Νέος Ποινικός Κώδικας: Θα αντέξει έναν αιώνα;

07:14 13/6/2019 - Πηγή: News 24|7

Η ψήφιση του νέου Ποινικού Κώδικα προκάλεσε σε πολλούς μια αμηχανία. Από την μια οι αρμόδιοι τόνιζαν ότι χρειάστηκαν 70 χρόνια από την θέσπιση του προηγούμενου κώδικα για να φθάσουμε στην στιγμή αυτή. Πρόσθεταν ότι οι νομοπαρασκευαστικές εργασίες διήρκεσαν περίπου δέκα χρόνια, ενώ για τον Ποινικό Κώδικα το 1950 η διάρκεια ήταν μια σωστή τεσσαρακονταετία. Ακούστηκαν κι άλλα, ηχηρά κι όμως αληθινά: ότι ψηφίζεται περίπου ένας Ποινικός Κώδικας σε κάθε αιώνα και ότι οι ποινικές

ρυθμίσεις είναι οι αρχαιότερες όλων.

Από την άλλη πλευρά δεν ήταν ξεκαθαρισμένο τί ακριβώς είναι το σημαντικό και βαρύ ιστορικά. Η ρύθμιση για τον βιασμό, τα οικονομικά εγκλήματα, η κατοχή των μολότοφ; Η αντιπολίτευση έσπευσε εντωμεταξύ να αναφερθεί σε ένα τεχνούργημα του ΣΥΡΙΖΑ. Είχε δίκιο;

Στο τελευταίο ερώτημα η απάντηση είναι απλή. Το Σχέδιο Ποινικού Κώδικα που ψηφίστηκε είναι έργο μιας νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, ή σωστότερα νομοπαρασκευαστικών επιτροπών, με μέλη καταξιωμενους ειδικούς (δικαστές, δικηγόρους, καθηγητές), που δεν είχαν καμιά απολύτως κομματική ταυτότητα. Για να το υποδεχθούμε ,πρέπει να το δούμε χωρίς κομματικά γυαλιά, με την οπτική γωνία της ασφάλειας, του κράτους δικαίου και του ανθρωπισμού.

Στο νου μας πρέπει να έχουμε ότι ένας Κώδικας ψηφίζεται συνολικά μεμιάς, χωρίς δυνατότητα κατ’ άρθρο συζήτησης και ψήφισης. Οι επιμέρους διατάξεις ασφαλώς και μπορούν να τροποποιηθούν μεταγενέστερα, αφού δεν έχουμε να κάνουμε με Σύνταγμα. Η ραχοκοκολιά όμως, ο φέρων σκελετός του Κώδικα, θα είναι δύσκολο τεχνικά, ακόμη και κοινοβουλευτικά, ν’ αλλάξει. Κοντολογίς: Χρόνος για κριτική ρυθμίσεων και επιμέρους επεμβάσεις στο μέλλον θα βρεθεί άπλετος. Αυτό που από τώρα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι η ποινική νομοθεσία έχει μια νέα ραχοκοκαλιά, ένα νέο φέροντα σκελετό. Αυτόν τον σκελετό πρέπει να γνωρίσουμε και να καταλάβουμε. Οι παρακάτω γραμμές έχουν την συντομία που έχουν και οι τίτλοι. Οι αναλύσεις θα ακολουθήσουν προσεχώς.

Με τίτλους, λοιπόν.Ο νέος Ποινικός Κώδικας προβαίνει σε μείωση ορισμένων απειλούμενων ποινών, αλλά από την άλλη ένα πιο σταθερό και κοινωνικά δίκαιο σύστημα επιλογών και απολύσεων. Τα ισόβια προβλέπονται για λιγότερα εγκλήματα, το ανώτατο όριο προβλεπόμενης ποινής κάθειρξης γίνεται δεκαπέντε χρόνια. Καταργείται η δυνατότητα «εξαγοράς» της ποινής φυλάκισης και εισάγεται ποινή προσφοράς κοινωφελούς εργασίας. Καταργούνται επίσης τα πταίσματα, τα μικροεγκλήματα που η εκδίκασή τους κατά εκατοντάδες ταλαιπωρούσε πολύ τους πολίτες. Προβλέπονται πλέον αντίστοιχες διοικητικές κυρώσεις.

Στις ειδικές ρυθμίσεις ευτυχώς διατηρούνται πρόσφατες κατακτήσεις εργαλείων κατά των ρατσιστικών εγκλημάτων (δυστυχώς, όχι όλες) και ενσωματώνονται οι νέοι κοινωνικοί θεσμοί για την συμβίωση. Την τελευταία στιγμή σώθηκε η ποινικοποίηση των βασανιστηρίων από μια συμβολική εκτόπιση από το πεδίο των εγκλημάτων που αφορούν το πολίτευμα.

Πάνω απ’ όλα κυριάρχησε η συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας: βαριές ποινές για βαριά εγκλήματα, ήπιες για τα ελαφρότερα. Όχι δυσανάλογη ή ισοπεδωτική αυστηρότητα, ούτε ποινές – χάδια αδιακρίτως.

Η έναρξη της εφαρμογής θα δείξει αν υπάρχουν προβλήματα που θα πρέπει να διορθωθούν με την κανονική νομοθετική οδό και χωρίς κραυγές. Ιδίως θα δείξει πόσο ανθεκτικός είναι ο νέος φέρων σκελετός των ρυθμίσεων. Αν κάτι μπορεί και πρέπει να πιστωθεί στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, είναι ότι εγγυήθηκε την ανεξαρτησία και την απρόσκοπτη εργασία των μελών της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής. Επίσης, ότι πίστεψε στην σημασία της μεταρρύθμισης και την προώθησε με διαδικαστική σοβαρότητα.

Ο Νικ. Παρασκευόπουλος είναι Ομότ. Καθηγητής Ποινικού δικαίου ΑΠΘ - υποψήφιος Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Α’ Θεσσαλονίκης