Μηνύματα για φόρο στα κρυπτονομίσματα-Το «αντίβαρο» του ψηφιακού ευρώ

11:28 7/11/2024 - Πηγή: Reporter

Η Ελλάδα είναι μια από τις 59 χώρες που έχουν ανακοινώσει την πρόθεσή της να προσχωρήσει στο Πλαίσιο Αναφοράς για τα Κρυπτοστοιχεία ή Crypto-Asset Reporting Framework (CARF) του ΟΟΣΑ. Το πλαίσιο αυτό επεκτείνει την Αυτόματη Ανταλλαγή Πληροφοριών για φορολογικούς σκοπούς ανέφερε χθες ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης μιλώντας σε εκδήλωση που διοργάνωσε

το Νομισματικό Μουσείο, κάνοντας λόγο παράλληλα για την ανάπτυξη αποτελεσματικού και δίκαιου θεσμικού πλαισίου για τη φορολόγηση των κρυπτονομισμάτων, παράλληλα με την ενσωμάτωση της διεθνούς νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών.

«Τα κρυπτονομίσματα είναι μια νέα πραγματικότητα, δεν μπορεί να την αντιμετωπίζουμε με στρουθοκαμηλισμό. Όμως δεν υπάρχει ο έλεγχος στο βαθμό που θα έπρεπε σε εθνικό και διεθνές επίπεδο», τόνισε. Το θεσμικό πλαίσιο που βρίσκεται υπό επεξεργασία, πέρα από τις πρωτοβουλίες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ, όπως ανέφερε ο υπουργός θα διαμορφωθεί σε συνεργασία και με την Τράπεζα της Ελλάδος και θα κινείται σε τρεις άξονες:

- Ανάπτυξη του κανονιστικού πλαισίου για τη λειτουργία και την παρακολούθηση των κρυπτονομισμάτων και των άλλων ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων.

- Ανάπτυξη του πλαισίου για τη φορολογική μεταχείριση των κρυπτονομισμάτων, που είναι μια μορφή επένδυσης, λαμβάνοντας υπόψη βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.

- Ανάπτυξη του πλαισίου ελέγχου των κρυπτονομισμάτων, και της καταπολέμησης της χρήσης τους για παράνομες δραστηριότητες.

Παράλληλα ενσωματώνεται στην εθνική νομοθεσία το πλαίσιο της ΕΕ και του ΟΟΣΑ για τα κρυπτονομίσματα. Ειδικότερα:

- Σε ευρωπαϊκό επίπεδο το Μάιο του 2023 εγκρίθηκε ο Κανονισμός MiCA για τις Αγορές Κρυπτοστοιχείων, το πρώτο ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ για τα κρυπτονομίσματα που βάζει κανόνες στους συμμετέχοντες στην αγορά και προστατεύει τους καταναλωτές. Τα κράτη-μέλη έχουν διορία έως τις 30 Δεκεμβρίου 2024 να ενσωματώσουν τις βασικές προβλέψεις του κανονισμού στην εθνική νομοθεσία.

- Η Ελλάδα είναι μια από τις 59 χώρες που έχουν ανακοινώσει την πρόθεσή της να προσχωρήσει στο Πλαίσιο Αναφοράς για τα Κρυπτοστοιχεία ή Crypto-Asset Reporting Framework (CARF) του ΟΟΣΑ. Το πλαίσιο αυτό επεκτείνει την Αυτόματη Ανταλλαγή Πληροφοριών για φορολογικούς σκοπούς που ήδη γίνεται για τις τραπεζικές καταθέσεις, και στον τομέα των κρυπτογραφημένων περιουσιακών στοιχείων. Οι περισσότερες προβλέψεις αυτού του νέου πλαισίου έχουν ήδη ενσωματωθεί στους ενωσιακούς κανόνες για τη διοικητική συνεργασία των Κρατών Μελών στον τομέα της φορολογίας και θα εφαρμοστούν το 2027.

