Η «Αρμενική» επίθεση Μπάιντεν και το δίλημμα του Ερντογάν

06:25 26/4/2021 - Πηγή: militaire

Του Μιχάλη Ψύλου

από την εφημερίδα Δημοκρατία

Μετά τις πρώτες 100 ημέρες της προεδρικής θητείας του Τζο Μπάιντεν, ένα πράγμα είναι σίγουρο: ο Αμερικανός πρόεδρος δεν φοβάται να συγκρουστεί. Αναλαμβάνει ενεργητικές πρωτοβουλίες για να ανακτήσει τον ηγετικό ρόλο της Αμερικής με κάθε κόστος.
Ουδείς περίμενε ότι ο Μπάιντεν θα ήταν ουσιαστικά ο πρώτος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών που θα κατηγορήσει την Τουρκία για γενοκτονία: Για την εξόντωση 1,5 εκατομμυρίου Αρμενίων πριν από 106 χρόνια. Το είχε ψελλίσει βέβαια και ο Ρόναλντ Ρέιγκαν το

1981 ,αλλά το «μάζεψε» αμέσως η γραφειοκρατία του Στέητ Ντηπάρτμεντ . Και τώρα , ο «Νυσταλέος Τζο» ,όπως είχε αποπειραθεί να τον γελοιοποιήσει ο Ντοναλντ Τραμπ κατά την προεκλογική εκστρατεία, κάνει τη διαφορά στην παραδοσιακή δήλωση
του Λευκού Οίκου με την ευκαιρία της ημέρας μνήμης της 24ης Απριλίου: , «Οι Αμερικανοί τιμούν τη μνήμη όλων των Αρμενίων που χάθηκαν στη γενοκτονία που ξεκίνησε πριν από 106 χρόνια», έγραψε Μπάιντεν στο μήνυμά του και πρόσθεσε: «Επιβεβαιώνουμε την ιστορία. Δεν το κάνουμε αυτό για να τιμωρήσουμε κανέναν, αλλά για να βεβαιωθούμε ότι αυτό που συνέβη ,δεν θα επαναληφθεί ποτέ».
Η δήλωση Μπάιντεν ήρθε μια μέρα μετά το πρώτο τηλεφώνημα που έκανε ως Πρόεδρος στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, εξι μήνες μετά τις προεδρικές εκλογές στην Αμερική . Στο τηλεφώνημα αυτό ο Μπάιντεν «προειδοποίησε τον Ερντογάν για τη βόμβα που πρόκειται να πέσει, σύμφωνα με αξιωματούχους που γνωρίζουν ακριβώς τι ειπώθηκε», μεταδίδει το πρακτορείο Bloomberg. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε έτοιμη τη δήλωση και την ανέβασε στο twitter σχεδόν αμέσως ,κατηγορώντας τον Μπάιντεν για «πολιτικό τυχοδιωκτισμό» και «προδοσία για την ειρήνη και τη δικαιοσύνη» και αποδίδοντας τη χρήση της λέξης γενοκτονία «αποκλειστικά στον λαϊκισμό»

Η Τουρκία αντέδρασε φυσικά με θυμό. Ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Αγκυρα, Ντέιβιντ Σάτελφιλντ κλήθηκε στο υπουργείο Εξωτερικών για …εξηγήσεις. «Η απαράδεκτη αυτή απόφαση είναι… άκυρη από την άποψη του διεθνούς δικαίου .έχει πληγώσει βαθιά τον τουρκικό λαό και προκαλεί μια ανεπανόρθωτη πληγή στις σχέσεις μας» ήταν η επίσημη αντίδραση της κυβέρνησης Ερντογάν.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης καταδίκασαν επίσης την ανακοίνωση Μπάιντεν, υποστηρίζοντας ότι θα περιπλέξει περαιτέρω τις σχέσεις Άγκυρας-Ουάσινγκτον. Για την ιστορία πάντως ,το φιλο-Κουρδικό HDP ήταν το μόνο κόμμα στην Τουρκία που δεν δίστασε να δει κατάματα την αλήθεια, κάνοντας λόγο για «αμηχανία για τη Γενοκτονία των Αρμενίων». Μια δήλωση που προκάλεσε την οργή της κυβέρνησης Ερντογάν, που αναζητεί την ευκαιρία να θέσει το φιλο-κουρδικό κόμμα εκτός νόμου.

