Βραχυχρόνιες μισθώσεις: Συζήτηση για το μέλλον των πόλεων

08:22 25/10/2018 - Πηγή: Green agenda

του Θοδωρή Καραουλάνη

Δημόσια συζήτηση για τις αλλαγές που φέρνει η σύγχρονη τάση των βραχυχρόνιων μισθώσεων στην οικονομική ανάπτυξη της Αθήνας και στη λειτουργία της πρωτεύουσας, άνοιξε με πρωτοβουλία του δημάρχου Αθηναίων κ. Γιώργου Καμίνη, σε μία μεγάλη ημερίδα στο Σεράφειο του δήμου Αθηναίων.

Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του Δήμου Αθηναίων, η διαχείριση των ευκαιριών που προσφέρει στις πόλεις το «φαινόμενο του Airbnb» αλλά και των επιπτώσεων που έχει στη ζωή των κατοίκων και τη λειτουργία

τους, συζητήθηκαν στην ημερίδα με τίτλο «Διαμοιράζοντας την τουριστική ανάπτυξη» που διοργάνωσε ο δήμος Αθηναίων. Αποτυπώθηκε η εμπειρία μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων και η πρόθεση συνεργασίας, από τον δήμαρχο της Φλωρεντίας κ. Dario Nardella αλλά και τον εκπρόσωπο της Βαρκελώνης κ. Álvaro Porro, ενώ τη δική τους οπτική μετέφεραν ο δήμαρχος Θήρας κ. Αναστάσιος-Νικόλαος Ζώρζος, ο αντιδήμαρχος Τουρισμού και Διεθνών Σχέσεων δήμου Θεσσαλονίκης κ. Σπύρος Πέγκας, ο διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων ο κ. Γιώργος Πιτσιλής, ο κ. Αλέξανδρος Βασιλικός, πρόεδρος Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος καθώς και η κυρία Σοφία Γκιούσου, υπεύθυνη πολιτικής Airbnb. Συμμετείχαν ακόμη, ο συνιδρυτής του shareNL και του Sharing Cities Alliance, εμπειρογνώμων της οικονομίας του διαμοιρασμού, κ. Pieter van de Glind. Υποστηρικτής της ημερίδας ήταν η εφημερίδα «Η Καθημερινή».

Αξίζει να σημειώσουμε ότι, παρά την πολύπλευρη εκπροσώπηση από πλευράς ομιλητών, απουσίασε πλήρως από τη συζήτηση η πλευρά της βιώσιμης ανάπτυξης των πόλεων και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ενώ ακροθιγώς τονίστηκαν τα ζητήματα αστικών υποδομών. Σοβαρά τεχνικά ζητήματα έθεσε το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας, ωστόσο φαίνεται ότι ουδείς, κυρίως από τους εκπροσώπους της ελληνικής τοπικής αυτοδιοίκησης δεν ασχολήθηκε με το μείζον θέμα της ρύθμισης του χώρου, δηλαδή των χρήσεων γης που μπορεί να επιτρέπουν ή μη τη λειτουργία τουριστικών μονάδων σε περιοχές κατοικίας ή άλλες. Ωστόσο το θέμα τέθηκε από εκπροσώπους ξένων πόλεων, αλλά εκεί το ζήτημα των χρήσεων γης αποτελεί καθαρά θέμα των τοπικών δήμων και διοικητικής τους προσπάθειας. Γενικά, στην εκδήλωση του Δήμου της Αθήνας η προσέγγιση αφορούσε περισσότερο ένα ρυθμιστικό πλαίσιο όσον αφορά τη φορολόγηση, την αδειοδότηση και τα δημόσια έσοδα, παρά το ζήτημα του αστικού σχεδιασμού και της μορφής των πόλεων. Αντιμετωπίστηκε δηλαδή ως ένα οικονομικό και διοικητικό θέμα, χωρίς να αγγίζονται οι σημαντικές πλευρές που υπάρχουν όσον αφορά την αύξηση των αναγκών στις υποδομές των πόλεων αλλά και στον εκσυγχρονισμό του σχεδιασμού των πόλεων. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι όλοι οι Έλληνες εκπρόσωποι, τόνισαν ιδιαίτερα το ζήτημα της παραγωγής συμπληρωματικού εισοδήματος για πολλούς ιδιοκτήτες, υποβαθμίζοντας άλλα ζητήματα, καθώς δύσκολα έρχεσαι αντιμέτωπος με χιλιάδες ενδιαφερόμενους σε χρονιά εκλογών τοπικής αυτοδιοίκησης.

