Τα 7 από τα 9 δημοψηφίσματα στην Ελλάδα αφορούσαν τον θεσμό της βασιλείας

18:06 12/1/2023 - Πηγή: Dikaiologitika

Στα 9 δημοψηφίσματα που διενεργήθηκαν από τη σύσταση του ελληνικού κράτους, τα 7 αφορούσαν τον θεσμό της βασιλείας και το αποτέλεσμά τους ήταν σεβαστό, έστω κι αν οι συνέπειες του αποδείχθηκαν αρκετές φορές επαχθείς. Αντίθετα, τα 2 δημοψηφίσματα του 1968 για τις συνταγματικές αλλαγές και του 2015 για την παραμονή της χώρας στην ευρωπαϊκή οικογένεια, ουδέποτε εφαρμόστηκαν στην πράξη.

Το πρώτο δημοψήφισμα λοιπόν έγινε τον Νοέμβριο του 1862 ωστόσο ο λαός δεν εκφράστηκε για

τη διατήρηση ή μη της μοναρχίας αλλά του διαδόχου του Όθωνα ο οποίος στο μεταξύ είχε αποχωρήσει εν μέσω γενικής κατακραυγής, δηλαδή είχε πάει ταξίδι αναψυχής στην Πελοπόννησο μετά της συζύγου του Αμαλίας αλλά δεν επέστρεψε ποτέ. Ο εκλεγείς Αλφρέδος δεν έγινε αποδεκτός από τις Προστάτιδες Δυνάμεις (Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία) που τότε έδεναν κι έλυναν, ενώ αντιρρήσεις εξέφρασε και η μητέρα του, η βασίλισσα της Αγγλίας Ελισσάβετ. Με τα πολλά, στις αρχές του 1863 ανέλαβε ο πρίγκιπας Χριστιανός Γουλιέλμος Φερδινάνδος Αδόλφος Γεώργιος του Χόλσταϊν, Ζόντερμπουργκ, Γλύξμπουργκ. Ο πατέρας του έγινε λίγο αργότερα βασιλιάς της Δανίας και εκείνος βασιλιάς της Ελλάδος ως Γεώργιος Α’, Roi De Grece, εξ΄ου και το «Κωνσταντίνος Γλύξμπουργκ». Ήταν ο μακροβιότερος μονάρχης ο οποίος δολοφονήθηκε το 1913 στη Θεσσαλονίκη.

Το δεύτερο δημοψήφισμα πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 1920 που όπως και εκείνο του 1935 ήταν εξόφθαλμα νόθα. Συγκεκριμένα το «υπέρ» της βασιλείας συγκέντρωσε το 98,9% και το κατά το 1,1%. Ο γιός του Γεωργίου Α΄, επανήλθε δριμύτερος έχοντας νωρίτερα εκδιωχθεί από τους συμμάχους και τον Βενιζέλο. Γνωστός και ως «γιος του αητού» καλλιέργησε σε λαϊκούς κύκλους την εντύπωση ότι ήταν ελέω θεού απόγονος του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και πως θα ξανάπαιρνε την Κωνσταντινούπολη. Πέθανε τον Ιανουάριο του 1823 εξόριστος στο Παλέρμο αφού είχε προλάβει να καταστρέψει ιστορία 2.500 ετών στην Ιωνία και τη Σμύρνη.

Τον Απρίλιο του 1924 ο λαός δημοψηφισματικά για 3η φορά κατήργησε τη μοναρχία με ποσοστό 70% έναντι 30%. Περαιτέρω αναφορές περί αμφισβήτησης της ετυμηγορίας δεν έχουν νόημα καθώς το αποτέλεσμα αποδέχθηκαν τόσο ο Βενιζέλος όσο και ο μετέπειτα δικτάτορας Ιώαννης Μεταξάς. Τον Νοέμβριο του 1935, ο Γεώργιος Β, γιος του Κωνσταντίνου Α’, γυρίζει στην Ελλάδα όπως ο πατέρας του με ποσοστό 97,8% έναντι 2,2% του «Όχι». Κι αυτή η αλλοίωση είχε τις συνέπειες της, μία εκ των οποίων ήταν η δικτατορία Μεταξά κι άλλη μία, η αναιμική θέση της βασιλείας απέναντι στη φασιστική και ναζιστική επέλαση. Εκείνο φυσικά που δεν πολυακούγεται είναι ότι ο φιλόπατρις - κατά τα άλλα – μονάρχης την περίοδο της Γερμανικής κατοχής έφυγε αρχικά για Κρήτη και μετά για Λονδίνο.

Στο πρώτο μεταπολεμικό δημοψήφισμα, τον Σεπτέμβριο του 1946 εκδόθηκαν δύο ψηφοδέλτια, το ένα ανέγραφε «βασιλεύς Γεώργιος» και το άλλο ήταν λευκό. Το 68,4% ψήφισε υπέρ του και το 31,6% κατά. Δεν πρόλαβε να το χαρεί όμως διότι απεβίωσε αιφνιδίως λίγους μήνες αργότερα, τον Απρίλιο του 1947. Τότε ανέλαβε το 4ο παιδί του, ο Παύλος Α’ φέρνοντας «πακέτο» και τη σύζυγο του, τη Φρειδερίκη. Τον Μάρτιο του 1964 πεθαίνει κι εκείνος και το χρίσμα λαμβάνει ο νεαρός Κωνσταντίνος Β’ ο οποίος προσπάθησε να ανατρέψει τη Χούντα νομίζοντας α) ότι έχει το στράτευμα μαζί του και β) πως δεν τον παρακολουθούσαν όσο εξύφαινε το σχέδιο του.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Το 1973, μετά το αποτυχημένο κίνημα του Ναυτικού, η χούντα κατήργησε τη βασιλεία με το δημοψήφισμα της 29ης Ιουλίου. Ο μεν Κωνσταντίνος αμφισβήτησε από τη Ρώμη όπου βρισκόταν διωκόμενος, το αδιάβλητο της διαδικασίας, ομοίως δε ο Κ. Καραμανλής από το Παρίσι. Ναι «στην κατάργηση της μοναρχίας και στην εγκαθίδρυση Προεδρικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας» ψήφισε το 78,43 % των ψηφοφόρων και Όχι το 21,57%.

Ένα χρόνο μετά, «όταν αποκαταστάθηκαν η τάξη και το πολίτευμα», ο λαός ξαναψήφισε για το Πολιτειακό (Δεκέμβριος 1974) με ποσοστό 69,2% υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας και 30,8% υπέρ της βασιλευομένης. Άρα η ετυμηγορία δεν ήταν και τόσο …αμφισβητούμενη. «Όχι» είπαν 7 στους 10 το 1974 και 8 στους 10 το 1973.

Πηγές:

- Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας Richard Clogg

- O πρώτος παγκόσμιος πόλεμος Stuart Robson

- Ιστορία του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου Norman Stone

- Η άνοδος και η πτώση των συνταγματαρχών C.M. Wood house

- Ελλάδα και διεθνείς εξελίξεις 1944-1974 Κ. Μιχαλόπουλος

#ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΑ #ΤΕΩΣ_ΒΑΣΙΛΙΑΣ