diaNEOsis: Στο επίκεντρο τοπική αυτοδιοίκηση-δημόσια διοίκηση και δικαιοσύνη στην Ελλάδα

17:36 12/2/2021 - Πηγή: Businessnews

Την Τετάρτη 10/2 η διαΝΕΟσις διοργάνωσε μια δημόσια διαδικτυακή συζήτηση για την τοπική αυτοδιοίκηση, τη δημόσια διοίκηση και τη δικαιοσύνη στην Ελλάδα με αφορμή τη δημοσίευση μια σχετικής έρευνας και τριών κειμένων πολιτικής. Την έναρξη της συζήτησης χαιρέτισαν ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Μάκης Βορίδης και ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης κ. Γιώργος Κώτσηρας.

Ο κ. Βορίδης κατά την τοποθέτησή του τόνισε ότι η θεματολογία της συγκεκριμένης συζήτησης αποτελεί αντικείμενο προβληματισμού και αναστοχασμού στο

Υπουργείο Εσωτερικών και βρίσκεται στο κέντρο της ατζέντας, καθώς έχει δρομολογηθεί σειρά πρωτοβουλιών προς την κατεύθυνση της διοικητικής μεταρρύθμισης. Υπογράμμισε δε, τη σημασία υποστήριξης κάθε μεταρρυθμιστικής πρωτοβουλίας από την ίδια τη δημόσια διοίκηση. Ο κ. Κώτσηρας με τη σειρά του τόνισε ότι «η λειτουργία της δικαιοσύνης δεν αποτελεί θέμα αποκλειστικά συνδεδεμένο με τη νομική κοινότητα, ανάγεται στην επιθυμία των θεσμών και κατατείνει εν τέλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Είναι δείκτης δημοκρατίας και αντανάκλαση του σεβασμού του κράτους προς τους πολίτες».

Στη συζήτηση που ακολούθησε και συντόνισε ο Διευθυντής Περιεχομένου της διαΝΕΟσις Θοδωρής Γεωργακόπουλος, τοποθετήθηκαν κατά σειρά οι: Νικόλαος Κομνηνός Χλέπας, Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ & Μέλος της Ομάδας Ανεξάρτητων Εμπειρογνωμόνων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση στο Συμβούλιο της Ευρώπης, Νίκος Τάτσος, Καθηγητής Δημόσιας Οικονομικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Δημήτρης Α. Σωτηρόπουλος, Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ και Μιχάλης Ν. Πικραμένος, Αντιπρόεδρος του ΣτΕ και Αν. Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ.

Ο κ. Χλέπας κατά την τοποθέτησή του και αναφερόμενος στο κείμενο πολιτικής για την ανασυγκρότηση της τοπικής αυτοδιοίκησης τόνισε τη σημασία της τοπικής αυτοδιοίκησης για το πολιτικό σύστημα συνολικά και συνόψισε τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει, από τον συγκεντρωτισμό που συνδέεται με τον χαμηλό βαθμό εμπιστοσύνης, το χαμηλό κοινωνικό κεφάλαιο και την αδιαφάνεια, μέχρι τους περιορισμούς στη λειτουργία (όπως για παράδειγμα δεν επιτρέπονται οι επίσημες κομματικές υποψηφιότητες) και τα πολλά προβλήματα νομιμότητας και διαφάνειας παρά τους πολλούς ελέγχους και διαδικασίες, αλλά και ο δημοσιονομικός συγκεντρωτισμός. «Αυτό το οποίο χρειάζεται είναι ένα σύστημα ελέγχου αποτελεσματικό και γρήγορο» τόνισε. Υπογράμμισε δε, πως η αυτοδιοίκηση έχει πολύ περιορισμένο λειτουργικό πεδίο σε νευραλγικούς τομείς όπως η παιδεία και η υγεία, ενώ μεγάλο περιθώριο διεύρυνσης του ρόλου της αυτοδιοίκησης υπάρχει και στα αναπτυξιακά θέματα.

Ο κ. Τάτσος με τη σειρά του ανέλυσε το μοντέλο χρηματοδότησης των Δήμων μέσα από την εκχώρηση σε αυτούς ενός μέρους του ΕΝΦΙΑ, αναφέροντας πως κάτι τέτοιο θα ήταν σημαντικό διότι μια τέτοια μεταρρύθμιση θα ενίσχυε την οικονομική ανεξαρτησία της τοπικής αυτοδιοίκησης, η οποία στην Ελλάδα είναι σχεδόν μηδενική. Η πρόταση της διαΝΕΟσις, που προβλέπει την εκχώρηση μέρους του ΕΝΦΙΑ και όχι του συνόλου της στους ΟΤΑ, έχει κάποια σημαντικά χαρακτηριστικά: είναι άμεσα εφαρμόσιμη, και μέσω αυτής δεν προκαλούνται ανακατατάξεις των φορολογικών βαρών σε επίπεδο πολίτη και Δήμου. Επίσης, η πρόταση δίνει ελευθερία στους ΟΤΑ σε επίπεδο αυξομείωσης των εσόδων τους από το μέρος του ΕΝΦΙΑ που θα τους διατεθεί (+-20%), είναι σύμφωνη με το Σύνταγμα, δεν υπάρχουν αντικίνητρα στην κατεύθυνση μη ορθολογικής χρήσης του χρήματος και είναι σύμφωνη με την οικονομική επιστήμη και τη διεθνή εμπειρία. Η πρόταση προβλέπει την ισόποση περικοπή των αυτοτελών κεντρικών πόρων των ΟΤΑ και δεν υποστηρίζει την πλήρη κατάργηση των κρατικών επιχορηγήσεων. Με βάση την πρόταση οι όποιες ανισότητες δημιουργηθούν, θα εξισωθούν από τις κρατικές επιχορηγήσεις, ενώ θα λαμβάνονται υπόψη τα δυνητικά έσοδα και όχι τα πραγματικά έσοδα. Τέλος, εισπρακτική αρχή θα είναι η ΑΑΔΕ.

