Στο μικροσκόπιο η ανθεκτικότητα των δασών της Χαλκιδικής στην κλιματική αλλαγή

09:37 11/6/2018 - Πηγή: Green agenda

του Νίκου Αβουκάτου

Η αντοχή των οικοσυστημάτων, λόγω της κλιματικής μεταβολής, διερευνάται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου «Ενοποιημένη Έρευνα για την Αντοχή και Διαχείριση Δασών στη Μεσόγειο» (INtegrated research on FOrest Resilience and Management in the mEDiterranean με το ακρωνύμιο (ΙNFORMED)» .

Στο μικροσκόπιο του ερευνητικού έργου των δασολόγων βρίσκεται μεγάλη δασική έκταση της Χαλκιδικής. Η περιοχή της έρευνας χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλή βιοποικιλότητα ειδών και οικοσυστημάτων (καταφύγιο ειδών κατά τις γεωλογικές περιόδους των παγετώνων) και υψηλή γενετική

ποικιλότητα για δασικά είδη που αποτελούν κυρίαρχα είδη των τοπικών οικοσυστημάτων. Επίσης, χαρακτηρίζεται από σημαντικές οχλήσεις και πιέσεις, τόσο ανθρωπογενείς όσο και περιβαλλοντικές.

«Ο συνδυασμός υψηλής βιοποικιλότητας και σημαντικών σημερινών και αναμενόμενων μελλοντικών καταπονήσεων λόγων των αποτελεσμάτων της κλιματικής μεταβολής καθιστούν τη Χαλκιδική ιδανική για τη μελέτη και εκτίμηση της ανάπαλσης οικοσυστημάτων, μέσω της οποίας διερευνάται η αντοχή των δασών», λέει στη Greenagenda.gr ο καθηγητής Τμήματος Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ Φίλιππος Α. Αραβανόπουλος, ο οποίος είναι επιστημονικός υπεύθυνος (ΕΥ) της ομάδας και παράλληλα υπεύθυνος για μια από τις Δράσεις του Έργου (Task Leader).

Συγκεκριμένα μελετώνται δάση χαλεπίου πεύκης στην Κασσανδρεία Χαλκιδικής όπου γίνεται διερεύνηση της δυναμικής της γενετικής ποικιλότητας και βιοποικιλότητας υπό την ταυτόχρονη επίδραση δασικών πυρκαγιών και βόσκησης. Επίσης μεικτά δάση πλατυφύλλων (μελετώνται είδη οξιάς, δρυός, αγριοκερασιάς) στον Χολομώντα όπου γίνεται διερεύνηση της γενετικής ποικιλότητας πληθυσμών του νοτιότερου άκρου φυσικής εξάπλωσης των ειδών στην Ευρώπη και της εν δυνάμει επίδρασης της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον, η έρευνα περιλαμβάνει δάση καστανιάς υπό σπερμοφυή και πρεμνοφυή διαχείριση στα Στάγειρα Χαλκιδικής όπου γίνεται διερεύνηση της επίδρασης μορφών καλλιέργειας και διαχείρισης στη γενετική ποικιλότητα και της επίδρασης αβιοτικών και βιοτικών παραγόντων σε αυτήν.

Η ερευνητική ομάδα του έργου βρίσκεται σε συνεργασία με τα Δασαρχεία, την οικεία Διεύθυνση Δασών, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Δασών και Αγροτικών Υποθέσεων Μακεδονίας – Θράκης και τη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης, Προστασίας Δασών και Αγροπεριβάλλοντος, του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Το έργο αποτελεί μέρος της πρωτοβουλίας ERA-NET της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία αποβλέπει στο συντονισμό και στη συνεργασία εθνικών και περιφερειακών προγραμμάτων με σκοπό την ομογενοποίηση και ενίσχυση της έρευνας στον ευρωπαϊκό χώρο. Συγχρηματοδοτείται από τη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης, Προστασίας Δασών και Αγροπεριβάλλοντος, του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Το έργο INFORMED στοχεύει στην ανάπτυξη μιας δυναμικής προσέγγισης για τη μελέτη της ανάπαλσης (resilience) των μεσογειακών δασών τα οποία βρίσκονται αντιμέτωπα με την υπό εξέλιξη παγκόσμια μεταβολή, κλιματική και ανθρωπογενή.

