Ο Εθνικός Ύμνος παλιά δεν τελείωνε στο χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά. Ποιος ήταν ο εθνικός ύμνος της Ελλάδας;

11:02 12/3/2025 - Πηγή: Sportime

Ο ύμνος που γνωρίζουμε σήμερα ως «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», με στίχους του Διονυσίου Σολωμού και μουσική του Νικολάου Μάντζαρου, δεν ήταν πάντα τόσο σύντομος όσο τον ακούμε σήμερα. Στην πραγματικότητα, η πρώτη εκδοχή του δεν σταματούσε στη φράση «χαῖρε, ὢ χαῖρε, Ἐλευθεριά!», αλλά αποτελούνταν από 24 μουσικά μέρη και μελοποιημένες 8 στροφές του ποιήματος, έναντι των 2 που ακούγονται σήμερα.

Η πρώτη μελοποίηση του ύμνου έγινε περίπου το 1828 και είχε έναν λαϊκό και λιτό χαρακτήρα, με ομοφωνική μουσική δομή που δεν περιλάμβανε περίτεχνες ενορχηστρώσεις. Το 1844, μετά από πρόταση του βασιλιά

Όθωνα, ο Νικόλαος Μάντζαρος επιχείρησε μια δεύτερη μελοποίηση, πιο επίσημη, με πολυφωνικά στοιχεία και πιανιστική εισαγωγή. Αυτή η εκδοχή, ωστόσο, δεν χρησιμοποιήθηκε άμεσα ως εθνικός ύμνος.

Οριστική καθιέρωση του ύμνου έγινε τον Ιούνιο του 1865, όταν το ελληνικό κράτος αποφάσισε να αντικαταστήσει τον μέχρι τότε βασιλικό ύμνο με τον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν». Σε εκείνη την περίοδο, όμως, ο ύμνος δεν περιοριζόταν σε δύο μόνο στροφές, αλλά περιλάμβανε τις πρώτες 8 από τις συνολικά 158 του ποιήματος του Σολωμού.

Με την πάροδο των χρόνων και κυρίως για λόγους συντομίας και εύκολης απομνημόνευσης, οι 8 στροφές περιορίστηκαν σε μόλις 2, οι οποίες είναι και αυτές που ακούμε σήμερα. Παρά τις αλλαγές, η μουσική του παρέμεινε σχεδόν αναλλοίωτη, με μικρές απλουστεύσεις, όπως αποδεικνύεται από την έκδοση του 1875, που δημοσιεύθηκε από τη βρετανική εταιρεία Clayton & Co.

Αυτό που είναι αξιοσημείωτο είναι πως ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» είναι ο μακροβιότερος και ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους εθνικούς ύμνους στον κόσμο, ενώ αποτελεί και τον ύμνο της Κύπρου από το 1966.

Οι 8 στροφές που ήταν ο εθνίκος ύμνος της Ελλάδας :

Σὲ γνωρίζω ἀπὸ τὴν κόψι
τοῦ σπαθιοῦ τὴν τρομερή,
σὲ γνωρίζω ἀπὸ τὴν ὄψι
ποὺ μὲ βία μετράει τὴν γῆ.

Ἀπ’ τὰ κόκαλα βγαλμένη
τῶν Ἑλλήνων τὰ ἱερά,
καὶ σὰν πρῶτα ἀνδρειωμένη,
χαῖρε, ὦ χαῖρε, Ἐλευθεριά!

Ἐκεῖ μέσα ἐκατοικοῦσες
πικραμένη, ἐντροπαλή,
κι ἕνα στόμα ἀκαρτεροῦσες,
«ἔλα πάλι», νά σοῦ πῇ.

Ἄργειε νά’λθῃ ἐκείνη ἡ μέρα,
κι ἦταν ὅλα σιωπηλά,
γιατὶ τὰ ’σκιαζε ἡ φοβέρα
καὶ τὰ πλάκωνε ἡ σκλαβιά.

Δυστυχής! Παρηγορία
μόνη σοῦ ἕμενε νὰ λὲς
περασμένα μεγαλεία
καὶ διηγώντας τὰ νὰ κλαῖς.

Καὶ ἀκαρτέρει καὶ ἀκαρτέρει
φιλελεύθερη λαλιά,
ἕνα ἐκτύπαε τ’ ἄλλο χέρι
ἀπὸ τὴν ἀπελπισιά,

Κι ἔλεες: «Πότε, ἅ, πότε βγάνω
τὸ κεφάλι ἀπὸ τσ’ ἐρμιές;».
Καὶ ἀποκρίνοντο ἀπὸ πάνω
κλάψες, ἄλυσες, φωνές.

Τότε ἐσήκωνες τὸ βλέμμα
μὲς στὰ κλάιματα θολό,
καὶ εἰς τὸ ροῦχο σου ἔσταζ’ αἷμα,
πλῆθος αἷμα ἑλληνικό.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.