Οι εργαζόμενες γυναίκες αλλάζουν τη Σαουδική Αραβία

05:25 23/6/2024 - Πηγή: militaire

Οι μεταρρυθμίσεις έκαναν την οικονομία πιο παραγωγική, τις οικογένειες πιο ανθεκτικές και τους Σαουδάραβες πιο ανεκτικούς.Τον Μάιο του 2023, η Σαουδάραβα βιοϊατρική μηχανικός Rayyanah Barnawi θα γίνει η πρώτη γυναίκα που θα ταξιδέψει στο διάστημα, όταν θα συμμετάσχει στην αποστολή μιας ιδιωτικής εταιρείας στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Η Σαουδική Αραβία ήταν επί μακρόν γνωστή για τους αυστηρούς περιορισμούς της στην απασχόληση των γυναικών, αλλά τα τελευταία 15 χρόνια έχει  προσφέρει στις γυναίκες περισσότερες ευκαιρίες να εργαστούν εκτός σπιτιού. Το ταξίδι της Barnawi

ήταν μόνο μία από τις πολλές πρωτιές: εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες από τη Σαουδική Αραβία γίνονται τώρα οι πρώτες γυναίκες μέλη των οικογενειών τους που εργάζονται εκτός σπιτιού σε χώρους όπως κινηματογράφοι, σιδηροδρομικοί σταθμοί, εμπορικά κέντρα και γραφεία εταιρειών, επωφελούμενες από ένα φάσμα ευκαιριών αδιανόητο για τις προηγούμενες γενιές.Ιστορικά, η απασχόληση των γυναικών στη Σαουδική Αραβία ήταν εξαιρετικά χαμηλή, τόσο με βάση τα παγκόσμια πρότυπα όσο και με εκείνα της Μέσης Ανατολής. Το 2011, το 56% των Σαουδαράβων ανδρών απασχολούνταν, αλλά το γυναικείο ποσοστό ανερχόταν μόλις στο 10%. Η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας ενθαρρύνει εδώ και καιρό τις γυναίκες να αποκτήσουν απολυτήριο λυκείου και να φοιτήσουν σε πανεπιστήμια, ενώ πολλές γυναίκες σπούδασαν στο εξωτερικό με την υποτροφία του βασιλιά Αμπντάλα, η οποία υποστηρίζει Σαουδάραβες φοιτητές που επιδιώκουν πτυχία σε ξένα πανεπιστήμια. Αλλά τα σχετικά υψηλά εισοδήματα των Σαουδαράβων ανδρών και τα εκτεταμένα προγράμματα κοινωνικής στήριξης της κυβέρνησης έκαναν οικονομικά εφικτό για τις περισσότερες γυναίκες να μην εργάζονται. Και πολλές επέλεξαν να μην το κάνουν, δεδομένων των ισχυρών πολιτιστικών κανόνων του βασιλείου κατά των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των δύο φύλων. Οι γυναίκες που εργάζονταν εκτός σπιτιού αντιμετώπιζαν επίσης νομικούς περιορισμούς- τους απαγορευόταν η συμμετοχή σε ορισμένες βιομηχανίες και επαγγέλματα και οι νυχτερινές βάρδιες.Αλλά οι διαδηλώσεις της Αραβικής Άνοιξης του 2010-2011 ανάγκασαν τη σαουδαραβική κυβέρνηση να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι η αυξανόμενη ανεργία των νέων δεν μπορούσε πλέον να αντιμετωπιστεί μόνο με την παροχή θέσεων εργασίας στον δημόσιο τομέα. Ο πληθυσμός ξεπερνούσε τα πετρελαϊκά έσοδα της χώρας. Η επακόλουθη εκστρατεία της κυβέρνησης να ωθήσει τον ιδιωτικό τομέα να αρχίσει να δημιουργεί περισσότερες θέσεις εργασίας για τους Σαουδάραβες είχε το απροσδόκητο αποτέλεσμα να αυξηθούν οι ευκαιρίες όχι μόνο για τους άνδρες αλλά και για τις γυναίκες, οι οποίες εντάχθηκαν στο εργατικό δυναμικό σε αριθμούς που σόκαραν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής: το 2023, το 31% των Σαουδαράβων γυναικών απασχολούνταν. Η αλλαγή αυτή αναδιαμορφώνει τόσο την οικονομία όσο και την κοινωνία: Οι γυναίκες της Σαουδικής Αραβίας μετατρέπονται σε πηγή τεράστιου οικονομικού δυναμικού και σε ορατή και ισχυρή παρουσία στη δημόσια ζωή του βασιλείου.