Η τύχη των Εβραίων σε Κέρκυρα και Ζάκυνθο! Ποιοι σώθηκαν και ποιοι παραδόθηκαν στους Γερμανούς

06:05 3/2/2023 - Πηγή: militaire

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Δυο νησιά, δυο κοινωνίες, δυο κόσμοι!

Εβδομήντα εννέα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, επώνυμες μαρτυρίες καταγράφουν μια σκληρή και άγνωστη μέχρι σήμερα πραγματικότητα.

Στην Ζάκυνθο οι κάτοικοι στο σύνολο τους, έσωσαν τους Εβραίους που οι Γερμανοί θα έστελναν στα στρατόπεδα του θανάτου, ενώ στην Κέρκυρα, φιλοναζιστες με επί κεφαλης τις κατοχικές αρχές, όχι μόνο τους παρέδωσαν, αλλά έκαναν μετά την σύλληψη

τους πλιάτσικο στα σπίτια τους και άρπαξαν τις περιούσιες τους!

Κανείς απ όλους μας δεν ήταν παρών να επιβεβαιώσει τα γεγονότα,

Όσο σκληρά κι αν ακούγονται.

Παραμένουμε λοιπόν στις ιστορικές μαρτυρίες, που αποτελούν μέρος της καταγραφής, μιας ούτως η άλλως τρομακτικής και απάνθρωπης εποχής…

Η ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ

Τον Δεκέμβριο του 1943, ο Γερμανός φρούραρχος Πόουλ Μπέρενς και ο διοικητής του νησιού Αλφρεντ Λιτ καλούν τον Έλληνα δήμαρχο της Ζακύνθου, Λουκά Καρρέρ .

Όπως ο ίδιος ο Καρρέρ ανέφερε σε συνέντευξη που του πήραν Έλληνες και Εβραίοι δημοσιογράφοι τον Νοέμβριο του 1978, ο Μπέρενς βάζοντας το πιστόλι του στο στήθος αξίωσε να του παραδώσει κατάλογο των οικογενειών των Εβραίων της Ζακύνθου μέσα στις επόμενες 72 ώρες.

Όπως αναφέρει ο Διονύσης Βίτσος στο βιβλίο του «Οι Ζακυνθινοί Εβραίοι 15ος αι. – 20ος αι.», ο Δήμαρχος αφηγήθηκε αργότερα:

«Στην αμηχανία μου σκέφτηκα τον Δεσπότη. Τον γνώριζα για γενναίο και υπερπατριώτη τον Δεσπότη της Ζακύνθου, τον Χρυσόστομο Δημητρίου.

Και κατέφυγα σ’ εκείνον.

Του τα εξιστόρησα με κάθε λεπτομέρεια.

Ο Δεσπότης με θάρρος μου απαντά: “Δεν θα πας κανένα κατάλογο στους Γερμανούς.

Θα αναλάβω εγώ!”».

Ο Δεσπότης δεν ήταν άλλος από τον Μητροπολίτη Ζακύνθου Χρυσόστομο.

Ο Χρυσόστομος βρισκόταν σε αυτή τη θέση από το 1934, ενώ ήταν διδάκτωρ θεολογίας με ειδικές σπουδές στο Μόναχο.

Από την έναρξη της αρχιερατείας του έδειξε φιλική στάση προς τους Εβραίους του νησιού, με αποτέλεσμα να επικριθεί από άλλους Χριστιανούς.

Στη διάρκεια της ιταλικής Κατοχής ανέπτυξε φιλανθρωπική δράση και πέτυχε την αποφυλάκιση κρατουμένων.

Συνελήφθη και εκτοπίστηκε στην Αθήνα για ένα χρόνο από όπου επέστρεψε τον Νοέμβριο του 1943.

Λόγω της γερμανομάθειάς του (όσο ήταν στη Γερμανία λέγεται μάλιστα ότι είχε συναντήσει και τον ίδιο τον Χίτλερ) είχε άμεση επικοινωνία με τις αρχές του νησιού.

Την ίδια στιγμή στις 72 ώρες που έχουν μέχρι να λήξει το τελεσίγραφο, ο Καρρέρ και ο Χρυσόστομος ενορχηστρώνουν αστραπιαία ένα σχέδιο που θα «εξαφανίσει» τους Εβραίους του νησιού.

