Solar Orbiter: Ξεκίνησε το ταξίδι του στον Ήλιο – Ελληνική παρουσία στην διαστημική ομάδα (pic+video)

10:26 10/2/2020 - Πηγή: Mononews

Το σκάφος Solar Orbiter του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) , η αποστολή του οποίου είναι να έρθει σε σχετικά κοντινή απόσταση από τον Ήλιο, ώστε να καταφέρει να φωτογραφήσει για πρώτη φορά τους πόλους του, εκτοξεύτηκε σήμερα το πρωί από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα.

Το Solar Orbiter θα μελετήσει την ηλιακή ατμόσφαιρα, τον ηλιακό δίσκο, τον ηλιακό άνεμο και τα ηλιακά μαγνητικά πεδία. Η αλληλεπίδραση του Ήλιου με τη Γη βρίσκεται αποτελεί επίσης αντικείμενο μελέτης.

3-2-1 LIFTOFF! We have liftoff of #SolarOrbiter

at 11:03pm ET atop @ULAlaunch’s #AtlasV rocket as the spacecraft begins its journey to snap the first pictures of the Sun’s north and south poles. Watch: https://t.co/W3wMEfPxvB pic.twitter.com/0F6Jk6vhML

— NASA (@NASA) February 10, 2020

Πρόκειται για τη δεύτερη διαστημοσυσκευή με αποστολή να ρίξει φως στα μυστήρια του Ήλιου καθώς πριν ενάμιση χρόνο η NASA εκτόξευσε το Parker Solar Probe που βρίσκεται ήδη σε τροχιά γύρω από το άστρο του πλανητικού μας συστήματος.

Το κόστους 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ και βάρους 1.800 κιλών Solar Orbiter, το οποίο κατασκευάστηκε από την Airbus, θα φθάσει σε απόσταση περίπου 42 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τον Ήλιο, έναντι μόνο 6,1 εκατ. χλμ. που θα φθάσει το Parker Solar Probe.

Teams are reporting good performance so far of the #SolarOrbiter launch. Watch as @ULAlaunch’s #AtlasV continues to propel the spacecraft on its journey to the Sun: https://t.co/W3wMEfPxvB pic.twitter.com/xq4eO4U3vL

— NASA (@NASA) February 10, 2020

Παρότι το Solar Orbiter θα μείνει σε μεγαλύτερη απόσταση, θα τραβήξει τις πρώτες εικόνες των πόλων του Ήλιου, κάτι που δεν έχει γίνει ποτέ έως τώρα.

Μετά τη φωτογράφιση των πόλων οι επιστήμονες θα μπορούν πλέον να αποκτήσουν ολοκληρωμένη εικόνα του μαγνητικού πεδίου του Ήλιου και θα συμβάλει μεταξύ άλλων στην πρόγνωση του διαστημικού καιρού.

Mach 1!

Solar Orbiter, inside the Atlas V rocket, is now travelling faster than the speed of sound#SuperSonicOrbiter#WeAreAllSolarOrbiters pic.twitter.com/sPTmTVoetD

— ESA Operations (@esaoperations) February 10, 2020

Οι επιστήμονες προσδοκούν ότι, με τα νέα στοιχεία που θα αποκτήσουν για την ηλιόσφαιρα, την τεράστια φυσαλίδα μαγνητισμένου πλάσματος που περιβάλλει το ηλιακό μας σύστημα, θα μπορούν μελλοντικά να προβλέπουν καλύτερα τις δυνητικά επικίνδυνες ηλιακές εκρήξεις και καταιγίδες, που στέλνουν καταιγισμό φορτισμένων σωματιδίων προς τη Γη, επηρεάζοντας δορυφόρους, GPS και ηλεκτρικά δίκτυα.

Το ευρωπαϊκό σκάφος -που συνεχίζει την κληρονομιά των προηγούμενων ηλιακών αποστολών όπως του Ulysses (1990-2009) και του SOHO (1995-σήμερα)- θα εκμεταλλευθεί τη βαρυτική ώθηση που θα του δώσουν η Γη και η Αφροδίτη, ώστε να καταλήξει σε μια άκρως ελλειπτική τροχιά γύρω από τον Ήλιο.

Συνολικά προγραμματίζεται να διαγράψει 22 τροχιές γύρω του. Αν όλα πάνε καλά, θα κάνει το πρώτο κοντινό πέρασμα από τον Ήλιο το Φεβρουάριο του 2021, ενώ τον Οκτώβριο του 2022 θα πλησιάσει ακόμη περισσότερο. Οι πρώτες καθαρές εικόνες των πόλων του Ήλιου αναμένονται να φθάσουν στη Γη σε περίπου επτά χρόνια.

Separation! #SolarOrbiter has been deployed by the #AtlasV for the European Space Agency and NASA. The spacecraft will spend the next decade make looping orbits around the sun and using 10 instruments to observe solar physics in unprecedented detail. https://t.co/M26PyQCxKf pic.twitter.com/JhPd9Nc1iE

— ULA (@ulalaunch) February 10, 2020

Η συμμετοχή του Έλληνα επιστήμονα

Ένας Έλληνας επιστήμονας της ESA, ο αστροφυσικός Γιάννης Ζουγανέλης, είναι ένας από τους επιστημονικούς υπεύθυνους του Solar Orbiter, σε ρόλο συντονισμού όλων των Ευρωπαίων και Αμερικανών επιστημόνων και μηχανικών που εμπλέκονται στην αποστολή. Επίσης είναι υπεύθυνος για τον σχεδιασμό και προγραμματισμό όλων των παρατηρήσεων στη συνολική διάρκεια της αποστολής και για τις συντονισμένες παρατηρήσεις με άλλες μεγάλες αποστολές όπως το Parker Solar Probe της NASA και το BepiColombo της ESA που ταξιδεύει από πέρυσι προς τον Ερμή.

