Συμβολισμοί και μύθος στην ποιητική του Πολυκάρπου

14:51 5/4/2019 - Πηγή: Novasports

Ο Ανδρέας Πολυκάρπου ανήκει στη νεότερη -βιολογικά- γενιά ποιητών που δείχνουν ιδιαίτερη φροντίδα στον λόγο. Ήδη από τα «απρόσωπα Φαγιούμ» (Χλωπτσιούδης, 2016) ξεχώρισε η πλούσια γραφή και η δυνατή εικαστικοί του. Ώριμος πια χειριστής της ποιητικής έκφρασης γοητεύει τον ακροατή/αναγνώστη με τη νέα του ποιητική συλλογή «μυθιστορείν» (βακχικόν, 2019).

Οι συνθέσεις της συλλογής προσομοιάζουν με επίλλυα. Ο πολυσύλλαβος στίχος και η μεγάλη έκταση απομακρύνονται από τη σύγχρονη εκφραστική. Το ηρωικό στοιχείο

που ισορροπεί στην τραγωδία (οι μαινάδες του μονογενούς, το κτίσιμο της Ρώμης, η εκστρατεία του Αννίβα, η πτώση της δημοκρατίας, ο θρόνος του μονοσάνδαλου) και τον θάνατο (fortunatae insulae, της αιδούς ο Λυκούργος, ο ύπνος του Ενδυμίωνα, η προσμονή του Αίαντα, το φως του Μελεάγρου, ο καθρέφτης του Νάρκισσου) δίνουν έναν επικό τόνο που ενισχύεται από τις εκφραστικές επιλογές του δημιουργού. Ο συγκρητισμός του μυθολογικού και του θρησκευτικού στοιχείου (το φως του Μελεάγρου) διαμορφώνει ένα αφηγηματικό πάνθεον που θυμίζει κάποιες φορές τη βυζαντινή γραμματεία, ενώ δεν απουσιάζουν αποκαλυπτικές εικόνες (της αιδούς ο Λυκούργος, συντρίμμια του Σεράπειου).

Η αφηγηματική ροή στις πολύστιχες συνθέσεις διαθλά μια πλούσια εικονοποιία. Η παρωδιακή πλοκή και το σύμπλεγμα των διακείμενων ξεπερνούν αυτό που ο Έλιοτ είδε στον Τζόυς ως μυθική ποίηση. Η ίδια η πλοκή προσπερνά τη λογική των συμβόλων και ταξιδεύει τον αναγνώστη στα μικρά έπη του Πολυκάρπου, αφήνοντας τον ακροατή/αναγνώστη εκείνος να ερμηνεύσει τη σύνθεση ελεύθερα (ιδανικός και άχρονος αυτόχειρας, σε κάποια). Σήμερα, εξάλλου, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται από το ποιητικό κείμενο στον αναγνώστη· στο νόημα που προσλαμβάνει ο (εκάστοτε) αναγνώστης από το κείμενο και όχι στο νόημα που κρύβει το κείμενο καθεαυτό. Κεντρικό ζήτημα είναι η ελεύθερη κίνηση των σημασιών του ποιήματος επιτρέποντας την πρόσβαση στην ελεύθερη ερμηνεία. Δε μιλά ο ποιητής αλλά η γλώσσα, η οποία απλώς τον χρησιμοποιεί για να ενσαρκωθεί σε απτή γραφή και για να εκφράσει την πληθωρικότητα και την πολυσημία της.

Η μυθολογία, την ίδια στιγμή, προσφέρει στον Πολυκάρπου ένα πλούσιο υλικό, άμεσα εύληπτο από το κοινό με έτοιμο συναισθηματικό βάθος και συμβολισμούς. Η θρησκεία, παράλληλα, προσφέρει στην ποίηση μία ανεξάντλητη αποθήκη υλικού που μπορεί να λειτουργήσει συμβολικά διατηρώντας την ξεχωριστή ιδιότητα της άμεσης πρόσληψης από τον αναγνώστη, καθώς διαθέτει ένα μοναδικό περιεκτικό νοηματικό περιεχόμενο που συναισθηματικά λειτουργεί ως αντικειμενική αναφορά. Το θρησκευτικό στοιχείο ενταγμένο στην ποιητική του χαρακτηρίζεται από την κοινή αίσθηση και την έτοιμη συναισθηματική ατμόσφαιρα, επιτρέποντας στον δημιουργό να κινείται ελεύθερα συγκινώντας τον αναγνώστη (Χλωπτσιούδης, 2015). Ο εκκλησιαστικός βίος τροφοδοτεί το ποιητικό όραμα και ως εύπλαστο υλικό προσαρμόζεται στις εκφραστικές ανάγκες του Πολυκάρπου, συνθέτοντας μία αδιάσπαστα ενότητα του θρησκευτικού με το ύφος/τεχνική και το συναίσθημα (εικόνα, αισθητική απεικόνιση, συγκινησιακό βάρος του σημαίνοντος).

Ο Πολυκάρπου γράφει για έναν κόσμο σε διαρκή μεταβολή, άλλοτε παρηκμασμένο και σίγουρα νεκρό πια στον χρόνο. Υπό μία τέτοια οπτική το έργο αντανακλά τις κοινωνικές συνθήκες γέννησής του. Ο σύγχρονος συγκρητισμός φωτίζεται μέσα από το φως της διαχρονικότητας στο οποίο τον εκθέτει. Το παρελθόν (του μύθου, της ιστορίας και του Χριστιανισμού) φωτίζει το παρόν του αναγνώστη ξεπερνώντας τον χρόνο δημιουργίας. Ο χρόνος, άλλωστε, στην πλοκή των ποιημάτων της συλλογής είναι ασταθής. Μέσα στο μυθολογικό σύμπαν τα χρονικά άλματα διαμορφώνουν μια ρευστότητα (η νήσος των αγίων Αχαιών, Κίτιον Κίμωνι των Αθηναίω, κι απέμεινες γέρος) που υποβοηθεί τον ποιητή να εκθέσει τις δικές του αγωνίες για τον πόλεμο (η εκστρατεία του Αννίβα), την αυτοχειρία (ιδανικός και άχρονος αυτόχειρας, η προσμονή του Αίαντα), τη δημοκρατία (η πτώση της δημοκρατίας) και την κατάκτηση (ο χαμός της Σινώπης) ή την κυπριακή τραγωδία (ο θρόνος του μονοσάνδαλου, τώρα μπορούμε να σας θάψουμε). Μα τούτη η θεματική επιλογή δεν μένει στείρα σε κάποιο εθνικό παρελθόν. Αποτελεί μία αφορμή, ένα στοχαστικό πλαίσιο, πάνω στο οποίο εδραιώνει ο ποιητής τον δικό του κοινωνικό ή υπαρξιακό προβληματισμό.

Διαβάστε όλο το θέμα στο TVXS.gr