Η ΦΥΓΑΔΕΥΣΗ

Οι 275 Εβραίοι με την βοήθεια των ιερέων του νησιού αποκτούν νέες ταυτότητες Ελλήνων χριστιανών με ψεύτικα πιστοποιητικά, ενώ με την βοήθεια όλων των Ζακυνθινών που τότε ανέρχονται σε περίπου 42.000 καταφέρνουν με τη βοήθεια των ανταρτών να φυγαδεύσουν όλο τον εβραϊκό πληθυσμό σε ορεινά σημεία, σε παρεκκλήσια σε υπόγεια ή αποθήκες μακριά από τις πόλεις και σε δύσβατες περιοχές.

Παρόλο που όλοι οι κάτοικοι ήξεραν τι συνέβαινε κανείς δεν αποκάλυψε τίποτα στις γερμανικές αρχές, ενώ αντίθετα με κίνδυνο και της δικής τους ζωής φυγάδευσαν στα σπίτια τους Εβραίους.

Ο Μητροπολίτης μιλά αρχικά με τον φρούραρχο Πόουλ Μπέρενς, ο οποίος αρνείται να αναιρέσει την εντολή και ο Χρυσόστομος ζητά να συναντηθεί απευθείας με τον στρατιωτικό διοικητή Λιτ.

Πράγματι, ο Χρυσόστομος, ο Καρρέρ και ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Μωϋσής Γκανή (ο ίδιος φυγαδεύεται λίγο μετά), συναντιούνται με τον Λιτ και ισχυρίζονται ότι οι περισσότεροι Εβραίοι είχαν ήδη φύγει από το νησί λόγω του πολέμου και των βομβαρδισμών.

Στην επιμονή του Λιτ να του παραδοθεί αμέσως ο κατάλογος με τους Εβραίους, ο Χρυσόστομος προχώρησε σε μια κίνηση που έμεινε στην ιστορία.

Παρέδωσε στον Λιτ ένα έγγραφο με τον κατάλογο των Εβραίων μόνο που αυτός περιελάμβανε μόνον δύο ονόματα:

Το δικό του και του δημάρχου.

Μετά την επιμονή του Χρυσόστομου και του Καρρέρ ότι δεν υπάρχουν πλέον Εβραίοι στο νησί, ο διοικητής Λιτ διέταξε τη λήψη άμεσων μέτρων με συνεχείς ελέγχους σε όλα τα σπίτια του νησιού με σκοπό να βρεθούν όσοι τυχόν κρύβονται.

Κανένας Εβραίος δεν βρέθηκε πουθενά χάρη στην σιωπή του ζακυνθινού λαού που ούτε ένας δεν πρόδωσε όσους Εβραίους συμπολίτες τους κρύβονταν.

Το αποτέλεσμα πάντως ήταν να σημειωθεί ένα επίτευγμα μοναδικό σε ολόκληρη την κατακτημένη από τους Γερμανούς, Ευρώπη. Στο νησί της Ζακύνθου δεν πέθανε ούτε ένας Εβραίος από τα χέρια των Ναζί κατά τη διάρκεια της κατοχής και αυτό χάρη στη γενναιότητα όχι μόνο του Δήμαρχου και του Μητροπολίτη αλλά και όλου του νησιού που δεν πρόδωσαν ποτέ τους συμπατριώτες τους.

Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ

(Γιώργος Ζούμπος

καθηγητής του τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου)

«Τις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο πληθυσμός της εβραϊκής Κοινότητας έχει περίπου στους 2.000 κατοίκους.

Οι περισσότεροι κατοικούσαν στην παλιά συνοικία, ενώ οι πλουσιότεροι έχουν ήδη εγκατασταθεί στη νέα πόλη που οικοδομήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα.

Στις 22 Δεκεμβρίου 1943, δημοσιεύτηκε στο επίσημο όργανο του Γερμανού στρατιωτικού διοικητή Ελλάδος «Εφημερίς των διατάξεων» το διάταγμα σχετικά με την κατάσχεση των περιουσιών όλων των ελληνικής υπηκοότητας Εβραίων, οι οποίοι δεν ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση της αστυνομίας και των ταγμάτων ασφαλείας να προβούν σε δήλωση για το πρόσωπό τους.

Στο ίδιο διάταγμα διευκρινιζόταν ότι όλες τις περιουσίες (κινητές, ακίνητες, δικαιώματα επικαρπίας, μετοχές, χρεόγραφα κλπ) θα τις διαχειρίζεται η κατοχική κυβέρνηση με τις κρατικές της υπηρεσίες.