Οι γυναίκες της Σαουδικής Αραβίας επωφελούνται εδώ και καιρό από ένα ολοκληρωμένο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, με δωρεάν σχολική εκπαίδευση μέχρι το κολλέγιο και συχνά και πέρα από αυτό. Η επίσημη σχολική εκπαίδευση για τις γυναίκες και τα κορίτσια άρχισε να είναι ευρέως διαθέσιμη τη δεκαετία του 1960, όταν ο βασιλιάς Σαούντ ανακοίνωσε τη δέσμευση να εκπαιδεύσει τα κορίτσια σε θέματα που θα τις προετοίμαζαν για τη μητρότητα. Χάρη στην υποστήριξη των εκλεκτών Σαουδαράβων γυναικών, η τριτοβάθμια εκπαίδευση για τις γυναίκες επεκτάθηκε τη δεκαετία του 1980. Αλλά αυτό δεν μεταφράστηκε συχνά σε απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα: πριν από το 2010 περίπου, περίπου τα δύο τρίτα των Σαουδαράβων γυναικών εργάζονταν στον δημόσιο τομέα, στη συντριπτική τους πλειονότητα σε σχολεία θηλέων.Τέτοιες θέσεις εργασίας ήταν υψηλού κύρους και κοινωνικά επιθυμητές- συχνά προσέφεραν υψηλότερους μισθούς, καλύτερη εργασιακή ασφάλεια, πιο ελκυστικά ωράρια εργασίας και περιβάλλοντα εργασίας με διαχωρισμό των φύλων. Η εργασία στον μη πετρελαϊκό ιδιωτικό τομέα, όπως οι κατασκευές, η φιλοξενία και το λιανικό εμπόριο, ήταν χαμηλότερα αμειβόμενη και λιγότερο ελκυστική, ακόμη και για τους άνδρες. Αυτές οι θέσεις εργασίας τείνουν να καλύπτονται από αλλοδαπούς φιλοξενούμενους εργαζόμενους: το 2011, οι Σαουδάραβες αποτελούσαν λιγότερο από το 15% του εργατικού δυναμικού του ιδιωτικού τομέα. Και οι γυναίκες αποτελούσαν ένα ελάχιστο κλάσμα αυτού του ήδη μικρού ποσοστού. Το 86% των ιδιωτικών επιχειρήσεων της Σαουδικής Αραβίας δεν είχαν καθόλου γυναίκες υπαλλήλους.Οι διαμαρτυρίες της Αραβικής Άνοιξης στη Σαουδική Αραβία ήταν ηπιότερες από ό,τι σε πολλές άλλες χώρες της περιοχής, αλλά η ανεργία είχε γίνει ιδιαίτερη πηγή δημόσιας ανησυχίας. Η κυβέρνηση αντέδρασε επιθετικά για να μειώσει την ανεργία των νέων -η οποία ήταν ανησυχητικά υψηλή, στο 30%- και την εξάρτηση της χώρας από το ξένο εργατικό δυναμικό. Οι θέσεις εργασίας υπήρχαν, πίστευαν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής- απλώς δεν καλύπτονταν από Σαουδάραβες. Μέχρι τον Ιούνιο του 2011, η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει μια σαουδαραβική ποσόστωση απασχόλησης για τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα και ένα πρόγραμμα ανεργίας που προσέφερε μηνιαία οικονομική βοήθεια στους αιτούντες εργασία. Τον πρώτο μήνα του προγράμματος, πάνω από 500.000 γυναίκες υπέγραψαν για να λάβουν παροχές, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε διαδικτυακά προγράμματα κατάρτισης.Απροσδόκητα, οι τάξεις των εργαζομένων γυναικών διογκώθηκαν: πέρα από το δέλεαρ των παροχών, πολλές γυναίκες άρπαξαν την ευκαιρία να βρουν εργασία εκτός σπιτιού. Καθώς οι επιχειρήσεις αναζητούσαν εργαζόμενους στη Σαουδική Αραβία, πολλές προσέλαβαν γυναίκες για πρώτη φορά. Μέχρι το 2015, σχεδόν τα δύο τρίτα των ιδιωτικών εταιρειών που εδρεύουν στη Σαουδική Αραβία είχαν προσλάβει γυναίκες και το ποσοστό των γυναικών Σαουδαράβων στον ιδιωτικό τομέα είχε σχεδόν τριπλασιαστεί, στο 27%.