Ο Έλληνας επιστήμονας είναι απόφοιτος του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (2001), με διδακτορικό στην αστροφυσική από το Πανεπιστήμιο Ντενί Ντιντερό του Παρισιού και με ειδίκευση στην ηλιοφυσική και ειδικότερα στη μελέτη του ηλιακού ανέμου.

Όπως δήλωσε μεταξύ άλλων στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, «ο ρόλος μου είναι να μεγιστοποιήσω τα αποτελέσματα της αποστολής, επιβλέποντας το εγχείρημα σε όλα τα στάδια ανάπτυξης και λειτουργίας, με τρόπο ώστε να εγγυηθούμε ότι όλα θα πάνε καλά. Δηλαδή ότι όλα θα λειτουργήσουν έτσι ώστε να έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα ως προς την έρευνα που θέλουμε να διεξάγουμε».

Η ελληνική παρουσία

Η Ελλάδα, εκτός από τον κ. Ζουγανέλη, θα έχει παρουσία στην αποστολή. Ο ίδιος ανέφερε ότι «πολλοί άλλοι Έλληνες σε όλο τον κόσμο θα συμμετάσχουν ενεργά στο Solar Orbiter.

Η Ελλάδα, αν και είναι μέλος της ESA, δεν συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των χωρών που κατασκεύασαν όργανα που θα πετάξουν με τον δορυφόρο. Έμμεσα συμμετείχε η ελληνική εταιρεία Πρίσμα για εξοπλισμό στη διάρκεια των τεστ στο έδαφος, όχι όμως για εξοπλισμό επί του δορυφόρου.

Η Ελλάδα συμμετέχει κυρίως με δεκάδες ηλιακούς επιστήμονες στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, που συγκαταλέγονται μεταξύ των καλύτερων στις αντίστοιχες ειδικότητές τους. Αν και είμαι ο πρώτος επιστημονικός υπεύθυνος αποστολής της ESA, στο παρελθόν και άλλοι Έλληνες συμμετείχαν σε αποστολές της NASA ως επιστημονικοί υπεύθυνοι όπως ο Δρ. Σταμάτης Κριμιζής. Επιπλέον ο Δρ. ‘Αγγελος Βουρλίδας από το αμερικανικό Εργαστήριο Applied Physics Laboratory έπαιξε σημαντικό ρόλο στο σχεδιασμό και στην κατασκευή ενός εκ των δέκα οργάνων μέτρησης του Solar Orbiter».

Πού υπερτερεί και πού υστερεί το Solar Orbiter σε σχέση με το Parker Solar Probe της NASA;

«Οι δύο αποστολές αλληλοσυμπληρώνονται», λέει ο κ. Ζουγανέλης, «και για τον λόγο αυτό η NASA συνεισέφερε καθοριστικά στο Solar Orbiter της ESA. Το Parker Solar Probe θα πλησιάσει πολύ πιο κοντά στον Ήλιο και γι’ αυτό τον λόγο δεν έχει κάμερες ή τηλεσκόπια, ενώ το Solar Orbiter θα βρίσκεται σε ασφαλή απόσταση και έχει έξι όργανα τηλεπισκόπησης. Θα είναι η πρώτη αποστολή που θα μας στείλει φωτογραφίες του Ήλιου από τόσο κοντά – μια απόσταση μικρότερη από αυτήν που βρίσκεται ο πλανήτης Ερμής. Ενώ δηλαδή το Parker Solar Probe πλησιάζει τόσο ώστε να «αγγίξει» την ατμόσφαιρα του Ήλιου, το Solar Orbiter θα μπορεί να δει τι είναι αυτό που αγγίζει. Επίσης το Solar Orbiter θα βγει από την εκλειπτική, το επίπεδο στο οποίο βρίσκονται όλοι οι πλανήτες, και θα μας στείλει, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, φωτογραφίες από τους πόλους του Ήλιου».

Θα υπάρξει άλλη μεγάλη αποστολή στον Ήλιο τα επόμενα χρόνια; «Έχουν ήδη προγραμματιστεί αποστολές Ηλιακής Φυσικής για τα επόμενα χρόνια», απαντά ο κ. Ζουγανέλης, «συγκεκριμένα από την ESA το 2021 (Proba 3), τη NASA το 2022 (PUNCH) και από την Ινδία μέσα στα προσεχή έτη (Aditya-L1). Όμως οι δορυφόροι αυτοί θα λειτουργήσουν σε τροχιά γύρω από τη Γη και δεν θα πλησιάσουν τον Ήλιο. Αποστολές όπως το Solar Orbiter και το Parker Solar Probe χρειάζονται δεκαετίες μελέτης και σχεδιασμού και για την ώρα δεν υπάρχει κάποια σχετική μελέτη, αποκλείοντας έτσι παρόμοια αποστολή στον Ήλιο πριν από το 2030. Οι δύο αποστολές θα λειτουργήσουν για τα επόμενα δέκα χρόνια και πολύ πιθανώς θα αλλάξουν με θεμελιώδη τρόπο τις γνώσεις μας για τον Ήλιο».