Το άγνωστο “νεκροταφείο” ανθρώπων και πλοίων και τα μυστικά του Παγασητικού

06:05 26/7/2021 - Πηγή: militaire

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Στα βαθειά νερά του Παγασητικού κόλπου, κάτω από το Πήλιο και στις ακτές γύρω από τον Βόλο, η θάλασσα κρύβει πολλά και άγρια μυστικά!

Τις σωρούς- η ότι απόμεινε από αυτές- δεκάδων άτυχων ναυτικών, κουφάρια πλοίων και ένα σωρό όπλα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Η περιοχή είναι ουσιαστικά ένα τεράστιο «νεκροταφείο» ανθρώπων και βαποριών που χάθηκαν στις φλόγες του πολέμου…

Ίσως το μοναδικό σε όλο το ελληνικό απέραντο γαλάζιο…

Σύμφωνα με τα επίσημα δεδομένα λοιπόν, εκτιμάται ότι στην μεγάλη και μάλλον άγνωστη

περιοχή,  έχουν βυθιστεί τουλάχιστον 120 πλοία στο διάστημα από την έναρξη μέχρι τη λήξη του πολέμου.

 Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί σε κάτι περισσότερο από το 10% του συνολικού αριθμού πλοίων που ναυάγησαν στις ελληνικές θάλασσες εκείνη την περίοδο, γεγονός που αναδεικνύει την σημαντικότητα του συγκεκριμένου θαλάσσιου χώρου ως πεδίο μελέτης της σύγχρονης ναυτικής ιστορίας.

Το βασικό ερώτημα, το οποίο προκύπτει είναι το «πού» μπορεί να βρίσκονται οι παραπάνω θέσεις ναυάγησης.

 Ένα άλλο εύλογο ερώτημα που ακολουθεί είναι το «τι» υπάρχει σήμερα σε κάθε μια από αυτές τις θέσεις.

Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

Σύμφωνα με επίσημο κατάλογο, το σύνολό των ναυαγίων στις ελληνικές θάλασσες, μαζί με σκάφη άλλης εθνικότητας (κυρίως Βρετανικά, Γερμανικά και Ιταλικά), ξεπερνάει τα 1000 εκείνη την περίοδο. 

Στην περιοχή του ΒΔ Αιγαίου μόνον, καταγράφεται η παρουσία 14 βρετανικών, 2 ελληνικών και 2 γερμανικών υποβρυχίων, με συνέπεια την πρόκληση 55 συνολικά καταγεγραμμένων ναυαγίων (μεταξύ των οποίων και του Υ/Β Κατσώνης).

 Ειδικότερα για την περιοχή του Παγασητικού και του Πηλίου εντοπίζονται στοιχεία για την βύθιση 70 σκαφών από διάφορες αιτίες.

Από τα παραπάνω ναυάγια, 25 προκλήθηκαν κατά την αεροπορική επιδρομή των Βρεττανών στο Βόλο (μέσα Οκτωβρίου του 1944) και 16 στην δράση τουλάχιστον 5 υποβρυχίων (από το καλοκαίρι του 1943 μέχρι το καλοκαίρι του 1944), ενώ τα υπόλοιπα από διάφορες άλλες αιτίες.

 Τα 33 ήταν ενταγμένα στη ναυτική δύναμη της Γερμανίας, άλλα 33 ήταν υπό ελληνική σημαία, 3 ήταν γαλλικά και 1 ιταλικό.

Λίγο μετά το τέλος του πολέμου, στις 28 Απριλιου 1946, σε μια δημοσίευση της εφημερίδας «Ταχυδρόμος» με τίτλο «Ποία πλοία απωλέσθησαν εκ των νηολογημένων εν Βόλω», αναφέρονται 40 ναυάγια από πολεμικές ενέργειες στην συγκεκριμένη περιοχή. 

Η δημοσίευση γράφει:

«Τα απωλεσθέντα κατά τη διάρκειαν του πολέμου και τη κατοχής σκάφη εκ των νηολογημένων εις το Λιμεναρχείον Βόλου, κατά σχετικόν πίνακα καταρτισθέντα υπό της λιμενικής αρχής, είναι τα κατωτέρω…». Συνεχίζοντας η ίδια δημοσίευση αναφέρει ότι, 

«Πρέπει να σημειωθεί ότι εκτός των ανωτέρω βυθισθέντων σκαφών υπάρχουν και άλλα εκ των νηολογημένων εις το Λιμεναρχείο Βόλου, τα οποία εβυθίσθησαν εις άλλας ελληνικάς θαλάσσας, συνεπεία πολεμικών αιτιών» (Γρ. Καρταπάνης, 2015.β).

Φαίνεται ότι αρκετές από τις βυθίσεις έγιναν για να εμποδιστεί η χρήση των πλοίων από τον εχθρό.

 Είναι χαρακτηριστικό ότι 9 από τα παραπάνω «διανοίχθηκαν με δυναμίτιδα υπό βρετανικής μονάδος«, τον Απρίλιο του 1941 (αμέσως μετά την εισβολή των Γερμανών) και άλλα 17 «εβυθίσθησαν υπό των Γερμανών κατά την ημέρα αποχωρήσεώς των» ή από τον συμμαχικό βομβαρδισμό, τον Οκτώβριο του 1944.