Ο κ. Χατζηδάκης εκτίμησε ότι το πιθανότερο σενάριο για το μέλλον θα είναι η συνύπαρξη διαφορετικών μέσων πληρωμής (κάρτες, μετρητά και ψηφιακά νομίσματα), με ανοδική τάση των ψηφιακών μέσων πληρωμής. Σημείωσε δε ότι η εικόνα δεν είναι ίδια σε όλες τις χώρες της ΕΕ, αναφέροντας για παράδειγμα ότι στη Σουηδία τα μετρητά έχουν περιοριστεί στο 5-10% των συναλλαγών αλλά στη Γερμανία παραμένουν στο 60% και στην Αυστρία υπάρχει κίνημα υπέρ των μετρητών. Στην Ελλάδα σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΙΟΒΕ η αξία των πληρωμών με κάρτες ξεπέρασε, έστω οριακά, για πρώτη φορά το 2022 το αντίστοιχο σύνολο των αναλήψεων μετρητών (50,5% έναντι 49,5%).

Χάσμα με αναδυόμενες αγορές

Ο υπουργός άσκησε εξάλλου κριτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση για καθυστέρηση στην υιοθέτηση του ψηφιακού ευρώ. «Το θέμα συζητείται, αλλά δεν υπάρχει καμία πρόοδος. Οι περισσότερες κυβερνήσεις είναι πάρα πολύ διστακτικές, επικρατεί ευρωσκεπτικισμός και ευρωδειλία. Την ίδια ώρα όμως η Βραζιλία, η Ρωσία, η Κίνα προχωρούν. Εμείς τι θα κάνουμε; Θα είμαστε με το κίνημα των μετρητών; Δεν μπορούμε να σταματήσουμε τη γη για να κατέβουμε, ούτε μπορούμε να αποδράσουμε από την πραγματικότητα», τόνισε ο κ. Χατζηδάκης. «Τα ψηφιακά νομίσματα, κατέληξε, υιοθετούνται για λόγους διευκόλυνσης αλλά και επειδή τα εναλλακτικά μέσα πληρωμών σήμερα δεν είναι στον έλεγχο της Ευρώπης. Η Ευρώπη λιγότερο δρα και περισσότερο αντιδρά. Ίσως επικρατήσει λοιπόν η αιρετική άποψη σε σχέση με την εκλογή του κ. Τραμπ και η Ευρώπη αναγκαστεί να κάνει κάτι επιτέλους».

Το μήνυμα της ΤτΕ

Το κεντρικό, δίδαγμα που οδηγεί στην επιτυχή καθιέρωση οποιασδήποτε μορφής χρήματος είναι, πέρα από την όποια ελκυστικότητα των χρηστικών και τεχνικών του χαρακτηριστικών, η αξιοπιστία και η δημιουργία εμπιστοσύνης. Άρα κάθε συζήτησή μας σχετικά με το χρήμα ξεκινά πάντα από εκεί» τόνισε μιλώντας στην ίδια εκδήλωση ο Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας θέτοντας επί τάπητος το ζήτημα των crypto.

«Πολλοί επίσης αναρωτιούνται αν θα κυριαρχήσουν τα κρυπτονομίσματα. Η μέχρι σήμερα πορεία της αγοράς κρυπτο-νομισμάτων, ή, σωστότερα, κρυπτο-στοιχείων, και παραγώγων τους ή επενδυτικών προϊόντων που σχετίζονται με αυτά, είναι αμφιλεγόμενη. Οι νέες τεχνολογικές δυνατότητες κρυπτογράφησης και αυτο-περιορισμού της έκδοσης («εξόρυξης») των κρυπτονομισμάτων τροφοδότησε ευφάνταστα σενάρια ιδιωτικοποίησης του χρήματος και διεθνούς χρήσης του χωρίς συνοριακούς ή άλλους κρατικούς περιορισμούς.

