστρατιωτικοποίηση» της Ουκρανίας δείχνει να πετυχαίνεται de facto από τη στρατιωτική δράση της Ρωσίας, δύο άλλα αιτήματα μοιάζουν να έχουν υποχωρήσει: Αυτό της «αποναζιστικοποίησης» αλλά και εκείνο της αναγνώρισης της ρωσικής ως δεύτερης γλώσσας στην Ουκρανία.

Ο Ουκρανός πρόεδρος έχει δηλώσει πως είναι προετοιμασμένος να δώσει στη ρωσική μειονότητα το δικαίωμα να μιλά τη γλώσσα της και δεν το βλέπει σαν μεγάλο θέμα.

Έχει ο Πούτιν βλέψεις εκτός της Ουκρανίας;

Ακόμα και αν έχει, οι καθυστερήσεις που στη στρατιωτική επέμβαση στην Ουκρανία ίσως τον έχουν βάλει σε σκέψεις. Μετά από ώρες συζήτησης με τον Ρώσο πρόεδρο, ο Γερμανός καγκελάριος, Όλαφ Σολτς ανέφερε: «Ο Πούτιν θέλει να χτίσει μια ρωσική αυτοκρατορία. Θέλει να αλλάξει εκ θεμελίων το στάτους στην Ευρώπη ώστε να ταιριάζει με το όραμά του. Και δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να χρησιμοποιήσει στρατιωτικά μέσα για να το κάνει».

Έχοντας πλέον την πλήρη εικόνα της διάθεσης του Πούτιν να ισοπεδώσει ευρωπαϊκές πόλεις για να πετύχει τους σκοπούς του, οι δυτικοί ηγέτες δεν έχουν πλέον αυταπάτες. Ο πρόεδρος Μπάιντεν χαρακτήρισε τον Πούτιν «εγκληματία πολέμου» και οι ηγέτες Γερμανίας και Γαλλίας βλέπουν τον συγκεκριμένο πόλεμο σαν σημείο αναφοράς στην ιστορία της Ευρώπης.