Ουδέν κρυπτόν από τη σύγχρονη ακτινολογία!

19:23 25/1/2019 - Πηγή: Dimokratianews

Ουδέν κρυπτόν από τη σύγχρονη ακτινολογία! 25.01.2019Νέα

Η αξονική τομογραφία έχει σήμερα χαμηλότερη δόση ακτινοβολίας, κάτι που επιτρέπει τη χρήση της ακόμη και για εξετάσεις ρουτίνας, ενώ η μαγνητική τομογραφία αναδεικνύει πιθανές παθολογικές εστίες στο κεντρικό νευρικό σύστημα • Με την υπογραφή του Μιχάλη Κεφαλογιάννη

Η αλματώδης ανάπτυξη της ακτινολογίας και των ποικίλων απεικονιστικών τεχνικών κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει οδηγήσει σε έναν μεγάλο αριθμό εξετάσεων, που χρησιμοποιούνται για τη διερεύνηση των διάφορων νοσολογικών οντοτήτων. Σήμερα μπορεί να γίνει

διάγνωση χωρίς να αγγίξουμε ασθενή ή εγχείρηση χωρίς νυστέρι. Η πρώτη μεγάλη επανάσταση της ακτινολογίας έγινε τη δεκαετία του 1970 με την κατασκευή του πρώτου συστήματος αξονικής τομογραφίας, που τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ.

Η δεύτερη επανάσταση έγινε τη δεκαετία του 1980 με τη μαγνητική τομογραφία, που άλλαξε τη διαγνωστική προσέγγιση, καθώς σταμάτησαν τα χειρουργεία για ερευνητικούς λόγους. Τα σύγχρονα μηχανήματα έχουν εξελιχθεί σημαντικά, μειώνοντας τον χρόνο νοσηλείας των ασθενών και αυξάνοντας τον χρόνο διάγνωσης, ενώ έχουν μειωθεί σημαντικά και οι παρεμβάσεις στο σώμα με περιττές βιοψίες και εγχειρήσεις. «Τα μηχανήματα αυτά ξεκίνησαν με χαμηλό επίπεδο απόδοσης, καθώς χρειάζονταν 2 λεπτά για κάθε τομή στο σώμα. Σήμερα έχει συντελεστεί άλμα τεχνολογικών εξελίξεων, με τα σύγχρονα μηχανήματα να χρειάζονται μόνο 5 δευτερόλεπτα για να σκανάρουν όλο το σώμα» αναφέρει ο Κυριάκος Στριγγάρης, καθηγητής Ακτινολογίας - ομότιμος πρόεδρος της Ελληνικής Ακτινολογικής Εταιρείας.

▲ Εξελίξεις στην αξονικήτομογραφία

Οι σύγχρονοι αξονικοί τομογράφοι σαρώνουν ολόκληρο το σώμα σε χρόνο λίγων δευτερολέπτων, ενώ παρέχουν πλέον εξαιρετικά ευκρινείς εικόνες σε όργανα, όπως η καρδιά, αναίμακτα, δίνοντας εξαιρετικά ασφαλείς πληροφορίες για την κατάσταση των στεφανιαίων αγγείων, των αγγείων του εγκεφάλου και της κοιλιάς, ως και των αγγείων των άνω και των κάτω άκρων. «Η αξονική τομογραφία σήμερα έχει πολύ χαμηλότερη δόση ακτινοβολίας, γι’ αυτό και χρησιμοποιείται σε πολλές περιπτώσεις, ακόμα και για εξέταση ρουτίνας σε ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα. Η υψηλή ευκρίνεια της εξέτασης μπορεί να οδηγήσει σε έγκαιρη και πρώιμη διάγνωση καρκίνου του πνεύμονα» τονίζει ο κ. Στριγγάρης.