Συγκρίνοντας τα παραπάνω στοιχεία φαίνεται ότι οι δυο καταγραφές αναφέρονται στην συντριπτική τους πλειοψηφία σε διαφορετικά πλοία.

 Ένα πρώτο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι το πλήθος των πλοίων που ναυάγησαν κατά τη διάρκεια του ΒΠΠ στην περιοχή του Παγασητικού και του Πηλίου ξεπερνάει τα 100.

Το 2012 δημοσιεύθηκε μια πρωτόλεια έρευνα 36 σελίδων (που στηρίχθηκε σε πληροφορίες από πολεμικά ημερολόγια, βιβλία, συγγράμματα και εργασίες για τα ναυάγια στο νότιο Πήλιο), η οποία αναφέρει 13 ναυάγια «εκ των οποίων τα περισσότερα προέκυψαν σαν απόρροια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου» (Δ. Γκαλόν, 2012).

 Οι θέσεις ναυάγησης για κάποια έχουν εντοπιστεί, όπως επίσης είναι γνωστό και ότι αρκετά από αυτά έχουν ανελκυστεί ή διαλυθεί.

Ο ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΟΛΟΥ

#tdi_1_d88 .td-doubleSlider-2 .td-item1 { background: url(https://www.militaire.gr/wp-content/uploads/2021/07/nekrotafeio_aeroplanon_Στιγμιότυπο-2021-07-25-22.13.55-80x60.png) 0 0 no-repeat; } #tdi_1_d88 .td-doubleSlider-2 .td-item2 { background: url(https://www.militaire.gr/wp-content/uploads/2021/07/nekrotafeio_aeroplanon_Στιγμιότυπο-2021-07-25-22.14.05-80x60.png) 0 0 no-repeat; } #tdi_1_d88 .td-doubleSlider-2 .td-item3 { background: url(https://www.militaire.gr/wp-content/uploads/2021/07/nekrotafeio_aeroplanon_Στιγμιότυπο-2021-07-25-22.14.17-80x60.png) 0 0 no-repeat; } #tdi_1_d88 .td-doubleSlider-2 .td-item4 { background: url(https://www.militaire.gr/wp-content/uploads/2021/07/nekrotafeio_aeroplanon_Στιγμιότυπο-2021-07-25-22.14.28-80x60.png) 0 0 no-repeat; } #tdi_1_d88 .td-doubleSlider-2 .td-item5 { background: url(https://www.militaire.gr/wp-content/uploads/2021/07/nekrotafeio_aeroplanon_Στιγμιότυπο-2021-07-25-22.14.39-80x60.png) 0 0 no-repeat; } #tdi_1_d88 .td-doubleSlider-2 .td-item6 { background: url(https://www.militaire.gr/wp-content/uploads/2021/07/nekrotafeio_aeroplanon_Στιγμιότυπο-2021-07-25-22.14.48-80x60.png) 0 0 no-repeat; } #tdi_1_d88 .td-doubleSlider-2 .td-item7 { background: url(https://www.militaire.gr/wp-content/uploads/2021/07/nekrotafeio_aeroplanon_Στιγμιότυπο-2021-07-25-22.15.00-80x60.png) 0 0 no-repeat; } #tdi_1_d88 .td-doubleSlider-2 .td-item8 { background: url(https://www.militaire.gr/wp-content/uploads/2021/07/nekrotafeio_aeroplanon_Στιγμιότυπο-2021-07-25-22.15.24-80x60.png) 0 0 no-repeat; } #tdi_1_d88 .td-doubleSlider-2 .td-item9 { background: url(https://www.militaire.gr/wp-content/uploads/2021/07/nekrotafeio_aeroplanon_Στιγμιότυπο-2021-07-25-22.15.43-80x60.png) 0 0 no-repeat; } 1 του 9

Στις 13 Οκτωβρίου το 1944, ξημέρωσε για την πόλη του Βόλου μια Παρασκευή όπως κάθε άλλη συνηθισμένη μέρα.

 Πεινασμένοι και υποταγμένοι, οι πολίτες της κατάφερναν να διαχειρίζονται την καθημερινότητα τους όσο καλύτερα μπορούσαν, κάτω από τον ζυγό ενός ανελέητου ναζιστικού καθεστώτος.

Στις 07.10 η ώρα, ένα σμήνος από δώδεκα αμερικανικά βομβαρδιστικά αεροσκάφη  τύπου Ventura, υπό την διοίκηση του αντισμήναρχου Shuttleworth, απογειώθηκε από το Biferno της Ιταλίας. 

Το κάθε αεροπλάνο, έφερε μαζί του από μια θανατηφόρα βόμβα των 2,500 λιβρών (1,200 κιλά).

