Αγώνας δρόμου για 40 νέες μονάδες σκουπιδιών

15:52 11/2/2020 - Πηγή: Green agenda

Η διαχείριση των σκουπιδιών στην Ελλάδα θα εγγραφεί στην Ιστορία ως… έπος παλινωδιών, με διαστάσεις περιπετειώδους πολιτικοοικονομικού σίριαλ. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχουμε «πολέμους» που μαίνονται στην Κερατέα, στο Κορωπί, στην Κέρκυρα, στη Ζάκυνθο, ενώ συχνά μυρίζει μπαρούτι σε Πελοπόννησο, Αιγιαλεία, Ανδρο και άλλες περιοχές. Η… πλοκή εμπλουτίζεται και με δικαστικές εμπλοκές

που έφτασαν ως το Ευρωδικαστήριο στο Λουξεμβούργο και εξελίχθηκαν σε πρόστιμα δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ. Είχαμε τις Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για έργα διαχείρισης απορριμμάτων που πάγωναν και ξεπάγωναν ανάλογα με τις διαθέσεις της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ). Οσο για τα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), παραμένουν στον σχεδιασμό. Και έρχεται σήμερα η κυβέρνηση και υπόσχεται εκ νέου ότι το ζήτημα θα έχει λυθεί εντός διετίας.

Ποιος είναι ο νέος σχεδιασμός; Ο πήχης έχει μπει ψηλά και προβλέπει ότι έως το τέλος του 2021 θα έχουν συμβασιοποιηθεί περί τα 40 νέα έργα διαχείρισης απορριμμάτων σε όλη τη χώρα. Διαφορετικά θα χαθούν οι διαθέσιμοι πόροι για σχετικά έργα στο τρέχον ΕΣΠΑ. Η απορροφητικότητα σήμερα είναι ιδιαίτερα μικρή: από τα 940 εκατ. ευρώ, μόλις 230 εκατ. ευρώ έχουν αξιοποιηθεί. Τα υπόλοιπα, αν δεν απορροφηθούν έως το τέλος του 2021, θα χαθούν. Και η επόμενη προγραμματική περίοδος δεν προβλέπει κονδύλια για έργα διαχείρισης σκουπιδιών.

Με άλλα λόγια, εντός δύο ετών πρέπει να απορροφηθούν 710 εκατ. ευρώ. Στόχος είναι για το 2020 η απορρόφηση 400 εκατ. ευρώ με τη δημοπράτηση 17 μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων και για το 2021 η απορρόφηση των υπόλοιπων πόρων. Συνολικά, οι προωθούμενες μονάδες, μαζί με τις υφιστάμενες, θα ξεπερνούν σε δύο έτη τις 40, έργα τα οποία σήμερα βρίσκονται σε διαδικασίες σύνταξης ή ολοκλήρωσης μελέτης.

Τι λειτουργεί σήμερα

Ειδικότερα, σήμερα λειτουργούν τέσσερις σύγχρονες μονάδες επεξεργασίας: οι τρεις σε σύμπραξη με ιδιώτες (ΣΔΙΤ) σε Κοζάνη, Γιάννενα και Σέρρες και μία δημοτική στα Χανιά. Μην ξεχνάμε και τα δύο… σαπάκια σε Φυλή και Ηράκλειο Κρήτης. Υπό κατασκευή βρίσκονται άλλες επτά. Οι τρεις μονάδες περιλαμβάνονται στο ΣΔΙΤ Πελοποννήσου και οι υπόλοιπες κατασκευάζονται σε Θήβα, Ηλεία, Αλεξανδρούπολη, ενώ τον Απρίλιο θα ξεκινήσουν οι διαδικασίες για αντίστοιχο έργο στο Αμάρι Κρήτης. Παράλληλα, έτοιμες προς δημοπράτηση το πρώτο εξάμηνο του 2020, όπως αναφέρουν στελέχη του ΥΠΕΝ, βρίσκονται άλλες οκτώ μονάδες. Πρόκειται για εκείνες της Καβάλας, των Τρικάλων, της Ναυπάκτου, της Λέρου, της Κέρκυρας, της Ζακύνθου, της Λευκάδας και της Ανατολικής Θεσσαλονίκης. Επίσης, σύμφωνα με τα όσα έχει ανακοινώσει ο υπουργός κ. Κωστής Χατζηδάκης, εντός του έτους θα δημοπρατηθούν άλλα 17 ώριμα έργα στα οποία περιλαμβάνονται μονάδες σε Δυτική Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Βόλο, Λαμία, Βόρειο Εβρο, Λέσβο, Χαλκίδα, Λάρισα, Ηράκλειο, Αγρίνιο, Σητεία, Χερσόνησο Ηρακλείου, Μύκονο, Φωκίδα, Ανδρο, Τήνο και Κεφαλλονιά. Ο σχεδιασμός προβλέπει την κατασκευή και άλλων μονάδων διαχείρισης, μικρότερης κλίμακας, σε διάφορα νησιά, όπως στη Θάσο, στη Σαμοθράκη και στη Χίο.

