Τι σημαίνει Γιαβρούμ;

12:48 26/3/2025 - Πηγή: Sportime

Το άκουσες σε κάποιο παλιό ρεμπέτικο. Το ψιθύρισε κάποιος σε μια σκηνή που μύριζε ανατολίτικο μεράκι και παλιές αγάπες. Το άκουσες σε μια ταινία ή ίσως από μια γιαγιά που μιλούσε με μάτια βουρκωμένα. Η λέξη «γιαβρούμ» είναι από αυτές που δεν εξηγούνται με λεξικά. Είναι από τις λέξεις που τις νιώθεις.

Η προέλευση της λέξης φανερώνει τον περίπλοκο και βαθύτατα συναισθηματικό δεσμό της Ελλάδας με την Ανατολή. Η λέξη «γιαβρούμ» έρχεται από τα τουρκικά και σημαίνει

κυριολεκτικά «αγάπη μου», «μωρό μου», «καρδιά μου». Δεν έχει σημασία αν προφέρεται με τούρκικη ή ελληνική προφορά. Η σημασία της παραμένει ζεστή, ανθρώπινη, σχεδόν αφοπλιστική. Είναι λέξη που δεν την ακούς σε επίσημους λόγους. Είναι λέξη που τη σιγομουρμουράς σε έναν άνθρωπο που αγαπάς και δεν θέλεις να χάσεις.

Στον λαϊκό πολιτισμό και ιδιαίτερα στο τραγούδι, η λέξη αυτή βρήκε έδαφος να ριζώσει. Στα ρεμπέτικα της προσφυγιάς, στα τραγούδια της Πόλης, της Σμύρνης, του Πειραιά, του μεσημεριού και της νύχτας, «γιαβρούμ» γίνεται μέρος ενός διαλόγου χωρίς πολλές λέξεις. Ένα κάλεσμα τρυφερό, ένα νανούρισμα, ένας λυγμός. Όταν λέει κάποιος «γιαβρούμ» μέσα σε τραγούδι, δεν φωνάζει, δεν δηλώνει. Ψιθυρίζει. Πονάει. Νοσταλγεί. Αγαπά.

Η λέξη δεν εμφανίστηκε τυχαία. Ήταν αποτέλεσμα μιας πολιτισμικής συνύπαρξης αιώνων. Οι Έλληνες της Μικράς Ασίας και του Αιγαίου έζησαν δίπλα στους Τούρκους, μοιράστηκαν χώματα, γλώσσες και λέξεις. Σε αυτή την καθημερινότητα της συνύπαρξης, γεννήθηκαν λέξεις που πέρασαν από τη μία γλώσσα στην άλλη χωρίς ποτέ να χάσουν το συναίσθημά τους. Το «γιαβρούμ» έγινε ελληνικό όπως το «μαγκάκι», το «σεβντάς», το «καϊφί», λέξεις που δεν διδάσκονται στα σχολεία αλλά μαθαίνονται από τα τραγούδια και τις ματιές.

Είναι παράξενο πώς μια λέξη τόσο σύντομη μπορεί να κουβαλά τόσες μνήμες. Για κάποιους, θυμίζει ένα χέρι που χάιδευε παιδικά μαλλιά, για άλλους, μια φωνή σε ένα μαγνητοφωνάκι, για άλλους, μια παλιά ερωτική ιστορία που δεν είχε αίσιο τέλος. Το «γιαβρούμ» είναι η τρυφερότητα του άλλου, η ανάγκη να μη χαθεί, η λαχτάρα να τον κρατήσεις δίπλα σου όσο γίνεται.

Όσες φορές κι αν ειπωθεί, δεν χάνει τη δύναμή του. Αντίθετα, κάθε φορά που ακούγεται, κουβαλά μαζί του όλες τις προηγούμενες φορές. Είναι λέξη παλιά αλλά ζωντανή. Δεν είναι μόδα, δεν είναι λέξη «καθημερινής χρήσης» πια. Αλλά είναι λέξη που μένει. Κι αυτό την κάνει ακόμα πιο πολύτιμη.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.