Τα αιώνια ελληνικά ηρωικά πρότυπα

15:57 21/4/2019 - Πηγή: Dimokratianews

Τα αιώνια ελληνικά ηρωικά πρότυπα21.04.2019Άρθρα

Ο λόγος του Μεγάλου Αλεξάνδρου προς το στράτευμά του με τον οποίο προσέφερε στην ανθρωπότητα το νόημα του μαχόμενου βίου

Από τον
Παναγιώτη Λιάκο

Νομίζω ότι για έναν γενναίο δεν πρέπει να υπάρχει τέλος των κόπων. Οι ίδιοι οι κόποι τον δικαιώνουν, όταν οδηγούν σε καλά έργα». Μέγας Αλέξανδρος

Αυτή η φράση του μεγίστου των Ελλήνων σώζεται στο 26ο κεφάλαιο του βιβλίου Ε΄ του έργου του Αρριανού «Αλεξάνδρου Ανάβασις» (Αθήνα: 1992, εκδόσεις Κάκτος, σελ. 95). Ο Αλέξανδρος

κρίνει σκόπιμο να εκφωνήσει λόγο στο στράτευμά του για να προλάβει να καταστείλει τον σπινθήρα της δυσαρέσκειας, της κόπωσης, της αποκαρδίωσης και της... γκρίνιας προτού εξελιχθεί σε ανεξέλεγκτη πυρκαγιά, στάση και διάλυση του εκστρατευτικού σώματος. Αυτό συμβαίνει κατά τη διάρκεια της εκστρατείας στην Ινδική.

Οι Ελληνες είχαν πολιορκήσει και αλώσει την πόλη Σάγγαλα και επιθυμούσε η πολεμική περιπέτεια να συνεχιστεί και πέρα από τον ποταμό Υφαση (παραπόταμος του Ινδού στη βόρεια Ινδία) επειδή είχε ενημερωθεί πως η περιοχή εκεί ήταν πλούσια, το κράτος ευνομούμενο, η μάζα διοικείτο από τους αρίστους και υπήρχαν πολλοί ελέφαντες, μεγαλύτεροι και καλύτερα εκπαιδευμένοι από των άλλων Ινδών.

Ο Αρριανός (στο κεφ. 25 του βιβλίου Ε΄) αναφέρει ότι το ηθικό των στρατιωτών είχε καμφθεί «καθώς έβλεπαν τον βασιλιά τους να προχωρά από κόπο σε κόπο κι από κίνδυνο σε κίνδυνο. Γίνονταν συσκέψεις στο στρατόπεδο, στις οποίες άλλοι, οι πιο μετριοπαθείς, έκλαιγαν τη μοίρα τους και άλλοι έλεγαν ότι θα αρνούνταν να ακολουθήσουν τον Αλέξανδρο, όπου και να τους πάει».

Ο Αλέξανδρος δεν μπορούσε να σταματήσει επειδή δεν ήθελε να διακόψει την ξέφρενη πορεία στην αθανασία, που ξεκίνησε από τη Μακεδονία και η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα, αφού ο θρύλος του ακόμα ξεδιπλώνεται, αναπτύσσεται, αναπαράγεται και εμπνέει. Μίλησε στους οπλίτες και τους αξιωματικούς του και ο λόγος του ακόνισε τη θέλησή τους να ακολουθήσουν. Αυτή η θέληση είχε στομώσει από τις αδιάκοπες μάχες, τις πορείες, τον πόνο, την αγωνία και, κυρίως, τον κόπο. Η κόπωση, σωματική και ψυχολογική, είχε καταβάλει τον στρατό του Αλεξάνδρου κι εκείνος, με την έγκαιρη και καίρια παρέμβασή του, μετέδωσε τμήμα της δικής του εσωτερικής ορμής και δύναμης στους στρατιώτες του, και ο αγώνας συνεχίστηκε μέχρι τη μοιραία Βαβυλώνα.

Στον ίδιο λόγο, λίγες προτάσεις παρακάτω, ο Αλέξανδρος προσφέρει στους συμπολεμιστές του, στους Ελληνες αλλά και στην ανθρωπότητα το νόημα του μαχόμενου βίου: «Τα μεγάλα έργα γίνονται από αυτούς που κοπιάζουν και διακινδυνεύουν, και είναι γλυκό πράγμα να ζεις γενναίος και να πεθαίνεις αφήνοντας πίσω σου αθάνατη δόξα». Το σκεπτικό του πρώτου Ελληνα αυτοκράτορα πέρασε σχεδόν αυτούσιο στο έργο του διαπρεπούς Ελληνα φιλολόγου Ιωάννου Συκουτρή (1901-1937) «Φιλοσοφία της ζωής». Περιγράφοντας ο Συκουτρής διάφορες αντιλήψεις για τον ανθρώπινο βίο, παραθέτει κι εκείνη που έχει ο ήρωας:

«Πράγματι ο πόλεμος και ο κίνδυνος είναι το στοιχείον του, η απαραίτητος τροφή του. Ο πόλεμος λέγω και η νίκη, όχ’ η επιτυχία. Η επιτυχία δεν είναι πάντοτε νίκη· είναι νίκη εξωτερική, εξωτερικός πλουτισμός εις επιτεύγματα και κέρδη - να, σαν τα ρεκόρ συγχρόνου αθλητού, που μετρούνται με δευτερόλεπτα και υφεκατοστόμετρα. Αλλ’ ο ηρωικός ζητεί την νίκην εκείνου που χαίρεται το ότι επολέμησε, το ότι εκινδύνευσε, το ότι αντέστη την νίκην ως ευκαιρίαν μόνον να ζήση εντόνους και αγωνιώδεις στιγμάς». Οι ήρωες, ενεργητικοί, ακάματοι, φωτοβόλοι και εκρηκτικοί, καταλήγουν να κρατούν για λίγο καιρό τη φλόγα της ζωής τους αναμμένη. Ομως η πυρκαγιά του προσωπικού τους παραδείγματος φωτίζει τον δρόμο των επομένων γενεών.

Ο Ιων Δραγούμης (1878-1920) με τον βραχύ βίο και την τεράστια, αδιάκοπη επιρροή στο ελληνικό πατριωτικό κίνημα έγραφε στο «Μαρτύρων και Ηρώων Αίμα» (εκδόσεις Νέα Θέσις, Αθήνα: 1992, σελ. 8-9) για έναν άλλον ήρωα, τον Παύλο Μελά, που σκοτώθηκε πολεμώντας για τη Μακεδονία, για τα πατρικά χώματα του Αλεξάνδρου:
«Σε σας στρέφομαι, παιδιά του Ελληνισμού, αγαπημένα Ελληνόπουλα, και σας εξορκίζω -αν έχετε να ξοδέψετε ενέργεια ας είνε και μέτρια, αν έχετε να κάψετε τίποτε περισσότερο από σπίθες απλές ενθουσιασμό- μη λησμονήτε ποτέ το θάνατο του Παλληκαριού, αλλά προ πάντων μη λησμονήτε τη ζωή του, τον ενθουσιασμό του δηλαδή και τη δύναμη και την τόλμη, μη λησμονήτε και την ιδέα που για κείνη δούλεψε και υπόφερε, ούτε την πανώρια χώρα όπου εσκοτώθη, γιατί και η ιδέα εκείνη και η χώρα θέλουν πολλούς ακόμα Ηρωες. Να ξέρετε πως, αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, η Μακεδονία θα μας σώση».

Μεγάλη η χάρη των ηρώων και μεγαλύτερη η ανάγκη να φανούν κι άλλοι στον ορίζοντα...