Το νέο στολίδι της Βεργίνας ανοίγει για το κοινό

20:30 20/12/2022 - Πηγή: dogma

Γιώτα Μυρτσιώτη

Μια «πύλη» στην ιστορία της βασιλικής μητρόπολης των Μακεδόνων, τις Αιγές, ένα «παράθυρο» στην παλίμψηστη εικόνα των Αιγών που πόντο πόντο αναδύεται από το χώμα, μια νοερή «είσοδος» στην εποχή της ελληνιστικής οικουμένης και ταυτόχρονα ένας προθάλαμος για το αρχαιολογικό πάρκο της Βεργίνας. Αυτόν τον τριπλό ρόλο ενσαρκώνει το νέο κτίριο του Πολυκεντρικού Μουσείου των Αιγών που ανοίγει σήμερα για το κοινό. Αυτή την πύλη περάσαμε χθες και είδαμε μια ολιστική και δυναμική προσέγγιση της σχέσης αρχαιολογικού χώρου, μουσείου και επισκέπτη.

Τα εγκαίνια

του μουσείου έγιναν χθες από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, παρουσία της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, και αποκάλυψαν ένα πολυδύναμο και συνεχώς εξελισσόμενο μουσειακό μόρφωμα που θα αγκαλιάζει, θα ενώνει και θα ενσωματώνει το σύνολο του αρχαίου τόπου όπου πριν από 45 χρόνια ο αείμνηστος καθηγητής Μανώλης Ανδρόνικος «άλλαξε άρδην την αντίληψή μας για την αρχαία Μακεδονία», όπως είχε πει ο Βρετανός ιστορικός Ν. Χάμοντ. «Η πολυκεντρική ανάδειξη των Αιγών μέσα από τη λειτουργία του νέου μουσείου φιλοδοξεί παράλληλα με το αρχαίο κλέος να παρουσιάσει και τη γόνιμη διαδρομή του στα χρόνια. Γιατί το χθες οφείλει πάντα να διαρκεί στο σήμερα και να συμμετέχει στην οικοδόμηση του αύριο κάθε κοινωνίας», σημείωσε ο πρωθυπουργός.

«Απιαστο όνειρο»

«Ενα άπιαστο όνειρο, έπειτα από δεκαετίες, έγινε πραγματικότητα. Ενα μουσείο που ανασταίνει τις Αιγές, τη μητρόπολη των Μακεδόνων», είπε χαρακτηριστικά η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, Αγγελική Κοτταρίδη, η αρχαιολόγος που έχει αφιερώσει τη ζωή της στις Αιγές. «Διαλέξαμε μια μάλλον ασυνήθιστη για τα αρχαιολογικά πράγματα προσέγγιση με στοιχεία εννοιολογικά και αυστηρά αφαιρετική αισθητική», πρόσθεσε. Το νέο μουσείο, ένα επίμηκες κτίριο από πωρόλιθο 7.000 τ.μ. με εκθέσεις σε αίθριες και κλειστές αίθουσες, προϊδεάζει τον επισκέπτη και καθορίζει τις πολιτιστικές διαδρομές στο Πολυκεντρικό Μουσείο, όπως βαφτίστηκε το αρχαιολογικό πάρκο των Αιγών, όπου βρίσκονται διάσπαρτοι θύλακες της αρχαίας πόλης, παραπέμποντας στο πολεοδομικό πρότυπο των Αιγών με την ευρύτατη οικιστική διασπορά: ο τύμβος των βασιλικών τάφων με το παλιό μουσείο, το ανάκτορο του Φιλίππου που αναστηλώνεται σε έκταση 30 στρεμμάτων και η νεκρόπολη των Αιγών με τη βασιλική συστάδα των Τημενιδών.

Στην είσοδο του νέου μουσείου δύο μεγάλες ψηφιακές προβολές μεταδίδουν ιστορίες από την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου από γυρίσματα 1.000 ωρών που πραγματοποιήθηκαν σε αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας έως τα βάθη της Ανατολής (Τουρκία, Αίγυπτος, Ιορδανία κ.α.), όπου ο Μακεδόνας βασιλιάς διέδωσε τον Ελληνισμό. Το ψηφιακό μουσείο «Μέγας Αλέξανδρος, από τις Αιγές στην Οικουμένη», το οποίο θα λειτουργήσει αργότερα, θα φιλοξενεί την παρουσία και τη δράση του στην ελληνιστική οικουμένη.