Μετά την Αραβική Άνοιξη, ο βασιλιάς Αμπντάλα ανακοίνωσε επίσης μεταρρυθμίσεις ειδικά για τις γυναίκες. Οι γυναίκες της Σαουδικής Αραβίας απέκτησαν το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι στις δημοτικές εκλογές. Κανονισμοί που τέθηκαν σε ισχύ το 2012 επέβαλαν ότι ορισμένοι τύποι εργασίας στο λιανικό εμπόριο, όπως η πώληση εσωρούχων και καλλυντικών, είναι ανοικτοί μόνο σε γυναίκες, γεγονός που διεύρυνε δραματικά τον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων εργασίας για αυτές.Το 2018, η κυβέρνηση ήρε την απαγόρευση οδήγησης για τις γυναίκες, μια απόφαση που αύξησε την κινητικότητά τους και τους επέτρεψε ακόμη και να εργάζονται για εταιρείες κοινής χρήσης διαδρομής, όπως η Uber. Το 2019, προσάρμοσε το λεγόμενο σύστημα κηδεμονίας, το οποίο απαιτούσε από τις γυναίκες να έχουν την άδεια ενός άνδρα συγγενή για να εργαστούν, να ταξιδέψουν ή ακόμη και να λάβουν ιατρική περίθαλψη. Ο νέος νόμος έθεσε τέρμα στους περιορισμούς αυτούς και απαγόρευσε στις επιχειρήσεις να θέτουν την άδεια κηδεμόνα ως προϋπόθεση για την πρόσληψη - σηματοδοτώντας ότι η διεύρυνση των δικαιωμάτων των γυναικών αποτελεί πλέον προτεραιότητα για την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας.Πολλές από αυτές τις μεταρρυθμίσεις αποτελούσαν μέρος του Σαουδαραβικού Οράματος 2030, ενός κυβερνητικού προγράμματος που εισήγαγε το 2016 ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, τότε αναπληρωτής πρίγκιπας διάδοχος του θρόνου, για να μειώσει την εξάρτηση του βασιλείου από το πετρέλαιο και να οικοδομήσει μια πιο ποικιλόμορφη και ανθεκτική οικονομία. Ένας βασικός πυλώνας της οικονομικής στρατηγικής του προγράμματος ήταν η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό στο 30% έως το 2030. Εκείνη την εποχή, ο στόχος αυτός φαινόταν φιλόδοξος, αλλά έχει ήδη ξεπεραστεί.Τα τελευταία έξι χρόνια, οι κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις έχουν επίσης αποσαφηνίσει ποιοι κλάδοι είναι ανοικτοί στις γυναίκες και τι είδους ώρες μπορούν να εργάζονται οι γυναίκες, ποινικοποίησαν τη σεξουαλική παρενόχληση, εγγυήθηκαν ίσες αμοιβές και συνταξιοδοτικές παροχές και απαγόρευσαν στους εργοδότες να απολύουν έγκυες εργαζόμενες. Το καθαρό αποτέλεσμα ήταν μια άνευ προηγουμένου αύξηση των οικονομικών ευκαιριών που είναι διαθέσιμες στις γυναίκες σε ολόκληρη τη σαουδαραβική κοινωνία: ο αριθμός των γυναικών που απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα είναι τώρα οκταπλάσιος από ό,τι ήταν πριν από δώδεκα χρόνια, με μεγάλο μέρος της αύξησης να αφορά γυναίκες με απολυτήριο λυκείου. Καθώς η συμμετοχή στην εργασία στον ιδιωτικό τομέα έχει αυξηθεί κατακόρυφα, το ποσοστό των εργαζόμενων Σαουδαράβων γυναικών που απασχολούνται στον δημόσιο τομέα έχει μειωθεί στο ένα τρίτο, ενώ το ποσοστό των ανδρών Σαουδαράβων εργαζομένων που απασχολούνται στον δημόσιο τομέα έχει παραμείνει πάνω από το 50%. Ο δείκτης Women, Business, and the Law της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο οποίος μετρά την ισότητα των φύλων των χωρών στην εργατική νομοθεσία, αύξησε τη βαθμολογία της Σαουδικής Αραβίας από 29 στα 100 το 2011 σε 71 το 2023, μια από τις μεγαλύτερες αυξήσεις για οποιαδήποτε χώρα τα τελευταία πενήντα χρόνια.