Όμως στη συνέχεια διάφορα επεισόδια υπέρμετρης διακύμανσης των σχετικών αξιών, κερδοσκοπικών κινήσεων και περιστατικά απάτης, σε συνδυασμό με την έλλειψη θεσμικού πλαισίου και αξιόπιστης υποδομής της αγοράς κατέληξαν να αποτρέπουν την αποδοχή και χρήση των κρυπτοστοιχείων ως χρήματος. Νομίζω δεν χρειάζεται να αναφερθώ σε επιμέρους περιπτώσεις. Είναι γνωστή για παράδειγμα η κατάρρευση του FTX με ό,τι αυτή αποκάλυψε όχι μόνο για την κατάχρηση χρημάτων πελατών πολλών δισεκατομμυρίων με απουσία στοιχειωδών κανόνων διακυβέρνησης αλλά ακόμα και για την ανυπαρξία έδρας λειτουργίας ή αρμόδιας εποπτικής αρχής. Πλέον έχει γενικευθεί η αντίληψη ότι τα κρυπτο-στοιχεία χρησιμοποιούνται περισσότερο ως μέσα κερδοσκοπίας παρά ως χρήμα, δεδομένου ότι, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, δεν πληρούσαν τη βασική προϋπόθεση της αξιοπιστίας και της εμπιστοσύνης» τόνισε ο κ. Στουρνάρας και ανέφερε:

«Οφείλουμε να πούμε ότι η κατάσταση τώρα αλλάζει στην Ευρωπαϊκή Ένωση με την εφαρμογή νέου θεσμικού πλαισίου για τα κρυπτο-στοιχεία (Οδηγία «MiCA» - Μarkets in CryptoAssets), το οποίο εισάγει διαφάνεια και σημαντικές υποχρεώσεις για τους εμπλεκόμενους σε αυτά. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με το εν λόγω πλαίσιο, τα κρυπτο-στοιχεία δεν αποτελούν νόμισμα. Θα φανεί λοιπόν στην πράξη κατά πόσον οι συναφείς δραστηριότητες θα είναι εν προκειμένω ελκυστικές σε περιβάλλον νομιμότητας, κανόνων και διαφάνειας. Σε άλλες χώρες, όπως οι Ην. Πολιτείες, δεν έχει ακολουθηθεί ανάλογη πολιτική, με τα κρυπτο-στοιχεία να παραμένουν σε μεγάλο βαθμό εκτός ρυθμιστικού πλαισίου. Εκεί είδαμε το θέμα να βρίσκεται ψηλά και στις συζητήσεις της προεκλογικής καμπάνιας.

Η τεχνολογία Blockchain που «γέννησε» τα κρυπτονομίσματαοδηγείται πλέον προς αξιοποίηση σε διάφορες υποδομές και εφαρμογές, κυρίως του χρηματοπιστωτικού τομέα, με ισχυρό ενδιαφέρον και από την πλευρά των κεντρικών τραπεζών. Η εν λόγω τεχνολογία μπορεί να παράσχει νέες δυνατότητες στα συστήματα μεγάλων πληρωμών RTGS που προανέφερα αλλά μπορεί να αξιοποιηθεί και στην περίπτωση της έκδοσης ψηφιακού νομίσματος κεντρικής τράπεζας. Μπορώ να σας πω εδώ ότι στο Ευρωσύστημα είναι σε εξέλιξη σχετικές εργασίες και στα δύο επίπεδα.

Έχοντας ήδη μιλήσει για τα κρυπτο-στοιχεία, νομίζω είναι αντιληπτό ότι καλόν είναι να αποφεύγουμε να τα εμπλέκουμε στην έννοια του νομίσματος. Είτε με ψηφιακή, έγχαρτη ή άλλη μορφή, η αποδοχή ενός μέσου ως νομίσματος προϋποθέτει αξιοπιστία και εμπιστοσύνη όλων των συναλλασσομένων, πράγμα που δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μία κεντρική νομισματική αρχή. Είναι το θεμελιώδες δίδαγμα από την ιστορία του χρήματος που ανέφερα στην αρχή. Από όσα είπα προηγουμένως νομίζω είναι κατανοητό ότι σήμερα πλέον ξεπερνάμε το στάδιο των σεναρίων περί υιοθέτησης ιδιωτικών νομισμάτων με τεχνολογία blockchain χωρίς κεντρική διακυβέρνηση ή υπό τη διαχείριση εταιριών τεχνολογίας ή Fintech. Η τεχνολογία blockchain έχει τεράστια απήχηση αλλά πλέον στρεφόμαστε στην κατεύθυνση αξιοποίησής της αφενός σε μια σειρά συναλλαγών και αφετέρου στο χρήμα κεντρικής τράπεζας.