Το σύνολο επίσης του Τουρκικού Τύπου ξιφουλκεί κατά του Αμερικανού προέδρου ,με την φιλο-κυβερνητική Yeni Safak να δίνει το σύνθημα , γράφοντας ότι «ο Μπάιντεν προτίμησε την εχθρότητα».

Κατέρρευσαν τουρκικές πιέσεις δεκαετιών

Πολύ «φυσιολογικές» οι αντιδράσεις της Αγκυρας. Διαχρονικά άλλωστε, η Τουρκία έχει αφιερώσει δεκαετίες και εκατομμύρια δολάρια σε «μπαχτσίσια» για να εμποδίσει το Κογκρέσο και τον εκάστοτε Αμερικανό πρόεδρο να αγνοήσουν την ιστορία , τους πιο αξιόπιστους ιστορικούς στον κόσμο ,που έχουν γράψει χιλιάδες τόμους για τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Για την μαζική εξόντωση που ξεκίνησε στις 24 Απριλίου 1915.

Ο διάσημος Γάλλος ιστορικός Φιλίπ Βιντελιέ, συγγραφέας του περίφημου βιβλίου «Τουρκική Νύχτα», περιγράφει με δραματικό τρόπο πως εξοντώθηκαν 1,5 εκατομμύριο Αρμένιοι.

«Εκείνο το βράδυ, ο επικεφαλής της Αστυνομίας της Κωνσταντινούπολης διέταξε τη σύλληψη της αρμενικής ελίτ της πόλης. Μέσα σε λίγες ημέρες περίπου 600 Αρμένιοι διανοούμενοι εκτελέστηκαν. Τους επόμενους μήνες, ο Αρμένικος πληθυσμός έγινε στόχος σε ολόκληρη την οθωμανική επικράτεια…Οι άνθρωποι αυτοί πέθαναν είτε μετά από σφαγή είτε εξαντλημένοι από τις κακουχίες», συνεχίζει ο Βιντελιέ. «Οι Αρμένιοι, όπως και οι Ελληνες και άλλοι μη μουσουλμάνοι, θεωρούνταν πολίτες δεύτερης κατηγορίας και οι πραγματικοί λόγοι της εξόντωσής τους ήταν οι ίδιοι με όλες τις γενοκτονίες: Υπήρχε η επιθυμία των Νεότουρκων για εθνοκάθαρση, για να αποκατασταθεί η τουρκική καθαρότητα». Γιατί όμως αρνείται τόσο πεισματικά η Τουρκία να μιλήσει για τη γενοκτονία των Αρμενίων. «Λόγω εθνικισμού, αλλά όχι μόνο» λέει ο Φιλίπ Βιντελιέ. «Αρχικά, το καθεστώς του Μουσταφά Κεμάλ βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό σε Νεότουρκους αξιωματούχους. Τα πρόσωπα που ήταν υπεύθυνα για τη γενοκτονία, βρέθηκαν σε θέσεις-κλειδιά του καθεστώτος, κάτι που εξηγεί την αρνητική στάση» τονίζει. Ο σπουδαίος Γάλλος ιστορικός επιρρίπτει όμως ευθύνες και στις Μεγάλες Δυνάμεις της Δύσης που αν και «αρχικά ήταν ευνοϊκές για το Αρμενικό ζήτημα μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο, στη συνέχεια άλλαξαν τη θέση τους μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο»… «Μέσα στον Ψυχρό Πόλεμο, δεν υπήρχε πλέον ζήτημα να λογοδοτήσει η Τουρκία για τη γενοκτονία των Αρμενίων, γιατί η Δύση την ήθελε ουσιαστικά ως προπύργιο ενάντια στη Ρωσία”, λέει ο Φιλίπ Βιντελιέ.