Ο νομάρχης Κέρκυρας, εκτέλεσε άμεσα το γερμανικό διάταγμα και ξεκίνησε να ανιχνεύει και να καταγράφει με λεπτομέρεια, από τις αρχές του Ιούνη του 1944, τις ισραηλιτικές περιουσίες σε όλο το νομό, με ειδικές επιτροπές.

«Οι μεγάλοι μας οι φίλοι οι Γερμανοί ξεκαθάρισαν το νησί μας από την εβραϊκή πλεμπάγια», έλεγε…

Την Παρασκευή 9 Ιούνη στις 5 το πρωί τα SS χτυπούσαν µε ορµή τις εβραϊκές πόρτες και επέβαλαν µε τη βία τη συγκέντρωση όλων αδιακρίτως στην Κάτω Πλατεία.

Όλοι έσπευσαν να υπακούσουν.

Στις 6 το πρωί, SS και Έλληνες χωροφύλακες κύκλωσαν το πλήθος των Εβραίων που είχε συγκεντρωθεί.

Αξιοσημείωτο είναι ότι τα ηγετικά στελέχη της εβραϊκής Κοινότητας και όλοι εκείνοι που διέθεταν γνωριμίες και οικονομική άνεση δεν επεδίωξαν να διαφύγουν και ακολούθησαν την κοινή μοίρα.

Διακόσιοι περίπου φυγάδες, οι περισσότεροι από αυτούς γυναίκες, κατόρθωσαν να διαφύγουν σε χωριά στο εσωτερικό του νησιού.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΛΙΑΤΣΙΚΟ

Από τις ισραηλιτικές κινητές περιουσίες, ένα μέρος περιήλθε στο ελληνικό δημόσιο, ενώ ένα άλλο μέρος αποτέλεσε αντικείμενο διαρπαγής από «ξεστρατισμένα» άτομα, χωρίς να παρέμβει η αστυνομία, το απόγευμα της 9ης Ιούνη 1944.

Στις 11 Ιουνίου οι Γερμανοί φόρτωσαν πάνω σε μαούνες που τις έσερνε ένα µηχανοκίνητο καΐκι, τριακόσιες Εβραίες.

Η αποστολή κατευθύνθηκε προς την ηπειρωτική ακτή, έφθασε στην Ηγουμενίτσα και από μεταφέρθηκε µε φορτηγά στην Αθήνα.

Στις 14 Ιουνίου, µια δεύτερη οµάδα, που περιλάμβανε όλο τον άρρενα εβραϊκό πληθυσμό και τις υπόλοιπες γυναίκες, στοιβάχτηκε σε ζευγαρωτές µμαούνες που τις έσερνε μηχανοκίνητο πλοιάριο.

Η αποστολή είχε ως πρώτο σταθµό τη Λευκάδα.

Οι κάτοικοι της Λευκάδας υποδέχθηκαν τους αιχμαλώτους µε αίσθηµα βαθειάς συμπόνιας και αλληλεγγύης.

Προσέτρεξαν όλοι για βοήθεια.

Η τρίτη αποστολή έφυγε στις 17 Ιούνη πάλι μέσω Λευκάδας και Πάτρας.

Στις 20 Ιουνίου ολοκληρώθηκε η συγκέντρωση των Κερκυραίων Εβραίων στο Χαϊδάρι.

Στη συνέχεια τους φόρτωσαν στο σταθµό Λαρίσης, σε βαγόνια για ζώα, ως και εβδοµήντα άτοµα σε κάθε όχηµα.

Στους 1.800 Κερκυραίους προσετέθησαν, κάτω από τις ίδιες φρικτές συνθήκες, οι 575 Εβραίοι αιχμάλωτοι που ήταν έγκλειστοι στο Χαϊδάρι.

Η αποστολή έφτασε στο Άουσβιτς στις 29 Ιουνίου, στις 23:30 το βράδυ.

Μέσα σε λίγες μέρες η Ισραηλιτική Κοινότητα της Κέρκυρας έπαψε να υπάρχει στον πληθυσμιακό χάρτη της πόλης με τη Συναγωγή, τα σπίτια και τα μαγαζιά της, να είναι πλέον παρελθόν.»

Πληροφορίες

left.gr

Janus.gr

The post Η τύχη των Εβραίων σε Κέρκυρα και Ζάκυνθο! Ποιοι σώθηκαν και ποιοι παραδόθηκαν στους Γερμανούς appeared first on Militaire.gr.