Όπως είναι γνωστό, πολλές κεντρικές τράπεζες στον κόσμο διερευνούν, αναπτύσσουν ή έχουν ήδη αναπτύξει ψηφιακό νόμισμα (CBDC). Ουσιαστικά πρόκειται για χρήμα κεντρικής τράπεζας για απευθείας χρήση από το ευρύ κοινό, όπως γίνεται και με το τραπεζογραμμάτιο. Σκοπός του CBDC είναι η διενέργεια λιανικών πληρωμών και όχι η αποθησαύριση. Η τεχνολογία επιτρέπει την πραγματοποίηση πληρωμών σε πραγματικό χρόνο χωρίς να παρεμβάλλεται ενδιάμεσος μηχανισμός για την ολοκλήρωσή της μέσα από χρήμα εμπορικής τράπεζας. Αυτή τη δυνατότητα αξιοποιεί ένα CBDC.»

Το ψηφιακό ευρώ

Με βάση τον Διοικητή της ΤτΕ, «έχει ξεκινήσει σχετική προπαρασκευαστική εργασία και στο Ευρωσύστημα για τη δημιουργία του ψηφιακού ευρώ. Το ψηφιακό ευρώ, όταν εκδοθεί, θα αποτελέσει στην ουσία ένα σύστημα πληρωμών λιανικής που θα συνυπάρχει και θα ανταγωνίζεται με άλλα μέσα πληρωμών που έχουν συγκρίσιμα χαρακτηριστικά. Θα συνιστά δηλαδή μια επιπλέον επιλογή των πολιτών μεταξύ διαφόρων μορφών μέσων πληρωμών. Έχει βέβαια ξεκαθαρίσει ότι θα αποτρέπονται χρήσεις του για περαιτέρω σκοπούς που συναρτώνται με την έννοια του χρήματος, δηλαδή αποταμίευση ή αποθησαύριση, μεγάλες πληρωμές ή πληρωμές σε ξένα νομίσματα. Οι σκοποί αυτοί θα συνεχίσουν να εξυπηρετούνται μέσω του τραπεζικού συστήματος, με αυτό που ονομάζουμε «χρήμα εμπορικής τράπεζας».

Το θέμα της διακυβέρνησης του όποιου νομίσματος είναι θεμελιώδες. Οι αρχές που διέπουν τη διακυβέρνηση ενός ψηφιακού νομίσματος είναι, όπως καταλαβαίνετε, συνυφασμένες με το θεσμικό και δημοκρατικό (ή μη) υπόβαθρο πάνω στο οποίο λειτουργεί η κεντρική τράπεζα. Για το ψηφιακό ευρώ, ειδικότερα, προβλέπεται ένα ισχυρό θεσμικό πλαίσιο με αυστηρούς κανόνες και διαφάνεια καθώς και κατάλληλα αρμόδια όργανα που θα διαρθρώνουν ένα σύγχρονο και αξιόπιστο μοντέλο διακυβέρνησης και λειτουργίας, με συμμετοχή και των φορέων της αγοράς και των χρηστών.

Και εδώ ίσως αξίζει να διευκρινιστούν κάποια κρίσιμα θέματα:

