Ο Βαρδάρης διέσπασε το φαινόμενο της «βρόμικης» θάλασσας στον Θερμαϊκό

08:31 9/7/2018 - Πηγή: Green agenda

του Νίκου Αβουκάτου

Ερυθρές παλίρροιες και άνθιση φυτοπλαγκτού οδηγούν συνδυαστικά στο φαινόμενο της «βρόμικης» θάλασσας κάτω από κατάλληλες μετεωρολογικές και υδροδυναμικές συνθήκες. Παρά την «ξαφνική» εμφάνισή του, πρόκειται για αργή διαδικασία, που οφείλεται σε μια σειρά βιολογικών διεργασιών.

Στο «14ο Διεθνές Συνέδριο για την προστασία και την αποκατάσταση του περιβάλλοντος», το οποίο συνδιοργάνωσαν στη Θεσσαλονίκη

ο Τομέας Υδραυλικής και Τεχνικής Περιβάλλοντος του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών και το Συμβούλιο Περιβάλλοντος του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με το Πανεπιστήμιο Stevens Institute of Technology των ΗΠΑ, έγινε συνοπτική παρουσίαση των γεγονότων πριν, στη διάρκεια και μετά το φαινόμενο της συσσώρευσης τεράστιας ποσότητας βλέννας στο θαλάσσιο μέτωπο της πόλης.

Η εργασία της ερευνητικής ομάδας που αποτελείτο από τους Σ. Γενίτσαρη, Ν. Στεφανίδου και Μ. Μουστάκα, αφορούσε τους υπαίτιους μικροοργανισμούς του σχηματισμού του φαινομένου της «βρόμικης» θάλασσας. Τα ερωτήματα της έρευνας ήταν: ποιοι μικροοργανισμοί σχημάτισαν το υπόστρωμα; ποιοι ήταν πρωταγωνιστές κατά την εμφάνιση του φαινομένου; τι ακολούθησε μετά;

«Οι οργανισμοί που προετοίμασαν το φαινόμενο ήταν κατά κύριο λόγο αυτοί που σχημάτισαν τα φαινόμενα των ερυθρών παλιρροιών (κυρίως Noctiluca και Spatulodinium, μέγιστο 100.000 κύτταρα στο λίτρο) και επαναλαμβανόμενων ανθίσεων φυτοπλαγκτόν (Μάρτιος - Ιούνιος 2017) παράγοντας υψηλές ποσότητες νεκρού και βλεννώδους υλικού. Ταυτόχρονα μετρήθηκαν πολύ υψηλές τιμές αμμωνιακού αζώτου», ανέφερε η Μαρία Μουστάκα, καθηγήτρια στο Τμήμα Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Σύμφωνα με την κα. Μουστάκα, οι πρωταγωνιστές στη διάρκεια εμφάνισης του φαινομένου ήταν τουλάχιστον πέντε χαρακτηριστικά είδη φυτοπλαγκτού που παρήγαγαν βλέννη (κυρίως από τα διάτομα, ένα δινομαστιγωτό και ένα πρυμνεσιοφύκος). Επιπλέον, ζελατινώδεις οργανισμοί του ζωοπλαγκτού ήταν άφθονοι.

Όπως εξήγησε η ίδια, «η επίδραση του ισχυρού Βαρδάρη στις αρχές Ιουλίου 2017 ήταν καθοριστική στο να διασπασθεί η τεράστια ποσότητα βλέννης σε πολύ μικρά συσσωματώματα και να διασκορπισθεί στον Κόλπο με μικρή συσσώρευση στο πυκνόκλινο (περίπου 7 μέτρα στη στήλη νερού). Οι οργανισμοί που παρέμειναν μέσα σε βλέννη σχετικά άφθονοι ήταν τα διάτομα. Τα διάτομα αυτά όπως και οι άλλοι μικροοργανισμοί που συμμετείχαν στο σχηματισμό του φαινομένου "βρόμικης" θάλασσας (από το φυτοπλαγκτόν, πρωτοζωοπλαγκτόν και ζωοπλαγκτόν) καταγράφηκαν και πάλι την περίοδο Απρίλιος - Μάιος 2018 με επιπλέον συμμετοχή και άλλων ειδών φυτοπλαγκτού που σχημάτιζαν ανθίσεις. Ο χρωματισμός του νερού της θάλασσας λόγω ανθίσεων και ερυθρών παλιρροιών στο θαλάσσιο μέτωπο της πόλης μεταβαλλόταν σε αποχρώσεις του πράσινο-καφετί».

Στο φυτοπλαγκτόν μέχρι τις 21 Μαΐου 2018 καταγράφηκαν υψηλές συγκεντρώσεις ακόμη και γνωστών επιβλαβών ειδών, ενώ βλεννώδη φιλμ ήταν εμφανή αρκετές φορές στην επιφάνεια του νερού παρόλο που οι ισχυρές βροχοπτώσεις προκαλούν διαταραχές.

Ο Βαρδάρης μετά τις 21 Μαΐου είχε ως αποτέλεσμα να διασκορπιστούν τα περιορισμένα, σε σύγκριση με το 2017, βλεννώδη συσσωματώματα που είχαν σχηματιστεί. Ακολούθησε η μείωση του φυτοπλαγκτού και του πρωτοζωοπλαγκτού, ενώ παραμένουν στον Όρμο Θεσσαλονίκης οι κύριοι υπεύθυνοι για το φαινόμενο «βρόμικης» θάλασσας μικροοργανισμοί που καταγράφονται να παράγουν βλέννη.

Σύνδεση με την εμφάνιση μεδουσών;

Την περίοδο Απριλίου - Μαΐου τα φαινόμενα αυτά συνοδεύτηκαν ορισμένες φορές με την παρουσία μεδουσών (Aurelia και Rhizostoma) ενώ τον Ιούνιο καταγράφηκαν μέδουσες Rhizostoma και κτενοφόρα (άλλοι ζελατινώδεις οργανισμοί). «Η έρευνά μας για το πλαγκτόν δεν είχε στόχο την παρακολούθηση των μεδουσών, η οποία απαιτεί ειδική μεθοδολογία, όμως η παρουσία τους (Απρίλιο - Ιούνιο) μπορεί να συνδέεται μεταξύ άλλων με την άφθονη τροφή τους (άφθονο πλαγκτόν) και τη χαμηλή διαφάνεια που καταγράψαμε στον εύτροφο Όρμο Θεσσαλονίκης», κατέληξε η κα. Μουστάκα.