Αυτός ο οικονομικός μετασχηματισμός αύξησε επίσης την ορατή συμμετοχή των γυναικών στη δημόσια ζωή, έκανε τις οικογένειες πιο ανθεκτικές οικονομικά και ενίσχυσε την παραγωγικότητα των επιχειρήσεων αυξάνοντας την πρόσβασή τους σε ταλέντα. Αυτές οι αλλαγές, με τη σειρά τους, φαίνεται να οδηγούν σε έναν βρόχο ανατροφοδότησης: όσο περισσότερο η κοινωνία της Σαουδικής Αραβίας αγκαλιάζει τις γυναίκες στον εργασιακό χώρο, τόσο περισσότερο ενθαρρύνεται η κυβέρνηση να συνεχίσει φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις. Το 2019, για παράδειγμα, λιγότερα από το ένα τέταρτο των παιδιών της Σαουδικής Αραβίας παρακολουθούσαν νηπιαγωγείο. Στο πλαίσιο του Οράματος 2030, η κυβέρνηση έχει θέσει ως στόχο το 40%, εν μέρει για να υποστηρίξει την επιστροφή των μητέρων τους στην εργασία.Η έρευνα των Conrad Miller και Mehmet Seflek του 2022 σχετικά με την ώθηση της Σαουδικής Αραβίας για μεταρρυθμίσεις μετά την Αραβική Άνοιξη, έδειξε ότι μόλις οι σαουδαραβικές εταιρείες αρχίσουν να προσλαμβάνουν γυναίκες, τείνουν να προσλαμβάνουν πολλές από αυτές. Στα δύο χρόνια που ακολουθούν την πρώτη πρόσληψη γυναίκας, μια τυπική σαουδαραβική εταιρεία αυξάνει το ποσοστό των γυναικών στο εργατικό δυναμικό της σε περίπου 20%. Δώδεκα χρόνια, ωστόσο, είναι μικρό χρονικό διάστημα για μια οικονομία -και μια κοινωνία- για να αλλάξει τόσο γρήγορα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο Ηνωμένο Βασίλειο, παρόμοιες αυξήσεις στην απασχόληση των γυναικών σημειώθηκαν σε διάστημα 50 ετών. Και οι δύο κοινωνίες βίωσαν σημαντική ανησυχία, ακόμη και αντιδράσεις, καθώς αγωνίζονταν να αναπτύξουν τους κοινωνικούς κανόνες και τις νομικές δομές για να υποστηρίξουν την απασχόληση των γυναικών εκτός της οικογενειακής μονάδας.Η μετάβαση στη Σαουδική Αραβία ήταν επίσης ανώμαλη. Μια έρευνα του 2020 από τους οικονομολόγους Leonardo Bursztyn, Alessandra L. González και David Yanagizawa-Drott διαπίστωσε ότι πάνω από το 80% των ανδρών της Σαουδικής Αραβίας υποστήριζαν την εργασία των γυναικών εκτός σπιτιού, αλλά ότι οι άνδρες αυτοί υποτιμούσαν συστηματικά το πόσοι από τους συνομηλίκους τους το έκαναν. Οι εταιρείες του ιδιωτικού τομέα είχαν πολύ μικρή εμπειρία στη διαχείριση των γυναικών εργαζομένων. Πολλοί εργοδότες που απάντησαν σε έρευνα του 2019 με τους Claudia Eger, Thiemo Fetzer και Saleh Alodayni ανέφεραν ότι ήταν μπερδεμένοι σχετικά με το πώς να συμμορφωθούν με τους κανονισμούς που αφορούν τις γυναίκες στον εργασιακό χώρο και να προσαρμόσουν τις προτιμήσεις των εργαζομένων όσον αφορά τον διαχωρισμό των φύλων. Η πρόσληψη γυναικών εργαζομένων δημιούργησε προκλήσεις πέρα από την απλή εξεύρεση τρόπου δημιουργίας και διαχείρισης χώρων εργασίας μεικτών φύλων: οι εργοδότες ανέφεραν ότι έπρεπε να διευρύνουν τις στρατηγικές πρόσληψης, να αναβαθμίσουν τις πολιτικές ανθρώπινου δυναμικού τους, να προσαρμόσουν τις οργανωτικές τους δομές, ακόμη και να αλλάξουν την εταιρική τους κουλτούρα. Αυτά τα εμπόδια μπορεί να εξηγούν γιατί περίπου το ένα τρίτο των επιχειρήσεων της Σαουδικής Αραβίας επέλεξαν να παραμείνουν αποκλειστικά ανδρικές.