Ξανά-ορίζονται αρμοδιότητες για την πολύπαθη λίμνη Κορώνεια

08:30 5/9/2018 - Πηγή: Green agenda

του Θοδωρή Καραουλάνη

Υπό το «άγρυπνο βλέμμα» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχωρά ξανά με απόφαση του Ειδικού Γραμματέα Υδάτων σε ανακατανομή και διασάφηση των αρμοδιοτήτων των φορέων που ασχολούνται με τη Λίμνη Κορώνεια. Η κακή κατάσταση της Λίμνης, παρά τη βελτίωση των προηγούμενων ετών, συνεχίζεται και μάλλον παρατηρείται ένα πισωγύρισμα το τελευταίο διάστημα.

Το θέμα της εξαφάνισης της Λίμνης Κορώνειας ταλανίζει την περιοχή από τη δεκαετία του ‘90 με την αποτυχία σειράς μέτρων, κυρίως τεχνικών, την κατεύθυνση για χρόνια

χωρίς αποτέλεσμα πολλών εκατομμυρίων ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Συνοχής, με συνέπεια την προσφυγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο που οδήγησε σε καταδίκη της χώρας μας και επιβολή τεράστιων προστίμων που όμως η ΕΕ αποφάσισε να αναστείλει αναγνωρίζοντας την πρόοδο των τελευταίων ετών. Στην πραγματικότητα η λίμνη αντιμετωπίζει τόσο προβλήματα ποιότητας (μαζική εξαφάνιση ψαριών και οικοσυστημάτων) όσο και προβλήματα μείωσης της ποσότητας των υδατικών αποθεμάτων. Το ιστορικό της λίμνης από τη δεκαετία του 1990 μέχρι σήμερα δείχνει ότι η σταδιακή μείωση του όγκου της και τελικά η αποξήρανσή της οφείλεται στην υπερκατανάλωση κυρίως υπόγειων νερών στην υδρολογική της λεκάνη το καλοκαίρι μέσω αρδευτικών γεωτρήσεων. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι βασικές αιτίες υποβάθμισης της λίμνης είναι ανθρωπογενείς και εντοπίζονται στην υπερβολική άντληση νερού, κυρίως για γεωργικές χρήσεις, και στη ρύπανση του νερού και του πυθμένα, κυρίως λόγω της ανεξέλεγκτης βιομηχανικής δραστηριότητας στην περιοχή τα προηγούμενα χρόνια. Η υπερκατανάλωση ξεπέρασε διαχρονικά τον όγκο του αποθηκευμένου νερού στη λίμνη (από 5m μέσο βάθος στη δεκαετία το 1970 στο μηδέν το καλοκαίρι του 1999), δηλαδή αποστραγγίστηκε πλήρως. Αξίζει να σημειώσουμε ότι κάποτε η Λίμνη Κορώνεια (γνωστή και ως Λίμνη Λαγκαδά) ήταν η πιο παραγωγική λίμνη για ψάρεμα αλλά πλέον απαγορεύεται εκεί κάθε είδους αλιεία.

Από το 2014 και μέχρι το 2017 η κατάσταση κάπως βελτιώθηκε (ποσοτικά έφτασε ακόμη και τα 5m βάθος, κυρίως όμως κινείται στα 2m, ενώ και οι δείκτες φαίνονται, κάποιοι τουλάχιστον από αυτούς, βελτιωμένοι σε σχέση με το παρελθόν αλλά όχι πάντα αποδεκτοί. Η βελτίωση παρατηρείται κυρίως λόγω των έντονων βροχοπτώσεων (στις χρονιές που υπάρχουν) και της αύξησης της ιχθυοπανίδας και ορνιθοπανίδας αλλά και της περιορισμένης προόδου των έργων που προβλέφθηκαν από τα αλλεπάλληλα masterplans και τις αναθεωρήσεις τους, σε συνδυασμό με τη μείωση των οικονομικών δραστηριοτήτων στην περιοχή (κυρίως βιομηχανίας αλλά και γεωργίας) λόγω της κρίσης. Ωστόσο οι χημικοί και άλλοι ποιοτικοί δείκτες παραμένουν υποβαθμισμένοι, ενώ η εγκατάσταση μικροοργανισμών στο φυτοπλαγκτόν του πυθμένα δεν αφήνει περιθώρια σημαντικής ποιοτικής βελτίωσης. Σύμφωνα με τους ειδικούς, αν το νερό της λίμνης δεν είναι γλυκό και συνεχίσει να είναι υφάλμυρο, οι μικροοργανισμοί στο φυτοπλαγκτόν θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται, υποβαθμίζοντας το υδατικό περιβάλλον. Και αυτό γιατί ο πυθμένας παραμένει υποβαθμισμένος από τα ιστορικά συγκεντρωμένα τοξικά στοιχεία, καθώς δεν καθαρίστηκε πριν καταπλημμυρίσει εκ νέου η λίμνη.