Τι ακριβώς ειπώθηκε

«Η Αθήνα γνωρίζει μία θεαματική τουριστική άνοδο τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα, από τα χαμηλότερα επίπεδα που σημειώθηκαν το 2012, λόγω της έκρυθμης κατάστασης που επικρατούσε τότε στη χώρα, να φτάσουμε φέτος τα 5,5 εκατομμύρια αφίξεις, χάρη και στην προσπάθεια του δήμου Αθηναίων για την προβολή της πόλης ως αυτόνομου και city break προορισμού. Η αλματώδης αυτή αύξηση οφείλεται σαφώς και στην επέκταση του μοντέλου των βραχυχρόνιων μισθώσεων που οδηγούν σε περαιτέρω επιβάρυνση των λειτουργιών, των υποδομών και των υπηρεσιών της πόλης. Χρειάζεται ρύθμιση αυτή η νέα αγορά και σίγουρα όχι απαγορεύσεις. Όταν δεν υπάρχουν καθαροί κανόνες προκαλείται αθέμιτος ανταγωνισμός με τα οργανωμένα ξενοδοχεία. Εξάλλου, δεν πρέπει να παραβλέψουμε ότι ξυπνά η τοπική οικονομία» τόνισε ο δήμαρχος Αθηναίων κ. Γιώργος Καμίνης. Ο δήμαρχος Αθηναίων επισήμανε ότι «υπάρχουν διεθνή παραδείγματα και προτάσεις από διαφορετικές πόλεις που, συνδυαζόμενα, μπορούν να αποτελέσουν μία ολοκληρωμένη πρόταση για τη δημιουργία ενός ρυθμιστικού πλαισίου λειτουργίας. Στην Ελλάδα, η εισαγωγή τέτοιων ρυθμίσεων αποτελεί αρμοδιότητα της κεντρικής διοίκησης και γι’ αυτό, οι δήμοι και οι υπόλοιποι εμπλεκόμενοι φορείς, πρέπει να υποβάλουν προτάσεις και οι προτάσεις αυτές να ληφθούν σοβαρά υπόψη από την κυβέρνηση. Κατευθυντήρια αρχή στη συζήτηση του θέματος πρέπει να είναι πως ο δήμος, ως διαχειριστής της πόλης, είναι εκείνος που φροντίζει για την ελκυστικότητα και την εύρυθμη λειτουργία της, τόσο για τους κατοίκους όσο και για τους επαγγελματίες και τους επισκέπτες» ανέφερε ο δήμαρχος Αθηναίων.

Στην ανάγκη δημιουργίας ενός ρυθμιστικού πλαισίου με τη συνδρομή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στάθηκε ο δήμαρχος της Φλωρεντίας, κ. Dario Nardella, παρουσιάζοντας και πρόταση συνεργασίας των πόλεων της Αθήνας, της Φλωρεντίας και της Βαρκελώνης. «Η τουριστική ανάπτυξη, η Airbnb και η βραχυπρόθεσμη ενοικίαση είναι παγκόσμια και πολύπλοκα ζητήματα, τα οποία μπορούν να αποφέρουν πολλά οφέλη στις πόλεις μας, υπό την προϋπόθεση ότι ρυθμίζονται, προκειμένου να αποφευχθούν και να αντιμετωπιστούν πιθανές αρνητικές επιπτώσεις. Για το λόγο αυτό, ο ιδιωτικός τουρισμός ενοικίασης διαμερισμάτων πρέπει να ρυθμίζεται, να διοικείται και να αντιμετωπίζεται από όλες τις πόλεις. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο και ζωτικής σημασίας οι ευρωπαϊκές πόλεις της τέχνης και του τουρισμού να συνεργαστούν για τη διαχείριση ενός παγκόσμιου ζητήματος, διότι μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να επιτύχουμε σημαντικά αποτελέσματα. Μόνοι χάνουμε, μαζί κερδίζουμε. Στη βάση αυτή έκανα πρόταση συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο μεταξύ των πόλεων της Αθήνας, της Βαρκελώνης και της Φλωρεντίας. Ο στόχος μας είναι να φέρουμε το ζήτημα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με τη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής, επειδή η οικονομία διαμοιρασμού, το ζήτημα του Airbnb, βρίσκεται σε τομείς αρμοδιότητας της ΕΕ, όπως ο ελεύθερος ανταγωνισμός. Εάν οι πόλεις συνεργαστούν, οι θετικές πτυχές μπορούν να ενισχυθούν και οι αρνητικές επιπτώσεις των βραχυπρόθεσμων τουριστικών καταλυμάτων για τους κατοίκους, την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και τις παραδοσιακές εμπορικές δραστηριότητες μπορούν να αντιμετωπιστούν στην καλύτερη περίπτωση", ανέφερε ο δήμαρχος Φλωρεντίας.