Οσον αφορά την καρδιά, οι αξονικοί τοµογράφοι δίνουν τη δυνατότητα χαρτογράφησης των στεφανιαίων αγγείων της με τη λεγόμενη αξονική στεφανιογραφία. «Μπορούμε να προχωρήσουμε σε απεικόνιση των αγγείων χωρίς τον καθετηριασμό, όπως γίνεται στην κλασική επεμβατική στεφανιογραφία. Τα οφέλη είναι ότι ανώδυνα, ακίνδυνα και χωρίς επιπλοκές μπορεί να γίνει προληπτικά η εξέταση σε ασθενείς υψηλού κινδύνου και, εφόσον διαπιστωθεί βλάβη, μπορεί να γίνουν κλασική στεφανιογραφία και αγγειοπλαστική» λέει ο κ. Στριγγάρης.

Μια άλλη εφαρμογή του αξονικού τομογράφου είναι η εικονική κολονοσκόπηση. Λαμβάνονται πολλαπλές τομές στο παχύ έντερο σε όλη την έκτασή του, από το ορθό έως το τυφλό. Μεγάλα πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι ότι δεν χρειάζεται νάρκωση, όπως στην κλασική κολονοσκόπηση, δεν ταλαιπωρείται ο ασθενής και έπειτα από 10 λεπτά μπορεί να επανέλθει στις κανονικές δραστηριότητές του.

▲ Εξελίξεις στημαγνητική τομογραφία

Οι σύγχρονες εφαρμογές του μαγνητικού συντονισμού αφορούν κατά κύριο λόγο τις λειτουργικές δοκιμασίες (Functional MRI), οι οποίες αναδεικνύουν τη λειτουργική συμπεριφορά των παθολογικών εστιών στο κεντρικό νευρικό σύστημα, που σχετίζονται με ψυχικά νοσήματα ή διαταραχές στη συμπεριφορά, όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ. «Μάλιστα, μεγάλες έρευνες σε κέντρα της Αμερικής μελετούν τη χρήση της λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας για διαταραγμένες συμπεριφορές παιδιών» επισημαίνει ο κ. Στριγγάρης.

H μαγνητική αγγειογραφία είναι μία εξέταση που χρησιμοποιείται για την απεικόνιση των αγγείων με τη βοήθεια μαγνητικού τομογράφου. Με την εξέταση αυτή μπορεί να ανευρεθούν διάφορες αλλοιώσεις των αγγείων, όπως ανευρύσματα, αθηροσκληρυντικές αλλοιώσεις, δυσπλασίες αγγείων κ.ά. Χρησιμοποιείται κυρίως για την απεικόνιση και την εξέταση στα αγγεία του εγκεφάλου, καθώς στα αγγεία της καρδιάς πιο αποτελεσματική είναι η αξονική αγγειογραφία.

Τέλος, με τη φασματοσκοπία εγκεφάλου, που γίνεται με τον μαγνητικό τομογράφο, αναλύεται η σύσταση ενός όγκου, για να φανεί εάν πρόκειται για καλοήθεια ή κακοήθεια και εάν πρόκειται για κακοήθεια, να βρεθεί τι είδους είναι. Πρόκειται για μια εξέταση που στην ουσία αντικαθιστά τη βιοψία.

Νεότερες απεικονιστικές εξετάσεις

Η προληπτική μαστογραφία παίζει ρόλο-κλειδί στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού, καθώς μπορεί να διαπιστώσει την ύπαρξή του ένα έως τρία χρόνια νωρίτερα από την εκδήλωση κλινικών συμπτωμάτων. H ψηφιακή μαστογραφία είναι μια νεότερη μέθοδος ακτινογραφίας του μαστού με λιγότερη ακτινοβολία και μεγαλύτερη ευκρίνεια, σε σχέση με τις αναλογικές μαστογραφίες. «Η ψηφιακή μαστογραφία δίνει τη δυνατότητα μελέτης και επεξεργασίας με περισσότερη λεπτομέρεια, με αποτέλεσμα τη διάγνωση ακόμα και μικρών αρχομένων νεοπλασιών» εξηγεί ο κ. Στριγγάρης.

