Κι όμως, ο ουρανός δεν ήταν πάντα μπλε

00:19 1/2/2025 - Πηγή: Sportime

Αν σηκώσεις το βλέμμα σου, το πιθανότερο είναι να δεις έναν γνώριμο, απέραντο μπλε ουρανό. Από τότε που γεννηθήκαμε, έχουμε συνηθίσει αυτή την εικόνα. Αλλά τι θα έλεγες αν σου έλεγα ότι ο ουρανός της Γης δεν ήταν πάντα μπλε; Ότι υπήρξαν εποχές που μπορεί να ήταν πορτοκαλί, γκρι, ίσως και πράσινος;

Για να κατανοήσουμε πώς αλλάζει το χρώμα του ουρανού, πρέπει πρώτα να καταλάβουμε γιατί ο ουρανός είναι μπλε σήμερα.

Η απάντηση βρίσκεται στη σκέδαση Rayleigh. Όταν το ηλιακό φως – το οποίο αποτελείται από όλα τα χρώματα του φάσματος – εισέρχεται στην ατμόσφαιρα, τα μικρά μόρια του αζώτου και του οξυγόνου διαχέουν περισσότερο τα μικρού μήκους κύματος χρώματα, δηλαδή το μπλε και το βιολετί. Το ανθρώπινο μάτι όμως είναι πιο ευαίσθητο στο μπλε παρά στο βιολετί, κι έτσι αντιλαμβανόμαστε τον ουρανό σε αυτή τη γνώριμη απόχρωση.

Όταν ο ουρανός της Γης δεν ήταν μπλε

Ας ταξιδέψουμε τώρα πίσω στον χρόνο. Αν γυρίσουμε 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια πίσω, την εποχή που η Γη ήταν ακόμα νέα, ο ουρανός δεν ήταν όπως τον ξέρουμε σήμερα. Η αρχέγονη ατμόσφαιρα της Γης ήταν πολύ διαφορετική: αποτελούνταν κυρίως από διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, αμμωνία και υδρατμούς. Δεν υπήρχε οξυγόνο. Σε αυτές τις συνθήκες, το φως διαχεόταν διαφορετικά και ο ουρανός θα ήταν πιο θολός, πορτοκαλί ή ακόμα και γκρι.

Καθώς περνούσαν τα εκατομμύρια χρόνια, η Γη άρχισε να αλλάζει. Πριν από περίπου 2,4 δισεκατομμύρια χρόνια, ένα από τα πιο δραματικά γεγονότα στην ιστορία του πλανήτη συνέβη: η Μεγάλη Οξυγόνωση. Τα κυανοβακτήρια, απλοί μικροοργανισμοί που ζούσαν στους ωκεανούς, άρχισαν να παράγουν οξυγόνο μέσω της φωτοσύνθεσης. Σιγά-σιγά, η ατμόσφαιρα της Γης μεταμορφωνόταν, γεμίζοντας οξυγόνο και άζωτο – τα αέρια που επιτρέπουν σήμερα στον ουρανό να φαίνεται μπλε.

Οι εξαιρέσεις: Όταν ο ουρανός αλλάζει χρώμα

Αν και ο ουρανός σήμερα είναι σταθερά μπλε, υπάρχουν φαινόμενα που μπορούν να αλλάξουν το χρώμα του προσωρινά. Οι τεράστιες ηφαιστειακές εκρήξεις – όπως αυτή του ηφαιστείου Κρακατόα το 1883 – γέμισαν την ατμόσφαιρα με στάχτη και θειικά αέρια, κάνοντας τον ουρανό κόκκινο ή ακόμα και μοβ για μήνες. Αν ένας μεγάλος μετεωρίτης χτυπήσει τη Γη, η σκόνη που θα σηκωθεί μπορεί να κάνει τον ουρανό σκοτεινό και θολό, όπως ίσως συνέβη όταν εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι πριν 66 εκατομμύρια χρόνια.

Και αν βγούμε λίγο πιο έξω από τη Γη; Σε άλλους πλανήτες, ο ουρανός έχει διαφορετικά χρώματα. Στον Άρη, για παράδειγμα, λόγω της λεπτότερης ατμόσφαιρας και της σκόνης, ο ουρανός την ημέρα φαίνεται κίτρινο-πορτοκαλί, ενώ την αυγή και το σούρουπο αποκτά γαλάζιες αποχρώσεις – το αντίθετο από ό,τι συμβαίνει στη Γη!

Έτσι, την επόμενη φορά που θα κοιτάξεις ψηλά, θυμήσου: ο ουρανός δεν ήταν πάντα μπλε. Και ποιος ξέρει; Ίσως μια μέρα να αλλάξει ξανά.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.