Γιατί είναι επικίνδυνες οι γρατζουνιές στο αντικολλητικό τηγάνι;

23:46 5/3/2025 - Πηγή: Sportime

Στην κουζίνα σου, το αντικολλητικό τηγάνι είναι σαν ήρωας που σώζει το φαγητό από το να κολλήσει, αλλά τι γίνεται όταν γεμίσει γρατζουνιές; Η ιστορία ξεκινά με το πολυτετραφθοροαιθυλένιο, το PTFE, την ουσία που κάνει το τηγάνι σου λείο. Ανακαλύφθηκε το 1938 από τον Roy Plunkett, έναν χημικό της DuPont, όταν ένα πείραμα απέτυχε απρόσμενα. Το PTFE είναι αδρανές—δεν αντιδρά με το φαγητό σου υπό κανονικές συνθήκες. Όμως, οι γρατζουνιές ανοίγουν την πόρτα σε κινδύνους, όχι γιατί το ίδιο το υλικό διαρρέει στο πιάτο σου, αλλά γιατί η ζημιά εκθέτει

το μέταλλο από κάτω, συνήθως αλουμίνιο, που μπορεί να απελευθερώσει μικροποσότητες στο φαγητό αν μαγειρευτεί με όξινα υλικά όπως ντομάτα.

Η πραγματική απειλή έρχεται στη ζέστη. Όταν ένα γρατζουνισμένο τηγάνι υπερθερμαίνεται, πάνω από 260°C, το PTFE αρχίζει να διασπάται και να απελευθερώνει αέρια, όπως το τετραφθοροαιθυλένιο, που σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να ερεθίσουν τους πνεύμονες αν τα εισπνεύσεις. Αυτό το φαινόμενο, γνωστό ως “πυρετός από πολυμερή”, έχει παρατηρηθεί σε κατοικίδια, όπως τα πουλιά, που είναι πιο ευαίσθητα. Οι κατασκευαστές λένε ότι οι γρατζουνιές από μόνες τους δεν είναι τοξικές, αλλά η φθορά μειώνει την αντοχή του τηγανιού στη θερμότητα, κάνοντας τέτοιες εκπομπές πιο πιθανές αν το κάψεις κατά λάθος. Στην Ελλάδα, όπου το τηγάνισμα είναι σχεδόν τέχνη, ένα κακοποιημένο τηγάνι μπορεί να γίνει αδύναμος κρίκος.

Η φροντίδα αλλάζει τα πάντα. Οι γρατζουνιές από μεταλλικά σκεύη ή σκληρά σφουγγάρια σπάνε το αντικολλητικό στρώμα, και το αλουμίνιο από κάτω δεν είναι πάντα ανοξείδωτο—μπορεί να διαβρωθεί με τον καιρό. Οι ειδικοί προτείνουν ξύλινες κουτάλες και χαμηλές θερμοκρασίες για να κρατήσεις το τηγάνι σου ασφαλές. Αν το δικό σου μοιάζει με πεδίο μάχης, ίσως η επικινδυνότητα να μην είναι άμεση, αλλά η ποιότητα του μαγειρέματος πέφτει, και οι κίνδυνοι από τη θερμότητα παραμονεύουν.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.