Πέρυσι τέτοια εποχή, ο Σωκράτης Φάμελλος σημείωνε σε ημερίδα για τα ύδατα στη Θεσσαλονίκη τον Σεπτέμβριο ότι η αποκατάσταση της Λίμνης Κορώνειας συμπεριλαμβάνεται στα θετικά αποτελέσματα των δράσεων του ΥΠΕΝ, συμπληρώνοντας ότι εξασφαλίστηκε ένα εκατομμύριο ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (καθώς οι χρηματοδοτήσεις από το ΕΣΠΑ «στέρεψαν» για αυτά τα έργα) ώστε αφενός να ολοκληρωθούν έργα τα οποία είχαν παραμείνει ημιτελή στις προηγούμενες περιόδους και αφετέρου να τηρήσει η χώρα τις υποχρεώσεις μας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση (για την καλή οικολογική κατάσταση των υδατικών οικοσυστημάτων) και να αποφύγουμε νέα πρόστιμα. Σημειώνουμε ότι σύμφωνα με το ΥΠΕΝ το Σχέδιο Αποκατάστασης (Master Plan) της Λίμνης Κορώνειας έχει οριστικοποιηθεί ή λήξει από 11 Αυγούστου του 2017. Η επιστροφή της άγριας ορνιθοπανίδας και της ιχθυοπανίδας, αλλά και η υδραυλική αποκατάσταση της λίμνης Κορώνειας αποτελεί πλέον πραγματικότητα, ενώ "έχουμε αποτρέψει και την πιθανότητα εφαρμογής ενός ισχυρού προστίμου στη χώρα μας», είχε αναφέρει πέρυσι ο κ. Φάμελλος. Αξίζει να περιμένουμε να δούμε αν στα πλαίσια της φετινής ΔΕΘ η ηγεσία του ΥΠΕΝ ή ακόμη και ο πρωθυπουργός θα κάνουν ειδική αναφορά στο ειδικό αυτό, αλλά πολύ σημαντικό, ζήτημα.

Πάντως, το ΥΠΕΝ, προκειμένου να επιλύσει διαχειριστικά προβλήματα, προχώρησε σε ανακατανομή και διασαφήνιση των αρμοδιοτήτων των εμπλεκόμενων φορέων, με απόφαση του Ιάκωβου Γκανούλη, Ειδικού Γραμματέα Υδάτων. Σημειώνουμε ότι η ΕΓΥ έχει ως αρμοδιότητα την εποπτεία και τον συντονισμό των υπηρεσιών που εκτέλεσαν τις δράσεις του Σχεδίου Αποκατάστασης της λίμνης Κορώνεια (Master Plan), καθώς επίσης και τη σύνδεση με την Ευρωπαϊκή Ένωση και ιδίως την επικοινωνία με τις αρμόδιες υπηρεσίες της ΕΕ. Σημειώνουμε ότι στα τέλη Απριλίου φέτος ο ΑνΥΠΕΝ εξέδωσε απόφαση με θέμα «Ορισμός φορέων λειτουργίας διαχείρισης των έργων αποκατάστασης της λίμνης Κορώνειας στην Π.Ε. Θεσσαλονίκης», ενώ παράλληλα ο Φορέας Διαχείρισης Λιμνών Κορώνειας-Βόλβης συνεχίζει την υλοποίηση του ολοκληρωμένου προγράμματος παρακολούθησης των δύο λιμνών, σε εφαρμογή της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ. 15.

Στη νέα απόφαση, που αναρτήθηκε στη Διαύγεια, ορίζονται αρμόδιες αρχές διαχείρισης των έργων που προβλέπονται στο από 11.08.2017 οριστικοποιημένο Master Plan της Λίμνης Κορώνειας. Και αυτό γιατί όπως αναφέρει το ΥΠΕΝ (ευτυχώς…) «για τη διατήρηση της καλής κατάστασης της λίμνης και τη βελτίωσή της κρίνεται απαραίτητη η παρακολούθηση της καλής λειτουργίας, καθώς και η συντήρηση των τεχνικών έργων».

Έτσι λοιπόν, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας θα έχει την αρμοδιότητα για τη συντήρηση και λειτουργίας των υφιστάμενων τεχνικών έργων, ενώ αναλαμβάνει την υποχρέωση (άρα και αρμοδιότητα) για την εξασφάλιση αντίστοιχων πιστώσεων από τα αρμόδια Υπουργεία, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό λόγω των ασυτηρών περιορισμών του τρέχοντος ΕΣΠΑ, της αβεβαιότητας για το επόμενο και της αυστηρότητας που δείχνουν για την περιοχή οι κοινοτικές υπηρεσίες. Ειδικότερα η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αναλαμβάνει την αρμοδιότητα για τα έργα δημιουργίας και διαμόρφωσης υγροτόπου και βαθέων ενδιαιτημάτων, για τα έργα βελτίωσης των υδραυλικών χαρακτηριστικών της λίμνης αλλά και της αμφίδρομης λειτουργίας της ενωτικής τάφρου.

Από την άλλη πλευρά ο Φορέας Διαχείρισης Κορώνειας – Βόλβης, με βάση και το νέο θεσμικό πλαίσιο για τους ΦΔ και τις περιοχές Natura, θα συνεχίσει να έχει την αρμοδιότητα για την παρακολούθηση των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων της υπολεκάνης της Λίμνης Κορώνειας και την εφαρμογή των Οδηγιών 92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι θα έχει και σταθερές δαπάνες για την παρακολούθηση αυτή και αναμένουμε να δούμε το κατά πόσον θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις ευρωπαϊκές απαιτήσεις.