Τον λόγο στη συνέχεια έλαβε ο κ. Σωτηρόπουλος, ο οποίος αναφέρθηκε στις επιπτώσεις της πανδημίας στην κεντρική δημόσια διοίκηση και στα μαθήματα που μπορούμε να πάρουμε για το μέλλον. Τα μεγάλα προβλήματα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης είναι το μέγεθος της κεντρικής διοίκησης σε βάρος της τοπικής αυτοδιοίκησης, ο υπερσυγκεντρωτισμός στο εσωτερικό της δημόσιας διοίκησης (όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται στο γραφείο του Υπουργού), η μη επαρκής ψηφιακή οργάνωση της διοίκησης -αν και, όπως ανάφερε ο κ. Σωτηρόπουλος, μέσα σε ελάχιστο χρόνο, κατά το τελευταίο έτος, έχει γίνει μια ταχεία μετάβαση της δημόσιας διοίκησης στην ψηφιακή εποχή. Άλλα προβλήματα είναι ότι ακόμα δεν έχει γίνει εφικτή η απολιτικοποίηση της δημόσιας διοίκησης, η κινητικότητα κινείται με πολύ αργούς ρυθμούς, ενώ δεν υπάρχει ουσιαστική αξιολόγηση δομών, διαδικασιών και προσωπικού. Στα μαθήματα που πήραμε κατά τους τελευταίους μήνες -και θα μπορούσαμε να κρατήσουμε για το μέλλον-, όπως τα ανέλυσε ο κ. Σωτηρόπουλος, περιλαμβάνονται η ψηφιοποίηση των διαδικασιών, τα ραντεβού για την εξυπηρέτηση από τις δημόσιες υπηρεσίες, η εκ περιτροπής εργασία, η δημιουργία δικτύων αλληλοτροφοδότησης δημοσίων υπαλλήλων, πολιτικών αξιωματούχων και τεχνοκρατών και η μεγαλύτερη εμπλοκή των δημοσίων υπαλλήλων στις διαδικασίες των κέντρων λήψης αποφάσεων.

Ο κ. Πικραμένος, αναφερόμενος στο κείμενο πολιτικής για την ανασυγκρότηση σε τρεις τομείς του δικαστικού συστήματος (χωροταξία, δικαστικό management και αξιολόγηση) ανάφερε πως πολλές από τις παθογένειες που εντοπίζονται στην ελληνική δικαιοσύνη, εντοπίζονται και στο ελληνικό κράτος γενικότερα. Για το ζήτημα της χωροταξίας σημείωσε πως πρέπει να χρησιμοποιηθούν σύγχρονα εργαλεία και να μην υπάρχουν πολλά υποστελεχωμένα μικρά δικαστήρια χωρίς υποδομές, καθώς με αυτό τον τρόπο προκύπτει χαμηλή παραγωγικότητα και μεγάλη διασπορά του δυναμικού. Χρειαζόμαστε μεγαλύτερα δικαστήρια, με μεγαλύτερο αριθμό δικαστών που θα επιτρέπει και την εξειδίκευσή τους και χρήση νέων τεχνολογιών. Αναφορικά με τη διοίκηση των δικαστηρίων, ανέφερε ότι η οργάνωση του δικαστηρίου παίζει πρωταρχικό ρόλο και στόχος είναι η αποτελεσματική εξυπηρέτηση του πολίτη. Γι’ αυτό απαιτείται εκπαίδευση των δικαστών σε θέματα διοίκησης πέραν αυτής που λαμβάνουν από τη Σχολή Δικαστών. Απαιτείται διαρκής υποχρεωτική επιμόρφωση των δικαστών με αντικείμενα τη δικαστική δεοντολογία, το δικαστικό management κ.λπ. Για το σημαντικό ζήτημα της αξιολόγησης, ο κ. Πικραμένος υπογράμμισε μεταξύ άλλων την ανάγκη για ορισμό των επιθεωρητών για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, λαμβάνοντας υπόψη την προσωπική τους βούληση και η ύπαρξη σύγχρονων κριτηρίων.