Από την πλευρά του ο αρμόδιος εκπρόσωπος του δήμου της Βαρκελώνης, κ. Álvaro Porro, τόνισε ότι «όποιος θέλει να μισθώσει διαμερίσματα στην Καταλονία ζητάει δανειοδότηση από τον δήμο. Από το 2014 έχουμε παγώσει την χορήγηση νέων αδειών και μπαίνουν σε πλατφόρμες μόνο όσα διαμερίσματα έχουν ήδη την σχετική άδεια. Τον Νοέμβριο θα κάνουμε το συνέδριο sharing cities, όπου θα υπογράψουμε διακήρυξη με 10 αρχές προκειμένου να έχουμε όλες οι πόλεις κοινό μέτωπο απέναντι στην επίθεση από τις μεγάλες πλατφόρμες. Στόχος είναι να ανοίξει το θέμα, να συζητηθούν οι βέλτιστες λύσεις και να διερευνηθούν τρόποι συνεργασίας της πόλης με την κοινότητα της Οικονομίας Διαμοιρασμού, στην κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης, της ωφέλειας, καθώς και της ανάδειξης της εικόνας του προορισμού». Στα παραδείγματα απόπειρας για ρυθμισμένη λειτουργία που εφαρμόζονται σε Τορόντο, Άμστερνταμ και Βερολίνο αναφέρθηκε στην ομιλία του ο συνιδρυτής του shareNL και του Sharing Cities Alliance, εμπειρογνώμων της οικονομίας του διαμοιρασμού, κ. Pieter van de Glind.

Ο διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων Γιώργος Πιτσιλής, τόνισε ότι ΑΑΔΕ περιμένει ουσιαστικότερη συνεργασία από τις πλατφόρμες, ενώ κεντρικός στόχος της Αρχής είναι η οικειοθελής συμμόρφωση των ιδιοκτητών. «Είμαστε σε παράλληλες συζητήσεις με τις μεγάλες πλατφόρμες -Αirbnb, booking, Homeaway κ.α.- ώστε να πάμε σε μία συνεκτική λύση που θα δώσει, αρχικά, το χρόνο προσαρμογής στους χρήστες και στη συνέχεια θα εκβάλλει από το σύστημα όσους δεν τηρούν τους κανόνες. Αυτή είναι η δική μας προσδοκία. Το πρώτο βήμα έγινε με την ενημέρωση στους ιδιοκτήτες ακινήτων από τις ίδιες τις πλατφόρμες και το επόμενο βήμα θα πρέπει να εστιάζει στους χρήστες που δε θα τηρούν τους κανόνες και θα πρέπει να εκβάλλονται από αυτές τις κοινότητες. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι μεγάλες πλατφόρμες, μέσω των οποίων πραγματοποιούνται οι βραχυχρόνιες μισθώσεις τουριστικών κατοικιών δεν θα πρέπει να δίνουν την εντύπωση ότι ανέχονται τη φοροδιαφυγή», ανέφερε ο κ. Πιτσιλής.

