Ο αναγκαίος κλιματισμός μιας μεσογειακής πόλης (φωτο)

10:20 26/3/2019 - Πηγή: Green agenda

Παγκόσμια Ημέρα Μετεωρολογίας στις 23 Μαρτίου και είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε τη σημασία που διαδραματίζει το κλίμα αλλά και η ορθολογική διαχείριση των πόρων που διαθέτουμε για μετριασμό της κλιματικής απειλής. Η δημιουργία μίας πόλης αποτελεί ουσιαστικά μία μεγάλη παρέμβαση στη φύση αφού κτήρια, δρόμοι και άλλες υποδομές αντικαθιστούν την ανοικτή γη και βλάστηση.

Η παρέμβαση αυτή έχει ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, και μεγάλες μεταβολές στις τοπικές κλιματικές (μικροκλιματικές) συνθήκες και την εμφάνιση

μικροκλιματικών φαινομένων, όπως η αστική θερμική νησίδα. Αστική θερμική νησίδα ονομάζεται το φαινόμενο της αύξησης της θερμοκρασίας του αέρα και των επιφανειών στο εσωτερικό των πόλεων σε σχέση με τις αντίστοιχες θερμοκρασίες, για παράδειγμα, παραπλήσιων αγροτικών περιοχών.

Οι επιπτώσεις του φαινομένου, ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο, είναι κυρίως η αυξημένη κατανάλωση ενέργειας (π.χ. από τη χρήση κλιματιστικών), οι αυξημένες εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου και φυσικά η έκθεση της υγείας των ανθρώπων σε κίνδυνο. Κάποια από τα κύρια αίτια της εμφάνισης του φαινομένου αυτού είναι η σημαντική απελευθέρωση θερμότητας από ανθρωπογενή δραστηριότητα (π.χ. χρήση μέσων μεταφοράς, κλιματιστικών), η απορρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας και αποθήκευση θερμότητας από τα δομικά υλικά (π.χ. μπετόν και άσφαλτο), η μειωμένη ταχύτητα των ανέμων και η έλλειψη πρασίνου. Με απλά λόγια, αυτό το φαινόμενο δημιουργείται από την παγίδευση υψηλών ποσών θερμότητας μέσα στην πόλη.

Πώς όμως το πράσινο, δηλαδή η ύπαρξη δέντρων και άλλων φυτών μέσα στον αστικό ιστό, μετριάζει σημαντικά το φαινόμενο της θερμικής αστικής νησίδας;

Σε μια απόπειρα ανάδειξης της σημασίας του αστικού πρασίνου στο μικροκλίμα μιας πόλης, ερευνητές και φοιτητές της Oμάδας Φυσιολογίας Kαταπονήσεων Φυτών του Tμήματος Γεωπονικών Επιστημών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, χρησιμοποιώντας κάμερα θερμικής απεικόνισης, συνέβαλαν στην απεικόνιση της θερμοκρασίας περιοχών πλησίον πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων. Οι απεικονίσεις λήφθηκαν κατά τις μεσημβρινές ώρες μίας ημέρας (3/9/2018) κατά την οποία επικρατούσαν συνθήκες καύσωνα.

Τα φυτά σε ένα αστικό περιβάλλον έχουν την ικανότητα να εμποδίζουν την ηλιακή ακτινοβολία από το να θερμαίνει τα δομικά υλικά που συγκροτούν μία πόλη και να ψύχουν την περιοχή στην οποία φύονται μέσω της διαπνοής τους, δηλαδή της απώλειας νερού και θερμότητας σε μορφή υδρατμών μέσα από το φύλλωμά τους. Οι θερμικές απεικονίσεις (Εικόνα) δείχνουν ξεκάθαρα τη χαμηλή θερμοκρασία των δέντρων σε σύγκριση με αυτήν του αέρα και των δομικών υλικών αλλά και την αξιοθαύμαστη επίδραση των δέντρων στη μείωση της θερμοκρασίας των δομικών υλικών τα οποία σκιάζουν (μπλε βέλη) σε σύγκριση με τα ίδια υλικά όταν αυτά δεν σκιάζονται (κόκκινα βέλη).

Αριστερά: Συμβατικές απεικονίσεις των χώρων πλησίον πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων. Δεξιά: Οι θερμικές απεικονίσεις. Σύμφωνα με τη χρωματική κλίμακα των θερμικών απεικονίσεων, το σκούρο μπλε χρώμα δείχνει τη χαμηλότερη και το κίτρινο-λευκό την ψηλότερη θερμοκρασία. Η θερμοκρασία αέρα κατά τη λήψη ήταν περίπου 40οC (γκρίζο βέλος στη χρωματική κλίμακα). Οι πραγματικές θερμοκρασίες κάποιων υλικών στις φωτογραφίες (π.χ. μεταλλικές κατασκευές) είναι δυνατό να διαφέρουν από τις εικονιζόμενες λόγω ιδιοτήτων τους, που επηρεάζουν σημαντικά την εκπομπή υπέρυθρης ακτινοβολίας.

Η τάση των ανθρώπων να συσσωρεύονται στις πόλεις με όλο και μεγαλύτερο ρυθμό, η ραγδαία κτηριακή ανάπτυξη, το μεσογειακό κλίμα και η κλιματική αλλαγή (βλ. αύξηση θερμοκρασίας και μείωση των βροχοπτώσεων) που βιώνουμε ειδικά στην περιοχή μας συντείνουν στη δυσμενή μεταβολή του αστικού κλίματος και επιβάλουν την άμεση λήψη μέτρων. Αδιαμφισβήτητα, τα παραπάνω θέτουν την ύπαρξη και διαχείριση του αστικού πρασίνου ως απαραίτητα εργαλεία για τον μετριασμό της μεταβολής του αστικού κλίματος.

Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, το μέγεθος των θετικών επιδράσεων του αστικού πρασίνου στον μετριασμό της αστικής θερμικής νησίδας είναι ανάλογο του επιπέδου διαχείρισής του. Η ορθολογική διαχείριση του αστικού πρασίνου προϋποθέτει τη σωστή ενημέρωση και θετική στάση των πολιτών, τον σχεδιασμό της από διεπιστημονικές ομάδες αποτελούμενες από προσοντούχους ειδικούς (γεωπόνους, αρχιτέκτονες τοπίου, δασολόγους, αρχιτέκτονες μηχανικούς κ.ά.), την εγκατάσταση και συντήρηση του αστικού πρασίνου από προσωπικό με επαρκή υλικοτεχνική υποδομή και τεχνογνωσία και φυσικά νομικό πλαίσιο που να κατοχυρώνει την εγκατάσταση και διατήρηση των χώρων πρασίνου.

«Το αστικό πράσινο είναι αναγκαίο για τον κλιματισμό μιας πόλης. Το αστικό πράσινο είναι αναγκαίο για τον κλιματισμό μιας πόλης. Η ορθολογική του διαχείριση αποτελεί ένα βέλος στην φαρέτρα κατά των δυσμενών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε αστικό επίπεδο και έτσι ένα καθοριστικό παράγοντα των κοινωνικο-οικονομικών μας δραστηριοτήτων κρίσιμο για την διαμόρφωση του κοινού μας μέλλοντος».

*Toυ δρα Ανδρέα Μ. Σαββίδη Επιστημονικού Συνεργάτη - Τμήματος Γεωπονικών Επιστημών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο philenews.com