Υπόγεια Kommandatur Κοραή 4: Χώρος ιστορικής μνήμης 1941- 44

23:54 28/10/2022 - Πηγή: Reporter

Κοράη 4, Αθήνα. Τα υπόγεια του κτιρίου αυτού είναι ποτισμένα με το αίμα, τον πόνο και το ανθρώπινο δράμα χιλιάδων ανθρώπων που βασανίστηκαν εκεί κατά την περίοδο της Κατοχής. Ένα κτίριο, στο οποίο ο χρόνος μοιάζει να έχει παγώσει.

Τα υπόγεια λοιπόν του κτιρίου της Εθνικής Ασφαλιστικής στην Κοραή 4, επιτάχθηκαν κατά τη διάρκεια της κατοχής, και στέγασαν την Kommandatur δηλαδή το γερμανικό φρουραρχείο.

Χρησιμοποιήθηκαν ως κρατητήρια πολιτικών αντιφρονούντων

ή κάτι αντίστοιχο του σημερινού κέντρου μεταγωγών, στο οποίο οι συλληφθέντες θα έμεναν από μία έως και τριάντα μέρες προτού μεταφερθούν σε γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, στις φυλακές του Αβέρωφ, της Καισαριανής, του Χαϊδαρίου και αλλού.

Μπορεί οι Γερμανοί κατά την αποχώρησή τους από την Αθήνα να μην άφησαν στοιχεία για τη δράση τους εντός του κτιρίου, αφού κατέστρεψαν όλα τα αρχεία, ωστόσο οι χαραγμένες επιγραφές από τους κρατούμενους, οι προσωπικές μαρτυρίες από ανθρώπους που μαρτύρησαν εντός των υπογείων, αλλά και σελίδες από ημερολόγια Γερμανών και Ελλήνων που βρέθηκαν εκεί, συνθέτουν μια πολύ θλιβερή ιστορία.

Μόνο στους τοίχους των υπογείων έχουν χαραχτεί 239 ονόματα κρατουμένων, με το συνολικό αριθμό να εκτιμάται πολλαπλάσιος. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί μόνο στο έτος 1944. Οι Γερμανοί φρόντιζαν να βάφουν τους τοίχους ώστε να εξαφανίζουν τέτοια τεκμήρια, ωστόσο κατά την αποχώρησή τους όταν έχασαν τον πόλεμο δεν πρόλαβαν να καλύψουν ένα μεγάλο μέρος του κολαστηρίου.

Τα υπόγεια

Η κατασκευή των συγκεκριμένων υπογείων χρησίμευσε απόλυτα στους Γερμανούς για τον σκοπό τους, αφού είχαν κατασκευαστεί ως αντιαεροπορικά καταφύγια. Χωμένα 6 μέτρα κάτω από τη γη, με συμπαγείς ατσάλινες πόρτες και καλή μόνωση ήταν ο ιδανικός τόπος για να αξιοποιηθεί ως μαρτυρικός τόπος.

Οι τοίχοι έχουν τη δική τους ιστορία

Τα όσα αναγράφονται ακόμα στους τοίχους είναι ενδεικτικά. Ο θάλαμος ΙΙΙ πιθανώς χρησιμοποιήθηκε ως χώρος κράτησης ή προφυλάκισης μέχρι το 1943, ενώ στον θάλαμο ΙV διακρίνονται τα ίχνη έξι μικρών χώρων που αποτελούσαν τα κελιά απομόνωσης. Εκεί διατηρούνται και τα περισσότερα χαραγμένα πορτραίτα, γυναικών κυρίως.

Η ποικιλία των γλωσσών που συναντάται στους τοίχους του θαλάμου V είναι αξιοσημείωτη. Ελληνικά, ιταλικά, ρώσικα, γερμανικά ακιδογραφήματα φανερώνουν πως οι κρατούμενοι δεν ήταν μόνο Έλληνες.

«Fiorin Sergio, Venezia», «Franzella, entrata (είσοδος) 29-7-44, uscita (έξοδος) κενό». Διαβάζουμε επίσης «τους Έλληνες τους έφαγε η βρετανική προπαγάνδα» και λίγο πιο κάτω, από άλλο χέρι, «Κοσμάς Ευαγγελλάτος, ετών 18, 21.7.44», χαραγμένες και αγκαλιασμένες η ελληνική και η αγγλική σημαία, το ακρώνυμο του ΚΚΕ και ένα τόξο τρυπάει μια καρδιά που στάζει αίμα.

Μηνύματα από ανθρώπους μικρότερης ηλικίας εμφανίζονται στο θάλαμο VI. «Μαυρίκιος Ν. Μαλευρής, τελειόφοιτος Ιατρικής, κρατούμαι ως όμηρος, αδίκως φυλακισθείς, είσοδος 15-12-42, έξοδος 10-1-43 δια Αβέρωφ, μαρτύρια Ιεράς Εξέτασης», «Μαυρομάτης Αλέξανδρος, ετών 16, Νεράιδα Βύρωνος, είσοδος 1/7/43, έξοδος άγνωστος», «Ελευθέριος Ψούνης, ετών 21, Καισαριανή, μπουκαδόρος». «Όσοι μπαίνουν μέσα εδώ είναι όλοι αθώοι», καταθέτει κάποιος χωρίς υπογραφή, ενώ άλλος, οπαδός της ΑΕΚ, χαράζει τα αρχικά της ομάδας του και ένα δικέφαλο αετό.

Τέλος, ο θάλαμος VII προοριζόταν κατά περιόδους αποκλειστικά για την κράτηση γυναικών, όπως μαρτυρεί το πλήθος γυναικείων ονομάτων, σκίτσων και υπογραφών που συνοδεύουν τα μηνύματα στους τοίχους και τις πόρτες. «Λίτσα Καραμπέλα, Λίτσα Καστορ..., Ντίνα Διαμαντοπούλου 24/8/44». «Στης φυλακής τα σίδερα, παρηγοριά ζητούμε, μα δεν ευρέθηκε κανείς, τον πόνο μας να πούμε. Μαρία και Κατίνα».

Ο χώρος σήμερα

Το κτίριο πέρασε στην κατοχή του ΕΑΜ μετά την απελευθέρωση της Αθήνας. Στη συνέχεια επιτάχθηκε εκ νέου από την ελληνική κυβέρνηση με την αποκατάσταση των υπογείων να ολοκληρώνεται το 1991 και να παραδίνεται στο κοινό από την Εθνική Ασφαλιστική.Σήμερα στο κτήριο λειτουργούν διάφορες υπηρεσίες και τα υπόγεια κρατητήρια είναι ανοιχτά για επίσκεψη από τις 9 το πρωί ως τις 14.00 κάθε μέρα, εκτός Κυριακής και Δευτέρας.

Πολλές είναι οι επισκέψεις που γίνονται από σχολεία, συλλόγους προκειμένου να γίνεται γνωστή η φρίκη του πολέμου, αλλά και για να διατηρείται η ιστορική μνήμη.

ΚΟΡΑΗ 4ΥΠΟΓΕΙΑ KOMMANDATURΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΑΘΗΝΑΣ