Πως αγόραζαν σπίτια οι Αρχαίοι Έλληνες;

11:54 24/2/2025 - Πηγή: Sportime

Η ιδιοκτησία γης και κατοικιών στην αρχαία Ελλάδα δεν έμοιαζε με το σύγχρονο σύστημα αγοραπωλησιών. Δεν υπήρχαν συμβολαιογράφοι, υποθηκοφυλακεία ή τράπεζες, αλλά η ιδέα της ατομικής ιδιοκτησίας ήταν ισχυρή. Οι Αθηναίοι πολίτες μπορούσαν να κατέχουν γη και σπίτια, ενώ στις περισσότερες πόλεις-κράτη η γη θεωρούνταν το πολυτιμότερο περιουσιακό στοιχείο. Ωστόσο, δεν είχαν όλοι το δικαίωμα να αγοράσουν ακίνητη περιουσία.

Στην Αθήνα

του 5ου αιώνα π.Χ., μόνο οι πολίτες μπορούσαν να αγοράσουν και να κατέχουν γη ή κατοικίες. Οι μέτοικοι, δηλαδή οι ξένοι κάτοικοι της πόλης, είχαν δικαίωμα να ζουν και να εργάζονται εκεί, αλλά όχι να αποκτούν ιδιοκτησία γης, εκτός αν λάμβαναν ειδική άδεια από την πολιτεία. Οι γυναίκες, ακόμη και αν προέρχονταν από οικογένειες πολιτών, δεν είχαν το δικαίωμα να αγοράσουν ή να πουλήσουν ακίνητα, καθώς οι οικονομικές τους υποθέσεις διαχειρίζονταν από τον πλησιέστερο άνδρα συγγενή τους.

Η διαδικασία αγοράς ενός σπιτιού ήταν σχετικά απλή, αλλά βασιζόταν στην εμπιστοσύνη μεταξύ του πωλητή και του αγοραστή. Οι συμφωνίες γίνονταν προφορικά, συνήθως μπροστά σε μάρτυρες, και η πληρωμή γινόταν με νομίσματα από πολύτιμα μέταλλα, όπως ο αθηναϊκός αργυρός οβολός. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αντί για χρήματα, η αγορά γινόταν με ανταλλαγή αγαθών ή υπηρεσιών.

Στη Σπάρτη, τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά. Η γη ανήκε στο κράτος και μοιραζόταν σε ίσα μερίδια στους Σπαρτιάτες πολίτες. Δεν μπορούσε να αγοραστεί ή να πουληθεί, καθώς κάθε οικογένεια διατηρούσε το δικό της κλήρο που έπρεπε να συντηρείται για τις ανάγκες της στρατιωτικής κοινότητας.

Στις αγορές των υπόλοιπων ελληνικών πόλεων, υπήρχαν ακίνητα που ανήκαν σε ιδιώτες αλλά και σε ιερά. Οι ναοί και τα ιερά συχνά νοίκιαζαν γη και κτίρια, εισπράττοντας εισοδήματα για τη συντήρησή τους. Αν κάποιος επιθυμούσε να αγοράσει ένα τέτοιο ακίνητο, έπρεπε να λάβει έγκριση από τις αρχές της πόλης.

Παρά την έλλειψη γραπτών συμβολαίων, τα ακίνητα μπορούσαν να μεταβιβαστούν κληρονομικά. Όταν κάποιος πέθαινε, η περιουσία του μοιραζόταν στους άρρενες απογόνους του ή, εάν δεν υπήρχαν, μπορούσε να δοθεί σε πιο μακρινούς συγγενείς ή να επιστρέψει στην πόλη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, πλούσιοι Αθηναίοι άφηναν τις κατοικίες τους σε ναούς, ώστε να εξασφαλίσουν την εύνοια των θεών στη μετά θάνατον ζωή.

Η αρχαία ελληνική κοινωνία βασιζόταν περισσότερο στη σχέση εμπιστοσύνης παρά στη γραφειοκρατία, αλλά αυτό δεν σήμαινε ότι δεν υπήρχαν διαμάχες. Δικαστικές υποθέσεις για αμφισβητούμενες πωλήσεις και κληρονομιές καταγράφονται στις ρητορικές ομιλίες του Δημοσθένη και άλλων αρχαίων ρητόρων, αποδεικνύοντας πως, ακόμα και χωρίς νομικά έγγραφα, οι διαφορές έβρισκαν τον δρόμο τους στα δικαστήρια.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.