Γιατί ρίχνουμε τον Σταυρό στη θάλασσα τα Θεοφάνεια – Τι συμβολίζει ο Αγιασμός

08:38 6/1/2025 - Πηγή: Dimosio

Την παραμονή των Θεοφανείων, ο ιερέας, κυρίως πια σε μικρότερες πόλεις και χωριά, γυρίζει όλα τα σπίτια και με τον Σταυρό και ένα κλωνάρι βασιλικό «αγιάζει»  τους χώρους των σπιτιών για να φύγει μακριά κάθε κακό. Αυτό συνδεόταν παλαιότερα με τη λαϊκή δοξασία ότι μέχρι τα Φώτα τριγυρνούσαν οι καλικάντζαροι και έκαναν ζημιές, ενώ με τον ερχομό του ιερέα και το ράντισμα έφευγαν τρομαγμένοι. Σήμερα, τα παιδιά βγαίνουν στις γειτονιές με τα τρίγωνά τους να πουν τα Κάλαντα των Φώτων. 

Το όνομα των Θεοφανείων προήλθε από τη φωνή του Θεού που ακούστηκε στη Γη, προκύπτει δηλαδή

από την φανέρωση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας που συνέβη σύμφωνα με τρεις σχετικές ευαγγελικές περικοπές.

Η εορτή των Θεοφανείων είναι γνωστή επίσης ως Επιφάνεια ή Φώτα (Εορτή των Φώτων), καθώς όπως λέει στο τέλος το Απολυτίκιο «ήρθε ο Χριστός για να φωτίσει τον κόσμο, μπολιάζοντάς τον και πνευματικά δια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος».

Το πότε καθιερώθηκε να εορτάζεται η μνήμη του γεγονότος της Βάπτισης του Ιησού δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα. Φαίνεται όμως ότι αναφάνηκε πολύ νωρίς στη πρώτη Εκκλησία των Χριστιανών.

Κατά τις ευαγγελικές περικοπές στις αρχές του 30ου έτους της ηλικίας του Ιησού, ο Ιωάννης (ο Πρόδρομος), γιος του Ζαχαρία και της Ελισάβετ, ο επιλεγόμενος στη συνέχεια Βαπτιστής, που ήταν έξι μήνες μεγαλύτερος του Χριστού, και διέμενε στην έρημο, ασκητεύοντας και κηρύττοντας το βάπτισμα μετανοίας, βάπτισε με έκπληξη και τον Ιησού στον Ιορδάνη ποταμό.

Κατά την διάρκεια της Βάπτισης κατέβηκε από τον ουρανό το Άγιο Πνεύμα υπό μορφή περιστεράς στον Ιησού και ταυτόχρονα από τον ουρανό ακούσθηκε φωνή που έλεγε ότι: «Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός εν ω ευδόκησα». Η εν λόγω φράση αναφέρεται στα ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου και του Λουκά, ενώ απουσιάζει από αυτό του Ιωάννη.

Αυτή δε είναι και η μοναδική φορά της εμφάνισης, στη Γη, της Αγίας και ομοουσίου και αδιαιρέτου Τριάδος υπό του πλήρους «μυστηρίου» της Θεότητας.

Οι κύριες τελετές των ΘεοφανείωνΜέγας Αγιασμός (Θρησκευτική τελετή που λαμβάνει χώρα εντός των Εκκλησιών).Κατάδυση του Τιμίου Σταυρού (Θρησκευτική τελετή που ακολουθεί του Μεγάλου Αγιασμού και γίνεται η κατάδυση του Σταυρού σε ακτή Θάλασσας, εντός λιμένων, όχθες ποταμών ή λιμνών και στην ανάγκη σε δεξαμενές νερού όπως στην Αθήνα.Επίσημη κατάδυση του Σταυρού: Πολιτειακή, Πολιτική και Θρησκευτική (Αρχιερατική) εορτή της επίσημης κατάδυσης του Σταυρού όπου παρίστανται οι Αρχές της Χώρας. Από τις αρχές του 1900 επίσημη κατάδυση ορίστηκε να γίνεται στον Πειραιά έναντι της παλαιάς βασιλικής αποβάθρας ή του παλιού Δημαρχείου, σήμερα μπροστά από τον Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα. Παρόμοιες τελετές γίνονται σε όλους τους νομούς της χώρας.

Βασική τελετουργία της ημέρας των Θεοφανείων είναι ο «αγιασμός των υδάτων» με τη κατάδυση (ρίψη) του Σταυρού κατά μίμηση της Βάπτισης του Θεανθρώπου.

Στην ελληνική εθιμολογία όμως, ο εν λόγω Αγιασμός έχει και την έννοια του καθαρμού, του εξαγνισμού των ανθρώπων καθώς και της απαλλαγής του από την επήρεια των δαιμονίων.

Η τελευταία έννοια δεν είναι ασφαλώς χριστιανική, ωστόσο, έχει ρίζες στην αρχαία λατρεία.

Στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας ο αγιασμός γίνεται για πρώτη φορά τη παραμονή των Θεοφανείων που λέγεται «Πρωτάγιαση» ή «Φώτιση».

Με τη πρωτάγιαση ο ιερέας γυρίζει όλα τα σπίτια και με το Σταυρό και ένα κλωνί βασιλικό «αγιάζει» ή «φωτίζει» (ραντίζει) τους χώρους των σπιτιών. Η πρωτάγιαση είναι και το αποτελεσματικό μέσο με το οποίο τρέπονται σε άγρια φυγή οι καλικάντζαροι εκτός από το άναμμα μιας μεγάλης υπαίθριας φωτιάς.

Ο Μεγάλος Αγιασμός γίνεται ανήμερα των Θεοφανείων εντός των Εκκλησιών σε ειδική εξέδρα στολισμένη επί της οποίας φέρεται μέγα σκεύος γεμάτου ύδατος.

Ακολούθως, γίνεται η κατάδυση του Σταυρού στη θάλασσα ή σε γειτονικό ποταμό ή λίμνη ή και στην ανάγκη σε δεξαμενή (όπως στην Αθήνα). Η κατάδυση του Σταυρού, κατά τη λαϊκή πίστη δίνει στο νερό καθαρτικές και εξυγιαντικές ικανότητες.

Διαβάστε ΕΔΩ περισσότερες ειδήσεις