Στη μόνιμη αίθουσα των γλυπτών, ανάμεσα σε αναθήματα και επιγραφές, είδαμε το καταπληκτικό πεπλοφόρο άγαλμα της βασίλισσας των Μακεδόνων Ευρυδίκης, που ξαναβρήκε τη θέση της όρθια, αγέρωχη, μεγαλοπρεπής. «Κόρη του βασιλικού οίκου της Λυγκηστίδος, άξια σύζυγος, μητέρα τριών βασιλιάδων, μεταξύ αυτών του Φιλίππου Β΄, στα χρόνια του οποίου η ιερή πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή, και γιαγιά του κοσμοκράτορα Αλεξάνδρου Γ΄, ήταν η γυναίκα που άλλαξε την Ιστορία», όπως λέει η κ. Κοτταρίδη. «Το μαρμάρινο άγαλμα σε σχήμα Ηρας, της βασίλισσας των θεών, αιώνιας νύφης του ιερού γάμου, ήταν ο τύπος της πεπλοφορεμένης μορφής του 4ου αι. π.Χ. που εξαπλώθηκε σε όλη την ελληνιστική οικουμένη, σε βασίλισσες και Ρωμαίες αυτοκράτειρες, στις ιέρειες των πόλεων, στην Παναγία με το ωμοφόριο, βασίλισσα και νύμφη του Θεού».

Το «Βασίλειον»

Στο αίθριο του νέου μουσείου είδαμε να έχει αναστηθεί τμήμα των όψεων (μήκους 30 μέτρων) του ανακτορικού συγκροτήματος – το «Βασίλειον» με την αρχαία ονομασία των Αιγών, το οποίο με έκταση 15.000 τ.μ. είναι το μεγαλύτερο οικοδόμημα της κλασικής Ελλάδος. Ενα κτίριο λιτό, λειτουργικό και συγχρόνως μνημειακό και επιβλητικό, όπου ο Φίλιππος Β΄ εκσυγχρόνισε και αναβάθμισε τις Αιγές, τη βασιλική μητρόπολη των Μακεδόνων, με όλες τις δομές για την άσκηση της πολυεπίπεδης δημόσιας εξουσίας. Μια μικρότερη περιοδική έκθεση, η «Οικουμένης αντίδωρο», με νομίσματα που δάνεισε ο συλλέκτης Θόδωρος Αραβανής, «φιλοξενεί» τους ηγέτες που έδρασαν στην ελληνιστική οικουμένη· Πτολεμαίοι, Ατταλίδες, Σελευκίδες, βασιλείς της Βιθυνίας και του Πόντου, της Βακτριανής και της Ινδίας, Αραβες και όλοι όσοι αυτοχαρακτηρίζονταν Μακεδόνες και τίμησαν το όραμα του στρατηλάτη αρκετούς αιώνες μετά τον Αλέξανδρο.

Στον ίδιο χώρο, η εικαστική έκθεση «Υλης Μνήμη» με δημιουργίες του Χρήστου Μποκόρου, που φιλοτέχνησε ειδικά για το νέο μουσείο, έρχεται να υπηρετήσει την ώσμωση της πολιτιστικής παρακαταθήκης με τη σύγχρονη εικαστική αναζήτηση.

Σπαράγματα καταστροφής γίνονται εντυπωσιακά εκθέματα

Την παλίμψηστη εικόνα του αρχαίου τόπου ανασταίνει η κεντρική έκθεση του νέου μουσείου «Αιγών μνήμη». Είναι εντυπωσιακό πως τα σπαράγματα από στρώματα καταστροφής μετατρέπονται σε εντυπωσιακά εκθέματα για να «μοιραστούν την αλήθεια τους σε ένα απολύτως αφαιρετικό περιβάλλον που τα σέβεται και τα αποθεώνει», όπως είπε η κ. Κοτταρίδη. Θραύσματα από στρώματα καταστροφής αποκαλύπτουν την ταυτότητα της αρχαίας πόλης, τον βίο των Μακεδόνων, την πολύτιμη καθημερινότητα, τα απομεινάρια μιας γιορτής και τα ίχνη μιας τελετής, τη γέννηση και τον θάνατο του ανακτόρου του «αρχετυπικού οικοδομήματος που στοίχειωσε την αρχιτεκτονική της ελληνιστικής οικουμένης».