«Ως ανάπαλση οικοσυστήματος ορίζεται η ικανότητα ενός οικοσυστήματος να απορροφά διαταραχές και να αναδιοργανώνεται ενώ υφίσταται αλλαγές, με τέτοιο τρόπο ώστε να διατηρεί την ίδια λειτουργία και ανάδραση παρέχοντας τις ίδιες οικοσυστημικές υπηρεσίες», εξηγεί ο κ. Αραβανόπουλος.

Στο έργο INFORMED συμμετέχουν ως Εταίροι 15 Ερευνητικές Ομάδες από 10 μεσογειακές χώρες της Ευρώπης και της Β. Αφρικής. Τον συντονισμό του Έργου έχει ο Δρ. F. Lefevre (INRA, Avignon). Ο προϋπολογισμός του προγράμματος είναι 2,3 εκατ. ευρώ. Στα πλαίσια του Έργου διερευνώνται 42 περιπτωσιολογικές μελέτες (case studies), από τις οποίες πέντε αναλυτικές (integrated) στις οποίες ενσωματώνονται ποικίλα πρότυπα παραγόντων επιλογής (drivers of change – ecological and genetic modeling) και 37 εστιασμένες (focused) σε συγκεκριμένους παράγοντες μεταβολής και στη διάδραση τους.

Το ΑΠΘ μέσω της ερευνητικής ομάδας από το Εργαστήριο Δασικής Γενετικής και Βελτίωσης Δασοπονικών Ειδών του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος που συντονίζει ο καθηγητής Φίλιππος Α. Αραβανόπουλος.

H συμμετοχή της ερευνητικής ομάδας του ΑΠΘ έχει εστιαστεί στην εφαρμογή επιστημονικών μεθοδολογιών, σε διαφορετικά λειτουργικά επίπεδα δασικών ειδών και δασικών μεσογειακών οικοσυστημάτων. Με βάση τα αποτελέσματα η ερευνητική ομάδα μελετά την ανάπαλση των οικοσυστημάτων υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής και τις δυνατότητες αύξησης αυτής. Επίσης μελετά τη βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών οικοσυστήματος σε επιθυμητό επίπεδο και τις μεθοδολογίες με βάση τις οποίες μπορεί να επιτευχθεί η βελτίωση υπηρεσιών. Επιπλέον συμμετέχει στη συνδιαμόρφωση του καθορισμού καινοτόμων συμβουλών πάνω στο σχεδιασμό δασικής πολιτικής και διαχείρισης των μεσογειακών δασών σε συνεργασία με τις υπόλοιπες ομάδες του προγράμματος.

Ειδικότερα, η ερευνητική ομάδα του ΑΠΘ συμβάλλει στη διερεύνηση των επιπτώσεων της παγκόσμιας μεταβολής (ιδιαίτερα κλιματικής) για την ανάλυση περιπτώσεων εφαρμογής στον δασικό Μεσογειακό χώρο, ιδιαίτερα όσον αφορά τη δυναμική της γενετικής ποικιλότητας και τη μελέτη της ανάπαλσης.

Στο πλαίσιο του έργου INFORMED αύριο Τρίτη στις 9:30 π.μ. θα πραγματοποιηθεί ημερίδα με θέμα «Αντοχή και Ανάπαλση Δασών στη Μεσόγειο», στο αμφιθέατρο του Ινστιτούτου Μεσογειακών & Δασικών Οικοσυστημάτων, στην Αθήνα.