Υπάρχουν διάφοροι βασικοί τρόποι με τους οποίους οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούν να υποστηρίξουν την απασχόληση των γυναικών. Πρώτον, οι Σαουδάραβες ηγέτες πρέπει να συνεχίσουν να επικοινωνούν ότι η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας είναι ζωτικής σημασίας. Το Όραμα 2030 και άλλες πρόσφατες μεταρρυθμίσεις έχουν στείλει ισχυρά μηνύματα ότι οι επενδύσεις των εταιρειών στη γυναικεία απασχόληση -και οι επενδύσεις των γυναικών στη δική τους σταδιοδρομία- θα αποδώσουν. Αλλά οι Σαουδάραβες ηγέτες πρέπει να συνεχίσουν να κάνουν σαφείς δηλώσεις και απτές αλλαγές για να υπερασπιστούν αυτή την ατζέντα και μετά το Όραμα 2030. Η αλλαγή από την κορυφή είναι ανεκτίμητη, αλλά οι περιφερειακές και δημοτικές κυβερνήσεις πρέπει επίσης να κάνουν περισσότερα για να καταστήσουν σαφές ότι υποστηρίζουν την επέκταση της γυναικείας απασχόλησης.Οι γυναίκες χρειάζονται επίσης πρακτική υποστήριξη καθώς “χτίζουν” τις καριέρες τους. Η Σαουδική Αραβία εξακολουθεί να μην διαθέτει την υποδομή για να υποστηρίξει την ταχεία αύξηση της γυναικείας απασχόλησης. Πολλές μητέρες από τη Σαουδική Αραβία που απάντησαν σε έρευνα  των Patricia Cortés και την Claudia Goldin του 2018 δήλωσαν ότι η έλλειψη παιδικής μέριμνας ήταν ο λόγος που δεν αναζητούσαν εργασία. Η κυβέρνηση παρέχει ήδη ολοκληρωμένη δημόσια εκπαίδευση από την ηλικία των έξι ετών, αλλά η προσθήκη προσχολικών σταθμών και η επέκταση της πρόσβασης σε νηπιαγωγεία θα βοηθούσε τις μητέρες να παραμείνουν στο εργατικό δυναμικό όσο τα παιδιά τους είναι μικρά. Χρειάζονται επίσης καλύτερα ρυθμιστικά πρότυπα και οικονομική στήριξη για τη φροντίδα των πολύ μικρών παιδιών.Οι επιχειρήσεις της Σαουδικής Αραβίας θέλουν να προσλάβουν γυναίκες, αλλά ανησυχούν ότι αυτό -τουλάχιστον αρχικά- μπορεί να είναι πολύ ακριβό και επικίνδυνο. Η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας μπορεί να βοηθήσει τις ιδιωτικές εταιρείες να αντισταθμίσουν το αρχικό κόστος, παρέχοντας επιχορηγήσεις για την αναβάθμιση των χώρων εργασίας, όπως γυναικείες τουαλέτες και χώρους προσευχής, υποστηρίζοντας τις προσπάθειες πρόσληψης και προσφέροντας εκπαίδευση για τους υπαλλήλους του ανθρώπινου δυναμικού. Και οι ρυθμιστικές αρχές μπορούν να εργαστούν για να μειώσουν την αβεβαιότητα, δίνοντας στις εταιρείες σαφείς, συνεπείς οδηγίες σχετικά με τον τρόπο συμμόρφωσης με τους νέους νόμους για την απασχόληση των γυναικών. Μετά τη σεισμική μετατόπιση των εργασιακών ευκαιριών των γυναικών κατά την τελευταία δεκαετία, η πρόκληση είναι να διασφαλιστεί ότι η πρόοδος θα διαρκέσει.Πηγή: Foreign Affairs

The post Οι εργαζόμενες γυναίκες αλλάζουν τη Σαουδική Αραβία appeared first on Militaire.gr.