Οι ευθύνες του Γερμανικού Ράιχ στη Γενοκτονία

Να μην ξεχνάμε άλλωστε και τις τεράστιες ευθύνες του Γερμανικού Ράιχ στην γενοκτονία των Αρμενίων το 1915. «Πρώσοι αξιωματικοί που υπηρετούσαν στον Οθωμανικό στρατό , βοήθησαν τότε ενεργά στην πραγματοποίηση των δολοφονιών», σύμφωνα με την έκθεση της οργάνωσης «Global Net – Stop the Arms Trade (GN-STAT). Στην έκθεση που δημοσιεύεται μάλιστα στην DW ,τονίζεται ότι «η πλειοψηφία των επιτιθέμενων ήταν οπλισμένοι με γερμανικά τουφέκια και περίστροφα Mauser . Ο τουρκικός στρατός ήταν επίσης εφοδιασμένος με εκατοντάδες κανόνια που παρήχθησαν από την εταιρεία Krupp με έδρα το Έσσεν, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν στην επίθεση της Τουρκίας εναντίον των Αρμένιων μαχητών στο βουνό Μουσά Νταγ, της επαρχίας Χατάι, το 1915. Πολλοί Γερμανοί αξιωματικοί παρακολούθησαν και έγραψαν για τις σφαγές σε επιστολές προς τις οικογένειές τους .Οι Πρώσοι αξιωματικοί έθεσαν επίσης τα «ιδεολογικά θεμέλια» για τη σφαγή» σύμφωνα με την διεθνή οργάνωση ,που κατόρθωσε να συλλέξει νέα στοιχεία για την Γερμανική ανάμιξη στη γενοκτονία των Αρμενίων.

Προς τιμήν του ,το 2015, ο τότε πρόεδρος της Γερμανίας, Γιόακιμ Γκάουκ αναγνώρισε τη «συνυπευθυνότητα» της Γερμανίας για τη γενοκτονία των Αρμενίων. Την ίδια χρονιά ,ο δημοσιογράφος Γιούργκεν Γκότσλιχ ,δημοσίευσε ένα αποκαλυπτικό βιβλίο στο οποίο περιγράφεται λεπτομερώς η πολιτική συμπαιγνία της Γερμανίας του Κάιζερ Γουλιέλμου -του σημαντικότερου Ευρωπαίου συμμάχου της Τουρκίας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο- για την παροχή στρατιωτικών συμβούλων και εκπαιδευτών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία

Ο Μπάιντεν διέβη τον Ρουβίκωνα

Οσο και αν η Τουρκία προσπαθεί να κρύψει τις ευθύνες και να διαγράψει στα ερείπια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τη μνήμη των γεγονότων, αποδίδοντας τα πάντα στη βία του πολέμου, η συζήτηση για τα αίτια της Γενοκτονίας των Αρμενίων, άνοιξε και πάλι. Πολύ σοφά, ο Τούρκο-Αρμένιος δημοσιογράφος Ρόμπερ Κοπτάς, λέει ότι η δήλωση Μπάιντεν τροφοδοτήθηκε από την «άρνηση» της Τουρκίας. «Εάν δεν θέλετε να χρησιμοποιείται η αλήθεια από άλλους, τότε πρέπει να το ομολογήσετε μόνοι σας», έγραψε ο Κοπτάς στο Twitter, απευθυνόμενος στην επίσημη Τουρκία. «Δοκιμάστε το, είμαι σίγουρος ότι θα σας κάνει επίσης καλό», προσθέτει.

Ο Μπάιντεν αποφάσισε πάντως να διαβεί τον …Ρουβίκωνα καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν βλέπουν με καλό μάτι τις προσπάθειες του Ερντογάν να χειραφετηθεί από τη Δύση για να παίξει ανεξάρτητο περιφερειακό ρόλο. Με τον κίνδυνο μάλιστα, να περάσει η Αγκυρα στο «άλλο στρατόπεδο». Σε κάθε περίπτωση όμως , «η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων σηματοδοτεί σαφώς ότι η Ουάσιγκτον έχει εγκαταλείψει την προηγούμενη στάση της να κάνει παραχωρήσεις στον Ερντογάν λόγω του ρόλου της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ» προσθέτει ο Βόλφγκανγκ Πίκολι, συνιδρυτής της συμβουλευτικής εταιρείας Teneo.

