Πόσο Ελληνικό είναι το DNA των Ελλήνων; Είναι ίδιο με αυτό των Αρχαίων Ελλήνων;

14:20 2/1/2025 - Πηγή: Sportime

Η γενετική σύνθεση ενός πληθυσμού είναι το αποτέλεσμα χιλιάδων χρόνων ιστορίας, διαρκών μεταναστεύσεων, επαφών με άλλους πολιτισμούς και εξελίξεων στην εξέλιξη του ανθρώπου. Στην περίπτωση των Ελλήνων, η ερώτηση για το πόσο «ελληνικό» είναι το DNA τους και πόσο ταυτίζεται με αυτό των αρχαίων Ελλήνων, αναπόφευκτα οδηγεί σε μία συζήτηση που συνδυάζει γενετική, ιστορία και πολιτισμική κληρονομιά.

Αν αναλογιστούμε την έννοια του «Ελληνικού DNA», είναι αναγκαίο να κατανοήσουμε ότι ο όρος

«DNA» στην προκειμένη περίπτωση δεν αναφέρεται απλά σε ένα σύνολο γονιδίων, αλλά σε έναν συνδυασμό εξελικτικών παραμέτρων που δημιουργούν το γενετικό αποτύπωμα μιας κοινωνίας που έχει επηρεαστεί από εκατοντάδες πολιτισμούς και πληθυσμούς κατά τη διάρκεια των αιώνων.

Η γενετική σύνθεση των σύγχρονων Ελλήνων

Αναλύσεις γενετικής που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια δείχνουν ότι οι σύγχρονοι Έλληνες είναι γενετικά πιο κοντά στους αρχαίους Έλληνες από ό,τι οι περισσότεροι άλλοι Ευρωπαίοι. Παράλληλα, εμφανίζουν και μια αναμενόμενη ποικιλία λόγω των πολλών επιρροών που δέχθηκαν από εξωτερικούς πληθυσμούς, αποτέλεσμα των ιστορικών και γεωγραφικών χαρακτηριστικών της περιοχής.

1. Η γενετική συγγένεια με τους αρχαίους Έλληνες

Σύμφωνα με μια σειρά από επιστημονικές μελέτες, οι σύγχρονοι Έλληνες διατηρούν ένα σημαντικό ποσοστό από το γενετικό αποτύπωμα των αρχαίων Ελλήνων. Μια μελέτη του 2016, η οποία χρησιμοποίησε δεδομένα από αρχαία οστά, έδειξε ότι οι σύγχρονοι Έλληνες φέρουν περίπου το 70-80% της γενετικής συγγένειας με τους αρχαίους κατοίκους της Ελλάδας.

Αυτή η γενετική συνέχεια οφείλεται στην περιορισμένη μετανάστευση και τη διατήρηση ενός ενιαίου γενετικού υπόβαθρου μέσα στους αιώνες, παρά τις πολλές πολιτισμικές και πολιτικές αλλαγές στην περιοχή. Τα χαρακτηριστικά που συνδέουν τους σύγχρονους Έλληνες με τους αρχαίους περιλαμβάνουν τα μιτοχονδριακά γονίδια (που κληρονομούνται μόνο από τη μητέρα) και τα γονίδια του Y χρωμοσώματος (που κληρονομούνται μόνο από τον πατέρα), τα οποία είναι ιδιαίτερα σταθερά και διατηρούν την ταυτότητα των πληθυσμών σε βάθος χρόνου.

2. Η επιρροή από άλλους λαούς και πολιτισμούς

Αν και οι Έλληνες φαίνεται να διατηρούν σημαντική γενετική συνέχεια με τους αρχαίους προγόνους τους, το γενετικό τους αποτύπωμα είναι σαφώς επηρεασμένο από άλλους λαούς και πολιτισμούς που πέρασαν από την περιοχή. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας, στην καρδιά της Μεσογείου και κοντά σε μεγάλες πολιτιστικές διαδρομές, έκανε την περιοχή ένα σταυροδρόμι πολιτισμών και λαών.