Την τελευταία δεκαετία έχουν κάνει την εμφάνισή τους υβριδικά συστήματα που συνδυάζουν την αξονική τομογραφία με μοριακή απεικόνιση. Ο λόγος για το PΕT CT, μια μέθοδο η οποία έχει ευρεία εφαρμογή στην ογκολογία και παρέχει τη μορφολογική και ταυτόχρονα τη λειτουργική μεταβολική χαρτογράφηση σε μία μόνο εξέταση. «Με το PET CT δίνονται απαντήσεις για το αν υπάρχουν ενεργείς ή όχι εστίες από τα διάφορα όργανα του ανθρώπινου σώματος, οι οποίες δεν είναι πολλές φορές δυνατόν να καθοριστούν μόνο με τις άλλες διαγνωστικές μεθόδους, και καθορίζεται εάν πρόκειται για κακοήθεις ή καλοήθεις όγκους» προσθέτει.

«Οχι» στις άσκοπες εξετάσεις

Οι αξονικές και οι μαγνητικές τομογραφίες έχουν αρχίσει και «ξεφουσκώνουν». Σύμφωνα με στοιχεία, το 2008 αναλογούσαν 321,8 αξονικές τομογραφίες ανά 1.000 κατοίκους, αναλογία που το 2012 περιορίστηκε σε 180,3 αξονικές ανά 1.000 κατοίκους. «Είναι γεγονός ότι γινόταν κατάχρηση στις μαγνητικές και τις αξονικές εξετάσεις από τους γιατρούς, είτε λόγω άγνοιας είτε για εμπορικούς λόγους.

Ωστόσο, αυτό σήμερα έχει περιοριστεί σημαντικά και σε αυτό έχουν συμβάλει η θέσπιση διαγνωστικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων και οι περιορισμοί του ΕΟΠΥΥ, που ζητά αιτιολόγηση για τη συνταγογράφηση της εξέτασης» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Στριγγάρης. Οπως ο ίδιος αναφέρει, η Ελληνική Ακτινολογική Εταιρεία έχει θεσπίσει διαγνωστικά πρωτόκολλα για κάθε νόσο, για κάθε σημείο του σώματος. Επίσης, για τις ακριβές εξετάσεις, όπως το PET CT, υπάρχει επιτροπή αξιολόγησης, που αποφασίζει εάν πρέπει ή όχι να γίνει η εξέταση που προτείνει ο γιατρός.

«Κάθε εξέταση έχει τις κατάλληλες ενδείξεις, οι οποίες αναφέρονται στα πρωτόκολλα, τα οποία πρέπει να εφαρμόζονται. Στόχος είναι να ξεκινάμε τη διάγνωση βήμα βήμα, από τις πιο απλές εξετάσεις, και όπου χρειάζεται να προχωράμε στις πιο εξειδικευμένες. Εάν ακολουθούνται τα πρωτόκολλα, τότε δεν υπάρχει κίνδυνος υπερδιάγνωσης. Επίσης, είναι σημαντικό ο διαγνώστης και η κλινική ομάδα να αξιολογούν σωστά κάθε εξέταση και να λαμβάνουν υπ’ όψιν πάντα το ιστορικό του ασθενούς και την κλινική εικόνα» επισημαίνει ο κ. Στριγγάρης.

Το μέλλον

Η εξέλιξη της τεχνολογίας στη διάγνωση είναι η εισαγωγή τεχνητής νοημοσύνης, ενός συστήματος που θα βοηθά στη λεπτομερή επεξεργασία του τεράστιου όγκου στοιχείων που δίνουν οι απεικονιστικές εξετάσεις. Ηδη στην Αμερική γίνονται μελέτες με συστήματα τεχνητής νοημοσύνης στην αξιολόγηση δεδομένων αξονικών και μαγνητικών τομογραφιών με μεγάλη επιτυχία.

«Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι θα εγκαταλειφθεί ο ανθρώπινος παράγοντας. Ισα ίσα που για να εφαρμοστεί το σύστημα, ο ανθρώπινος παράγοντας είναι απαραίτητος και θα πρέπει πάντα να συνδυάζεται με την παθολογία και τη γενετική συσχέτιση του ασθενούς για την πιο αποτελεσματική διαγνωστική προσέγγιση» καταλήγει ο κ. Στριγγάρης.