Τι ακριβώς είναι η νέα τάξη πραγμάτων;

12:33 21/2/2025 - Πηγή: Sportime

Η φράση “Νέα Τάξη Πραγμάτων” έχει χρησιμοποιηθεί από ηγέτες, πολιτικούς αναλυτές και ιστορικούς εδώ και πάνω από έναν αιώνα για να περιγράψει τις μεγάλες αλλαγές στην παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων. Αλλά τι σημαίνει πραγματικά; Είναι ένας τρόπος να περιγραφούν οι διεθνείς σχέσεις ή μήπως κρύβεται κάτι βαθύτερο πίσω από αυτές τις λέξεις;

Η πρώτη φορά που ακούστηκε ο όρος ήταν μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος Γούντροου Ουίλσον μίλησε για μια νέα

διεθνή δομή που θα εμπόδιζε τους πολέμους στο μέλλον. Από αυτή την ιδέα γεννήθηκε η Κοινωνία των Εθνών, η οποία όμως δεν κατάφερε να αποτρέψει τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά τη νέα παγκόσμια καταστροφή, η ίδια ιδέα επανήλθε, αυτή τη φορά μέσα από τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ), το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και το σύστημα Bretton Woods, που έθεσε τα θεμέλια για το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα.

Ο όρος “Νέα Παγκόσμια Τάξη” έγινε πραγματικά διάσημος μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Ο Σοβιετικός ηγέτης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους (ο πρεσβύτερος) περιέγραψαν τη νέα εποχή που θα ακολουθούσε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης με αυτόν τον όρο. Ο κόσμος θα λειτουργούσε πλέον χωρίς την αντιπαλότητα Ανατολής-Δύσης και με μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των χωρών. Αυτό τουλάχιστον ήταν το αφήγημα.

Στην πραγματικότητα, αυτή η “νέα τάξη” ήταν λιγότερο ειρηνική απ’ όσο ήλπιζαν οι ηγέτες της Δύσης. Η παντοδυναμία των ΗΠΑ οδήγησε σε πολέμους όπως αυτόν στον Περσικό Κόλπο και επεμβάσεις στη Μέση Ανατολή. Ο Χένρι Κίσινγκερ, ένας από τους πιο ισχυρούς διπλωμάτες της εποχής, δήλωσε το 1994: “Η νέα παγκόσμια τάξη δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών.”

Από τον 21ο αιώνα και μετά, η έννοια της Νέας Τάξης Πραγμάτων απέκτησε διαφορετικές διαστάσεις. Οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να χάνουν την παγκόσμια κυριαρχία τους, ενώ αναδύθηκαν νέες δυνάμεις όπως η Κίνα. Ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι η Κίνα και άλλες ανερχόμενες δυνάμεις δεν αποδέχονται πλήρως το δυτικό μοντέλο της ελεύθερης αγοράς και της φιλελεύθερης δημοκρατίας, προωθώντας αντ’ αυτού ένα δικό τους μοντέλο παγκόσμιας τάξης.

Την ίδια στιγμή, η Νέα Τάξη Πραγμάτων έγινε αγαπημένο θέμα των θεωριών συνωμοσίας. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, πολλοί πιστεύουν ότι υπάρχει μια μυστική ελίτ που ελέγχει τον κόσμο και εργάζεται για τη δημιουργία μιας παγκόσμιας κυβέρνησης, όπου οι εθνικές ταυτότητες και οι θρησκείες θα εξαφανιστούν. Κάποιοι θεωρούν ότι αυτή η ελίτ περιλαμβάνει πολιτικούς ηγέτες, τραπεζίτες, τεχνολογικούς κολοσσούς και οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ και το ΔΝΤ.

Άλλοι υποστηρίζουν ότι η “Νέα Τάξη” δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια φυσική εξέλιξη της παγκοσμιοποίησης, όπου οι χώρες συνδέονται όλο και περισσότερο οικονομικά, πολιτικά και τεχνολογικά. Η αλήθεια πιθανότατα βρίσκεται κάπου στη μέση. Η ισορροπία δυνάμεων αλλάζει συνεχώς, αλλά το αν αυτό αποτελεί μέρος ενός οργανωμένου σχεδίου ή απλά μια αλληλουχία εξελίξεων, παραμένει ανοιχτό προς συζήτηση

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.