Σε Σχιστό και Φυλή

Για την Αττική, ο περιφερειάρχης κ. Γιώργος Πατούλης ανακοίνωσε προ ημερών ότι μέσα στην άνοιξη θα προκηρυχθεί η κατασκευή μέσω ΣΔΙΤ των δύο μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων στον Πειραιά (Σχιστό) και στον κεντρικό τομέα της Αθήνας (Φυλή), ενώ το έργο στο Γραμματικό θα συνεχιστεί ως δημόσιο έργο. Η Περιφέρεια θα χρηματοδοτήσει τα πρότζεκτ με 250 εκατ. ευρώ μέσω του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Αττικής. Στόχος είναι και οι τρεις μονάδες, οι οποίες θα διαθέτουν και ειδική εγκατάσταση για την επεξεργασία βιοαποβλήτων, να έχουν τεθεί σε λειτουργία το 2025.

Ενεργειακή αξιοποίηση

Οι νέες μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων διαθέτουν τεχνολογία ανακύκλωσης και κομποστοποίησης με ποσοστά ανάκτησης που μπορεί να φτάσουν και το 60%. Οπως σημειώνουν παράγοντες του ΥΠΕΝ, μία από τις τεχνολογίες που θα εφαρμόζεται – ειδικά στις μεγάλες υποδομές – θα είναι και της ενεργειακής αξιοποίησης των απορριμμάτων, ελαχιστοποιώντας έτσι την ταφή. Ειδικότερα, μετά την ανάκτηση των ανακυκλώσιμων υλικών και τη συλλογή του κομπόστ, το υπόλειμμα θα αξιοποιείται ενεργειακά, παράγοντας «πράσινη» ενέργεια ή δευτερογενές καύσιμο (π.χ. SRF) για χρήση στη βιομηχανία. Αλλωστε, όπως ανέφερε προσφάτως και ο κ. Χατζηδάκης, «κουβεντιάζουμε εδώ και χρόνια για την ενεργειακή αξιοποίηση των απορριμμάτων και υπάρχει «ιδεολογική συζήτηση». Στη Γαλλία υπάρχουν 140 τέτοιες μονάδες. Ή θα γίνουμε Ευρώπη ή δεν θα γίνουμε». Μία από αυτές τις μονάδες επισκέφθηκε προσφάτως ο υπουργός στο πλαίσιο της κυβερνητικής αποστολής το Παρίσι, συνοδευόμενος και από τον γενικό γραμματέα Διαχείρισης Αποβλήτων κ. Μανώλη Γραφάκο.

Προωθείται η είσοδος ιδιωτών

Πέρα από την προώθηση των ΣΔΙΤ για την κατασκευή και λειτουργία των μεγάλων μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων, η κυβέρνηση προωθεί την είσοδο ιδιωτών σε όλα τα στάδια της αλυσίδας διαχείρισης των σκουπιδιών. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, τη σχετική διάταξη του αναπτυξιακού νόμου που ψήφισε η κυβέρνηση το περασμένο φθινόπωρο θα ενισχύσει το υπό αναθεώρηση Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, το οποίο θα δίνει την ευχέρεια στον κάθε δήμο να χρησιμοποιεί ιδιώτες σε όλα τα στάδια της διαχείρισης απορριμμάτων.

Ξεκίνησε η ισχύς του τέλους ταφής

Ξεκίνησε από την 1η Ιανουαρίου να ισχύει η «περιβαλλοντική εισφορά» για τα σκουπίδια, δηλαδή η υποχρέωση των ΦοΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων) να καταβάλλουν στο Πράσινο Ταμείο την εισφορά των 10 ευρώ ανά τόνο σκουπιδιών που οδηγούνται για ταφή χωρίς επεξεργασία και ανάκτηση των ωφέλιμων πόρων. Το ποσό, από το 2021 και μετά, θα αυξάνεται κατά 5 ευρώ ανά έτος αν οι δήμοι δεν συμμορφώνονται. Τα κονδύλια που θα συγκεντρώνονται θα αξιοποιούνται για τη χρηματοδότηση έργων κυκλικής οικονομίας. Να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη εισφορά αντικατέστησε το ειδικό τέλος ταφής (35 ευρώ ανά τόνο), το οποίο δεν είχε καταβληθεί ποτέ από τους δήμους της χώρας.