Οπλα των Μακεδόνων των Αιγών, όπως χάλκινα και σιδερένια ξίφη, μαχαίρια, αιχμές δοράτων και ακοντίων, βέλη, και απομεινάρια της σάρισας που τους συντρόφευαν στη ζωή και στον θάνατο, κρατήρες, κανάτια και ποτήρια από συμπόσια, ελληνιστικά κεραμίδια με σφραγίδες, ονόματα αρχόντων, κτητόρων, χορηγών ή αξιωματούχων, σπαράγματα από γυαλί και ελεφαντόδοντο, μικρά καρφάκια από πολύτιμα έπιπλα, ίχνη κοσμημάτων και εργαλείων, κλειδιά ναών, κλειδιά-ιδεογράμματα των χαμένων σπιτιών, συνθέτουν τις υποενότητες της έκθεσης.

Περίτεχνα αντικείμενα μας βάζουν στα «άδυτα» του οίκου, στην ιδιωτική ζωή και σε ό,τι αγγίζει το σώμα: στολίδια γυναικών (κοσμήματα, μυροδοχεία, πόρπες, περόνες) και ανδρών, μπουκάλια με πολύτιμα αρώματα και αλοιφές, στα σύνεργα της ομορφιάς. Στο τέλος η «Νέκυια» με ό,τι έχει απομείνει από τις μεγαλοπρεπείς ταφικές πυρές των Τημενιδών, τους νεκρικούς θησαυρούς, τα ίχνη από τα σύμβολα της εξουσίας τους. Οι χρυσοστόλιστες γυναικείες φορεσιές ξαναζωντανεύουν στο τέλος της έκθεσης· δέκα «Δέσποινες των Αιγών» φορτωμένες με κάθε είδους κοσμήματα. Μητέρες και σύζυγοι, αδελφές και θυγατέρες, σύμβολα και φορείς δύναμης. Δεν είναι τυχαίο ότι οι γυναίκες αυτές βλέπουμε να υπογράφουν ή να αναφέρονται σαν άνδρες, με το όνομα του πατέρα τους και όχι με το όνομα του συζύγου τους: «Ευρυδίκα Σίρρα», ή «Θεσσαλονίκην Φιλίππου Βασίλισσαν».

Η πνοή του Ανδρόνικου

«Η Βεργίνα δεν τελειώνει εδώ», λέει η κ. Κοτταρίδη. Η αποκατάσταση του αρχαιολογικού και του μνημειακού αποθέματος που συντηρούν ταυτόχρονα τη μνήμη και το έργο του Μανόλη Ανδρόνικου (το νέο αμφιθέατρο φέρει το όνομά του), συνεχίζεται. Είναι έργο μεγάλης πνοής, «αποτέλεσμα μιας κοινής προσπάθειες των τελευταίων ετών, γιατί στον πολιτισμό δεν χωρούν κομματικά στεγανά ούτε κομματικές μικρότητες», όπως επισήμανε ο πρωθυπουργός. Ο κ. Μητσοτάκης παραδέχθηκε ότι «οι αριθμοί των επισκεπτών που έρχονται σε σημαντικούς τόπους ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς παραμένουν χαμηλοί». Τους αριθμούς αυτούς φιλοδοξεί να απογειώσει το Πολυκεντρικό Μουσείο των Αιγών που αγκαλιάζει ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα και δημοφιλή μνημεία της UNESCO με επισκεψιμότητα που υπερβαίνει των μητροπολιτικών μουσείων Θεσσαλονίκης.

Πηγή: https://www.kathimerini.gr/

The post Το νέο στολίδι της Βεργίνας ανοίγει για το κοινό appeared first on Dogma.