Ο δήμαρχος Θήρας κ. Αναστάσιος-Νικόλαος Ζώρζος, επισήμανε: «Η οικονομία του διαμοιρασμού χαρακτηρίζεται από πολλές αντιφάσεις. Κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει την ανάγκη των μικρομεσαίων ιδίως νοικοκυριών για πρόσθετο εισόδημα, που επιτρέπει την εκπλήρωση υποχρεώσεων και την ικανοποίηση ακόμη και στοιχειωδών απαιτήσεων εν μέσω κρίσης. Κι επομένως, κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει ή να αρνηθεί την ανάγκη ρυθμίσεων, ώστε να πραγματοποιούνται βραχυχρόνιες μισθώσεις με αντίστοιχο περιορισμό των αρνητικών συνεπειών τους. Κανείς δεν μπορεί να είναι απόλυτα αρνητικός στο νέο αυτό φαινόμενο. Μετά από πέντε σχεδόν χρόνια παρουσίας των πλατφορμών στη χώρα μας, είναι πλέον φανερό σε κάθε καλοπροαίρετο πολίτη, ότι πρέπει να μπουν όροι και προϋποθέσεις, με άλλα λόγια πλαίσιο, για την απελευθέρωση των τουριστικών μισθώσεων, που έχει επιτραπεί από το Νοέμβριο 2016 επίσημα (και ασκείται πολύ περισσότερο διάστημα ανεπίσημα), όπως έχουν κάνει κι άλλες χώρες ή πόλεις και στην Αμερική και στη Ευρώπη».

Από τη μεριά του ο αντιδήμαρχος Θεσσαλονίκης, Σπύρος Πέγκας, ανέφερε ότι «η διοίκηση του δήμου Θεσσαλονίκης αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει με θετικό και δημιουργικό τρόπο το φαινόμενο της οικονομίας διαμοιρασμού. Στην αρχή της τουριστικής ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης η οικονομία διαμοιρασμού φρόντισε το εισόδημα που εισέρρευσε στην πόλη να διαχυθεί σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Προσπαθήσαμε από την αρχή να έρθουμε σε συνέργεια και συνεργασία με τις πλατφόρμες της οικονομίας διαμοιρασμού. Η θεσμική αδυναμία των δήμων και οι κρατικές, εθνικές επιλογές λειτούργησαν ανασταλτικά στις προσπάθειες αυτές. Όμως ο μόνος δρόμος είναι αυτός της συνεννόησης και της ρύθμισης έτσι ώστε να συμβάλουμε μαζί στην αποκέντρωση των τουριστικών ροών, στην ενδυνάμωση περιφερειακών γειτονιών και στην ισόρροπη και δίκαιη οικονομική ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης».

Η κυρία Σοφία Γκιούσου, υπεύθυνη πολιτικής Airbnb, δήλωσε ότι «η Airbnb ήταν ανέκαθεν και παραμένει ανοικτή στις συζητήσεις με την ελληνική Πολιτεία και στο διάλογο από κοινού με τις υπόλοιπες μεγάλες πλατφόρμες της αγοράς. Η δική μας θέση είναι ότι θα πρέπει να υπάρχουν κανόνες και αυτούς ακολουθούμε. Έχουμε ανανεώσει τις πληροφορίες για τους ιδιοκτήτες στην πλατφόρμα με βάση τις νέες ρυθμίσεις και συζητάμε το επόμενο βήμα που δεν μπορεί, όπως είναι ευνόητο, να είναι μόνο από την Airbnb. Παράλληλα, το Airbnb χρησιμοποιείται και ως εργαλείο αντιμετώπισης καταστροφών, χαρακτηριστικό παράδειγμα το περασμένο καλοκαίρι όπου ανοίξαμε σύστημα για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τις φονικές πυρκαγιές. Αποτέλεσμα υπήρξε 200 άτομα παρείχαν χώρο σε ανθρώπους που έχασαν τα σπίτια τους στις πυρκαγιές».

Ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος κ. Αλέξανδρος Βασιλικός, επισήμανε ότι «οι ξενοδόχοι ποτέ δεν έχουν υποστηρίξει την απαγόρευση ή την κατάργηση μιας πρακτικής, η οποία ούτως ή άλλως αποτελεί μία εξέλιξη της αγοράς, την οποία δεν μπορούμε να παραβλέψουμε, από την άλλη όμως δεν μπορεί να παραμένει παντελώς αρρύθμιστο το όλο ζήτημα. Πρέπει να υπάρχει συνεισφορά όσον αφορά το κομμάτι των δημοσίων εσόδων. Η οικονομία διαμοιρασμού είναι εδώ για να μείνει, ωστόσο δεν πρέπει να αφήσουμε να μην υπάρχουν κανόνες υγειονομικοί, σχετικοί με την πυρασφάλεια, τους ανελκυστήρες κ.τ.λ.. Αυτό είναι μέσα στην κοινή λογική».