Αναφορά των Μυστικών Πληροφοριών της R.A.F. δηλώνει ότι στις 10.10 η ώρα,

 «Πάνω από 70 ενεργά πλοία βρισκόταν στο λιμάνι, ανάμεσα στα οποία το ατμόπλοιο Adriana (4,353 τόνων) και το ατμόπλοιο Lola (1,193 τόνων), 2 αντιτορπιλικά Partenope (Ιταλικά πολεμικά πλοία που διοικούταν από τη γερμανική Kriegsmarine), 2 κορβέτtες (πολεμικά πλοία περιπολίας και συνοδείας), 7 Coasters ( εμπορικά πλοία) και το «Danube» Barges (φορτηγίδα), 17 καΐκια (ιστιοπλοϊκά σκάφη) και σχεδόν 40 μικρά συνοδευτικά σκάφη διαφόρων τύπων.

Λίγες ώρες αργότερα και με καθαρό ουρανό, το σμήνος πλησίασε τον στόχο στα 10,000 πόδια (3,000 μ.) με κατεύθυνση 40 μοιρών. Δεν γνώριζαν ότι το ατμόπλοιο Lola και τα δύο αντιτορπιλικά είχαν αποφύγει την επικείμενη επίθεση και έπλεαν προς την Θεσσαλονίκη.

Είκοσι επτά ισχυρές εκρηκτικές βόμβες των 500 λιβρών (220 κιλά) και τριάντα έξι των 250 λιβρών (110 κιλά) έπεσαν η μια μετά την άλλη.

 Καθώς έπεφταν κάτω, το πλοίο Adriana, το μεγαλύτερο εχθρικό μηχανοκίνητο σκάφος στην περιοχή του Αιγαίου, πυρπολήθηκε και άρχισε να καπνίζει. 

Μια από τις κορβέτες, το «Bridgette», βυθίστηκε, όπως και η φορτηγίδα του Δούναβη «Laudon» (378 τόνοι).

 Ένα πλήθος μικρότερων σκαφών επίσης βυθίστηκαν ή καταστράφηκαν στη φωτιά.

 Ακόμα και ένα JU-52 υδροπλάνο στάλθηκε κατευθείαν στον πυθμένα μετά από ένα άμεσο χτύπημα. 

Μια τεράστια δεύτερη έκρηξη άφησε μια τρύπα ύψους 150 ποδιών (50 μ.) στην αποβάθρα και κατέστρεψε «τρία μεγάλα τετράγωνα κτιρίων δίπλα στην αποβάθρα».

 Είχε προκληθεί από μια αποθήκη πυρομαχικών που πυροδοτήθηκε μέσα στο χάος.

 Άλλες εκρήξεις αναφέρθηκαν ότι συνεχίστηκαν για πάνω από δέκα λεπτά μετά την επίθεση.

Η υλική ζημία ήταν σημαντική.

 Κανείς δεν ξέρει πόσες ήταν οι γερμανικές απώλειες. 

Σε ανταπόδοση, οι επιδρομείς αντιμετώπισαν «έντονα» ελαφριά και «περιορισμένα» βαριά αντιαεροπορικά πυρά από πολεμικά πλοία και θέσεις εδάφους.

 Ωστόσο, δεν χτυπήθηκε ούτε ένα αεροσκάφος.

 Καθώς επέστρεφαν προς τη βάση τους, σημειώθηκε ότι μαύρα σύννεφα καπνού από την καταστροφή που είχαν προκαλέσει ήταν ευδιάκριτα από 60 μίλια (100 χλμ) μακριά.

Ο ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Σχεδόν 77 χρόνια μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (ΒΠΠ), η θάλασσα συνεχίζει να κρατάει κρυμμένα πολλά από τα σημάδια του.

Με την κήρυξη του ΒΠΠ, τον Σεπτέμβριο του 1939, όσο η χώρα μας βρισκόταν ακόμη σε ουδετερότητα χάθηκαν περίπου 90 ελληνικά ατμόπλοια. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα σχεδόν 600 εμπορικά πλοία του ελληνικού στόλου που υπήρχαν πριν τον πόλεμο, συνέχισαν να ταξιδεύουν μετά το τέλος του μόνον 150 (Greek Shipping Miracle, 2017). 

Ο αριθμός μικρότερων σκαφών που χάθηκαν εκείνη την περίοδο παραμένει άγνωστος. 

Τα κύρια αίτια βύθισης πλεούμενων στη διάρκεια του ΒΠΠ ήταν οι αεροπορικές επιδρομές, η δράση των υποβρυχίων και οι ναρκοθετήσεις. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι νάρκες συνέχισαν να είναι αιτία ναυτικών ατυχημάτων και στα χρόνια που ακολούθησαν, μετά τον πόλεμο (Γρ. Καρταπάνης, 2015.α).

Ο βυθός, σε όλη την έκταση της επικράτειας, αποτελεί τον φυσικό χώρο διατήρησης της ιστορικής μνήμης που συνοδεύει τα ναυάγια μικρών ή μεγάλων πλοίων της συγκεκριμένης περιόδου.

Πηγή

Wreckhistory.com

The post Το άγνωστο “νεκροταφείο” ανθρώπων και πλοίων και τα μυστικά του Παγασητικού appeared first on Militaire.gr.