Κι αν ο Σόλωνας εφάρμοζε ένα «μνημόνιο» αντί για τη «σεισάχθεια»;

01:56 7/6/2011 - Πηγή: Reporter

Αθήνα, αρχές του 6ου αι. π.Χ. Η πόλη πάσχει από μία οικονομική, πολιτική, αλλά και ηθική κρίση.. Οι ιστορικές καταγραφές του Πλουτάρχου μιλούν για μία πόλη στα πρόθυρα της αναρχίας, ως συνέπεια των χρεών που έπνιγαν τα κατώτερα στρώματα της κοινωνίας.  Οι φτωχοί καλλιεργούσαν τα κτήματα των πλουσιοτέρων και ήταν υποχρεωμένοι να καταβάλλουν υπέρογκα μισθώματα, ειδάλλως κινδύνευαν με την υποδούλωση, ή το «επί τοις σώμασι δανείζειν».Όπως επίσης μαρτυρά ο Αριστοτέλης στην Αθηναίων Πολιτεία, “αγανακτισμένοι” ήταν και οι αρχαίοι Αθηναίοι

με το πολιτικό σύστημα, γιατί δεν είχαν καμία συμμετοχή στη διοίκηση της πολιτείας. Σας θυμίζει κάτι, έτσι δεν είναι;
 
Ο Σόλωνας ο Αθηναίος, ποιητής, φιλόσοφος, νομοθέτης και κατά πως φαίνεται και πρώιμος «οικονομολόγος»,  βλέποντας την πόλη του να απειλείται από την εμφάνιση μίας εμφύλιας διαμάχης λόγω του «αναβρασμού» των αδικημένων, δεν έκατσε με σταυρωμένα τα χέρια. Θέσπισε το νόμο της σεισάχθειας (σσ. σείω + άχθος = διώχνω το βάρος).
 
 Σύμφωνα με αυτόν, ακύρωθηκαν όλα τα «επί τοις σώμασι» συμβόλαια, τα συμβόλαια δηλαδή των φτωχών που έβαζαν ως ενέχυρο για να δανειστούν την ελευθερία τους.  Κατήργησε δηλαδή ουσιαστικά τα χρέη όσων είχαν υποδουλωθεί από το οικονομικό σύστημα της εποχής.
 
Παράλληλα, προκειμένου οι έχοντες κάποιους οικονομικούς πόρους να μπορέσουν να αποπληρώσουν τα χρέη τους, ο Σόλωνας μετρίασε μέσα από τη σεισάχθεια τους τόκους των δανείων, ενώ θέσπισε την υπερτίμηση κατά 35% της μνας, η οποία από 73 δραχμές απέκτησε την αξία 100 δραχμών. Έτσι, με μικρότερα ποσά οι πολίτες είχαν τη δυνατότητα να αποπληρώσουν μεγαλύτερα χρέη!
 
Κεντρική θέση στη φιλοσοφία του ήταν ότι «το χρήμα δε γεννάει χρήμα» ότι είναι δηλαδή μέσο συναλλαγής και όχι «εμπόρευμα» και μέσο υποδούλωσης διαμέσω του χρέους.  Χαρακτηριστικό του φθοροποιού χαρακτήρα που αποδίδει ο Σόλωνας στα χρήματα είναι το εξής ποίημα του:
 
πλουτεῦσι κακοί, ἀγαθοὶ δὲ πένονται:
ἀλλ' ἡμεῖς αὐτοῖς οὐ διαμειψόμεθα
τῆς ἀρετῆς τὸν πλοῦτον: ἐπεὶ τὸ μὲν ἔμπεδον αἰεί,
χρήματα δ' ἀνθρώπων ἄλλοτε ἄλλος ἔχει.
 
(Πολλοί αυτοί που είναι κατώτεροι και πλουτίζουνε, πολλοί οι ευγενείς που είναι φτωχοί· εμείς, όμως, δεν θα ανταλλάξουμε μαζί τους την ευγένεια με τον πλούτο, γιατί αυτή βέβαια μένει πάντα σταθερή, τα χρήματα, όμως, άλλοτε τα έχει ο ένας κι άλλοτε ο άλλος.)
 
Ο Σόλωνας, όπως μας περιγράφει ο Αριστοτέλης, επιχείρησε να αλλάξει την κοινωνική δομή της αρχαίας Αθήνας αντικαθιστώντας στα δημόσια αξιώματα τους οκνηρούς «καρεκλοκένταυρους» της εποχής, τους ευγενείς,  με μία κατάταξη (πεντακοσιομέδιμνοι, τριακοσιομέδιμνοι, διακοσιομέδιμνοι, θήτες) που βασιζόταν στον όγκο της γεωργικής παραγωγής των πολιτών σε σιτηρά και κρασί, δίνοντας έτσι κίνητρα για την ανάπτυξη του γεωργικού τομέα, σε μία Αθήνα που και τότε παρήγαγε λιγότερα από όσα κατανάλωνε.
 
Η σολώνεια σεισάχθεια, δεν γνώρισε απόλυτη επιτυχία στις μέρες της. Οι εσωτερικές διαμάχες δεν εξαλείφθηκαν και δημιούρ