Φοίνικες και Αιγύπτιοι: Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν έντονη αλληλεπίδραση με τους Φοίνικες και τους Αιγυπτίους μέσω εμπορίου, αποικισμού και πολιτισμικών ανταλλαγών. Αυτή η επαφή άφησε το αποτύπωμά της στο γενετικό υλικό των Ελλήνων, ιδιαίτερα στους κατοίκους των παράκτιων περιοχών.

Ρωμαϊκή και Βυζαντινή Αυτοκρατορία: Κατά την διάρκεια της Ρωμαϊκής και Βυζαντινής περιόδου, οι Έλληνες αλληλεπίδρασαν και με άλλους πληθυσμούς της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής. Η ρωμαϊκή κατάκτηση και η μετέπειτα Βυζαντινή αυτοκρατορία προκάλεσαν σημαντικές μεταναστεύσεις πληθυσμών και πολυάριθμες αλληλεπιδράσεις με λαούς όπως οι Σλάβοι, οι Γότθοι και οι Άραβες. Αυτές οι επαφές συντέλεσαν στην προσθήκη νέων γενετικών στοιχείων στους Έλληνες.

Οθωμανική Κατάκτηση και Αραβικές Εισβολές: Η Οθωμανική περίοδος, που διήρκεσε από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα, έφερε μαζί της την αλληλεπίδραση με την Τουρκία και άλλους κεντρικοασιατικούς πληθυσμούς, ενισχύοντας περαιτέρω τη γενετική ποικιλία. Παράλληλα, οι αραβικές επιδρομές και η παρουσία Αράβων στην Ελλάδα άφησαν επίσης το στίγμα τους.

Η σύγχρονη γενετική εικόνα των Ελλήνων

Οι σύγχρονες γενετικές μελέτες δείχνουν ότι το DNA των Ελλήνων είναι μοναδικό στην Ευρώπη, αλλά παράλληλα επηρεασμένο από μια ποικιλία παραμέτρων. Οι πιο σημαντικές επιρροές, πέρα από τους αρχαίους Έλληνες, προέρχονται από:

Βαλκανικούς λαούς: Οι Σλάβοι, Αλβανοί και άλλοι Βαλκάνιοι λαοί έχουν συμβάλει με 10-15% στην γενετική σύνθεση των Ελλήνων, ιδιαίτερα στους πληθυσμούς της βόρειας Ελλάδας.

Μέση Ανατολή και Καύκασος: Περίπου το 5-10% του DNA των Ελλήνων προέρχεται από πληθυσμούς της Μέσης Ανατολής και του Καυκάσου, και αυτό οφείλεται κυρίως στις επαφές με Φοίνικες, Αιγύπτιους και Βυζαντινούς.

Αραβικές επιρροές: Η αραβική επίδραση στην Ελλάδα, κυρίως μέσω των αραβικών επιδρομών και της παρουσίας Αράβων στην περιοχή, προσδιόρισε ένα επιπλέον ποσοστό της γενετικής σύνθεσης (5-10%).

Το DNA των Ελλήνων αποτελεί ένα σύνθετο μωσαϊκό που διατηρεί την παραδοσιακή ελληνική ταυτότητα, αλλά ταυτόχρονα έχει ενσωματώσει στοιχεία από διάφορους λαούς και πολιτισμούς που επηρεάστηκαν από την ιστορία της περιοχής. Αν και οι σύγχρονοι Έλληνες διατηρούν μια ισχυρή γενετική σύνδεση με τους αρχαίους Έλληνες, το γενετικό τους αποτύπωμα δεν είναι «καθαρό» και είναι το αποτέλεσμα χιλιάδων χρόνων διασταυρώσεων και μεταναστεύσεων.

Αυτό καθιστά τη γενετική κληρονομιά των Ελλήνων μια ζωντανή και δυναμική ένωση που αντικατοπτρίζει την πλούσια ιστορία και τις πολυάριθμες πολιτισμικές αλληλεπιδράσεις που έχουν διαμορφώσει την ταυτότητα αυτού του λαού.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.