Οι σχέσεις της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται ήδη σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα ,λόγω πολλών ζητημάτων, όπως η απόκτηση των ρωσικών πυραύλων S-400. Τον Δεκέμβριο του 2019, και τα δύο σώματα του Κογκρέσου είχαν εγκρίνει ψηφίσματα που αναγνώριζαν ως «γενοκτονία» τις σφαγές των Αρμενίων , εξοργίζοντας την Τουρκία. Ωστόσο, ο τότε Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είχε αρνηθεί να το υπογράψει για να μην χαλάσει τη καλή του σχέση με τον «φίλο» του Ερντογάν. Το ερώτημα βέβαια είναι μέχρι που θα το τραβήξει ο Μπάιντεν και αν θα υπογράψει τα ψηφίσματα του Κογκρέσου.

Δεδομένης της άσχημης οικονομικής κατάστασης και της διπλωματικής απομόνωσης της Τουρκίας, η συμβατική σοφία λέει ότι ο Ερντογάν δεν θα τολμήσει να κλιμακώσει περαιτέρω την αναμέτρηση με την Ουάσιγκτον.

Το δίλημμα του Ερντογάν

Η τουρκική οικονομία δέχεται τεράστια πίεση εδώ και πολύ καιρό. Η τουρκική λίρα έχει φτάσει σε ένα νέο χαμηλό. Η χώρα έχει πληγεί σοβαρά από την πανδημία και πάσχει από σοβαρή ύφεση. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το ποσοστό ανεργίας είναι πάνω από 13%, ο αριθμός των πτωχεύσεων διπλασιάστηκε και όπως αναφέρουν τα συνδικάτα, η φτώχεια μαστίζει το 40% του πληθυσμού. Πολλοί ξένοι επενδυτές αποσύρονται και οι αγορές στην Τουρκία κλονίζονται.
Μέσα σε αυτή την κρίση, το Αρμενικό ζήτημα απειλεί να αποσταθεροποιήσει ακόμη περισσότερο την κυβέρνηση Ερντογάν. Υπάρχει περίπτωση ο Τούρκος πρόεδρος να πατήσει το «κόκκινο κουμπί» και να προκαλέσει διπλωματική κρίση; Ποιος ξέρει; Ο Ερντογάν είναι απρόβλεπτος και το δίλημμα μεγάλο: Ο Τούρκος πρόεδρος γνωρίζει πολύ καλά ότι « από τη μία πλευρά, αν αψηφήσει την κίνηση Μπάιντεν , θα χάσει τμήμα της εθνικιστικής του εκλογικής βάσης ,αλλά από την άλλη, η συνεχής ένταση στις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις θα προκαλέσει ένα άλλο πλήγμα στην ήδη αδύναμη οικονομία της Τουρκίας», εκτιμά ο Βόλφγκανγκ Πίκολι. Το Τουρκικό εθνικιστικό κόμμα Βατάν προτρέπει μάλιστα τον Ερντογάν να …καταλάβει την ΝΑΤΟική αεροπορική βάση του Ινσιρλίκ , στη νοτιοανατολική Τουρκία και να διατάξει τους αμερικανούς στρατιώτες να επιστρέψουν στη χώρα τους μέσα σε 15 ημέρες!
Με την ευκαιρία πάντως της αντιπαράθεσης με τον Μπάιντεν, η Αγκυρα έσπευσε να στείλει μήνυμα στην …Ελλάδα. Όπως γράφει η Hurriyet , ο Ερντογάν συγκάλεσε την Υπατη Συμβουλευτική Επιτροπή ,στην οποία μετέχουν οι πιο υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι, για να συζητήσουν τη στάση της Αγκυρας στην αυριανή άτυπη σύνοδο των 5+1 για το Κυπριακό ,υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Στη συνεδρίαση -γράφει η Τουρκική εφημερίδα -«συζητήθηκαν η αρνητική στάση της Ελλάδας στην Κύπρο, τα θέματα της Ανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου και οι πιέσεις εναντίον της τουρκικής (sic) μειονότητας στη Δυτική Θράκη». Μήπως η Αγκυρα «φωνάξει αύριο στην νύφη ,για να τ` ακούσει η πεθερά», όπως λέει ο σοφός λαός μας;