• Σε σχέση με το ψηφιακό ευρώ, έχει, εκ προοιμίου, αποκλειστεί το χαρακτηριστικό του προγραμματισμού διότι θα αλλοίωνε τη δυνατότητα ελεύθερης χρήσης του χρήματος από τους πολίτες. Επομένως το ψηφιακό ευρώ δεν σχεδιάζεται ως “programmable money” και η χρήση του θα είναι στον αποκλειστικό έλεγχο του κατόχου του. Ασφαλώς όμως δεν μπορώ να μιλήσω με την ίδια βεβαιότητα για άλλα ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών ανά τον κόσμο όπου ενδεχομένως σε κάποιες περιπτώσεις οι αρχές διακυβέρνησής τους μπορεί να μην είναι σαφείς ως προς το θέμα αυτό. • Επίσης, ένα θέμα που συζητείται είναι η διασφάλιση της ιδιωτικότηταςμέσα από ένα CBDC. Και αυτό είναι ένα κρίσιμο θέμα όπου υπεισέρχεται το θεσμικό πλαίσιο και οι αρχές διακυβέρνησης. Για το ψηφιακό ευρώ, ειδικότερα, το Ευρωσύστημα και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες δεν θα έχουν ούτε τεχνικά τη δυνατότητα πρόσβασης σε στοιχεία επιμέρους συναλλαγών ή ατομικά στοιχεία. Τα εν λόγω στοιχεία, στις περιπτώσεις που θα είναι ορατά, θα παραμένουν στο επίπεδο των ενδιάμεσων ιδρυμάτων (τραπεζών), όπως συμβαίνει σήμερα για τις συναλλαγές με διάφορα μέσα πληρωμών όπου εμπλέκεται χρήμα εμπορικής τράπεζας. • Ο ρόλος των ενδιάμεσων ιδρυμάτων, κυρίως τραπεζών, στο οικοδόμημα του ψηφιακού ευρώ είναι εξαιρετικά σημαντικός δεδομένου ότι προβλέπεται να τηρούν τη συναλλακτική σχέση με τους πελάτες που θα αποκτούν και θα χρησιμοποιούν το ψηφιακό ευρώ. Επιπλέον εκτιμάται ότι θα υπάρξει η δυνατότητα να αναπτυχθούν στο επίπεδο των τραπεζών συνδυαστικά προϊόντα και καινοτομίες σε σύνδεση με το ψηφιακό ευρώ, εμπλουτίζοντας έτσι τις προσφερόμενες δυνατότητες στους χρήστες. • Τέλος, στο θέμα της ασφάλειαςαποδίδεται τεράστια σημασία σε ό,τι αφορά το ψηφιακό ευρώ. Όπως καταλαβαίνετε, είναι κεφαλαιώδες για την εμπέδωση της εμπιστοσύνης του κοινού και γνωρίζω ότι το Ευρωσύστημα δεν θα κάνει καμία έκπτωση σε πόρους και προσπάθεια ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή θωράκιση του όλου συστήματος από πλευράς κυβερνοασφάλειας και περιστατικών απάτης. Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι κάθε κεντρική τράπεζα που αναπτύσσει ψηφιακό νόμισμα θα πρέπει να έχει τον ίδιο σκοπό. Η επίτευξη υψηλού επιπέδου ασφάλειας δεν είναι μόνο ζήτημα ρυθμίσεων αλλά και τεχνολογίας, η οποία θα πρέπει να συνδυάζεται με διοικητική και επιχειρησιακή ετοιμότητα για προσαρμογές και μετάβαση σε όλο και πιο σύγχρονα και απαιτητικά πρότυπα. Αυτό όμως δεν είναι θέμα μόνον ενός ψηφιακού νομίσματος αλλά ευρύτερο θέμα.

Τέλος, το ψηφιακό ευρώ, εφόσον αυτό υιοθετηθεί, θα εκδοθεί και στην Ελλάδα με τα χαρακτηριστικά και τις προϋποθέσεις που θα ισχύουν στο σύνολο της ζώνης του Ευρώ. Η Τράπεζα της Ελλάδος εξυπακούεται ότι θα συμμετάσχει στις σχετικές υποδομές και τεχνικές προετοιμασίες όπως και οι άλλες κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος. Επίσης θα πραγματοποιήσει όσες ενέργειες και επιμέρους δράσεις απαιτούνται για να ενημερωθεί σωστά η αγορά» κατέληξε ο κ. Στουρνάρας.

Γιώργος Αλεξάκης

#κρυπτονομίσματα #Κωστής_Χατζηδάκης #ευρώ