Το BBC στη Γάζα μετά από 15 μήνες πολέμου: Ζωή στην κόλαση για τους Παλαιστίνιους (Χάρτες, Εικόνες)

22:52 16/1/2025 - Πηγή: iEidiseis

Η συμφωνία εκεχειρίας στη Γάζα είναι γεγονός, αλλά οι πληγές του πολέμου δύσκολα θα επουλωθούν. 

Πρώτα ήταν οι βομβαρδισμοί και η χερσαία εισβολή του Ισραήλ ήρθε ως απάντηση στην πρωτοφανή επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, κατά την οποία σκοτώθηκαν περίπου 1.200 άνθρωποι και άλλοι 251 πιάστηκαν όμηροι. Αλλά οι 15 μήνες του πολέμου στη Γάζα άλλαξαν άρδην τον χάρτη της πολύπαθης περιοχής, όπως καταγράφεται σε ρεπορτάζ του BBC.

Το Ισραήλ δήλωσε ότι προσπαθούσε να καταστρέψει τις στρατιωτικές δυνατότητες

της ισλαμιστικής ομάδας, η οποία έχει δεσμευτεί στην καταστροφή του Ισραήλ και ελέγχει τη Γάζα από το 2007, αλλά περισσότεροι από 46.600 Παλαιστίνιοι έχουν επίσης σκοτωθεί, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας που ελέγχεται από τη Χαμάς.

Οι κάτοικοι της Γάζας ελπίζουν ότι η τελευταία κατάπαυση του πυρός θα μπορούσε επιτέλους να φέρει την ειρήνη, αλλά τα Ηνωμένα Έθνη προειδοποιούν ότι μπορεί να χρειαστούν χρόνια ή και δεκαετίες για να ανακάμψει η περιοχή. Το BBC παρουσιάζει μερικούς από τους δραστικούς τρόπους με τους οποίους άλλαξε η ζωή κατά τη διάρκεια του πολέμου των τελευταίων 15 μηνών.

Πώς εξαπλώθηκε η καταστροφή

Η εκστρατεία του Ισραήλ επικεντρώθηκε αρχικά στη βόρεια Γάζα - όπου, όπως είπε, οι μαχητές της Χαμάς κρύβονταν ανάμεσα στον άμαχο πληθυσμό.

Η βόρεια πόλη Μπέιτ Χανούν, μόλις 2 χιλιόμετρα από τα σύνορα, ήταν μία από τις πρώτες περιοχές που επλήγησαν από ισραηλινά πλήγματα. Υπέστη σοβαρές ζημιές.

Το Ισραήλ συνέχισε να βομβαρδίζει την πόλη της Γάζας και άλλα αστικά κέντρα στα βόρεια και διέταξε τους πολίτες να μετακινηθούν νότια του ποταμού Wadi Gaza για «ασφάλεια και προστασία» πριν ξεκινήσει την χερσαία εισβολή του στα τέλη Οκτωβρίου.

Αλλά το Ισραήλ εξαπέλυε επίσης αεροπορικές επιδρομές στις νότιες πόλεις προς τις οποίες κατέφευγαν εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι της Γάζας από το βορρά. Μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου, τμήματα του νότιου τμήματος της περιοχής βρίσκονταν σε ερείπια, όπως και μεγάλο μέρος του βόρειου τμήματος.

Το Ισραήλ ενέτεινε τους βομβαρδισμούς του στη νότια και κεντρική Γάζα στις αρχές Δεκεμβρίου, πριν εξαπολύσει χερσαία επίθεση στο Χαν Γιουνίς, και μέχρι τον Ιανουάριο περισσότερα από τα μισά κτίρια της Γάζας είχαν υποστεί ζημιές ή είχαν καταστραφεί.

Δεκαπέντε μήνες συγκρούσεων έχουν καταστρέψει πιθανότατα σχεδόν το 60% των κτιρίων σε ολόκληρη τη Λωρίδα της Γάζας, με την πόλη της Γάζας να έχει υποστεί τη μεγαλύτερη καταστροφή, σύμφωνα με ειδικούς από το CUNY Graduate Center και το Oregon State University που έχουν αναλύσει δορυφορικά δεδομένα.

Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι τα κατεστραμμένα κτίρια περιλαμβάνουν περισσότερο από το 90% των κατοικιών στη Γάζα, με 160.000 να έχουν καταστραφεί και άλλες 276.000 να έχουν υποστεί σοβαρές ή μερικές ζημιές.

Καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου, η Χαμάς -η οποία έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική οργάνωση από το Ισραήλ, το Ηνωμένο Βασίλειο και πολλές άλλες χώρες- και οι σύμμαχοί της έχουν εμπλακεί σε έντονες μάχες εναντίον των ισραηλινών δυνάμεων στο έδαφος. Έχουν επίσης εκτοξεύσει χιλιάδες ρουκέτες προς το Ισραήλ.

Τεράστιος καταυλισμός

Η ζωή πριν από τον πόλεμο ήταν σκληρή στη Γάζα - για χρόνια ήταν αντικείμενο ενός ισραηλινο-αιγυπτιακού αποκλεισμού που περιόριζε αυστηρά ποιος και τι μπορούσε να εισέλθει και να εξέλθει, κάτι που και οι δύο χώρες δήλωσαν ότι ήταν απαραίτητο για λόγους ασφαλείας.

Παρόλο που σχεδόν τα δύο τρίτα του πληθυσμού ζούσαν σε συνθήκες φτώχειας, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, και χιλιάδες ζούσαν σε καταυλισμούς προσφύγων που διαχειρίζονταν τα Ηνωμένα Έθνη, διέθετε επίσης νοσοκομεία, σχολεία και καταστήματα.

Όμως η Γάζα - με μήκος μόλις 41 χλμ. και πλάτος 10 χλμ. και οριοθετημένη από τη Μεσόγειο Θάλασσα και κλειστά σύνορα με το Ισραήλ και την Αίγυπτο - είναι πλέον σε μεγάλο μέρος της ακατοίκητη.
Ολόκληρες συνοικίες έχουν ισοπεδωθεί. Αγροτικές εκτάσεις όπου κάποτε υπήρχαν θερμοκήπια έχουν μετατραπεί σε άμμο και μπάζα από τα βαρέα οχήματα και τα τανκς που χρησιμοποιούνται στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των ισραηλινών στρατευμάτων.

Πριν από τον πόλεμο, οι περισσότεροι από τους 2,2 εκατομμύρια κατοίκους της Γάζας ζούσαν στις τέσσερις κύριες πόλεις της - Ράφα και Χαν Γιουνίς στα νότια, Ντέιρ αλ-Μπάλα, στο κέντρο, και την πόλη της Γάζας, όπου ζούσαν 775.000 άνθρωποι - αλλά σχεδόν όλος ο πληθυσμός έχει πλέον εκτοπιστεί.

Οι οικογένειες έχουν εκτοπιστεί πολλές φορές καθώς το Ισραήλ άλλαξε το επίκεντρο της επιχείρησής του, λέγοντας αρχικά στους ανθρώπους στο βορρά να μετακινηθούν νότια του ποταμού Wadi Gaza, ο οποίος κόβει τη Λωρίδα στη μέση περίπου, και αργότερα κηρύσσοντας μια σειρά από ζώνες εκκένωσης στο νότο.

Οι δορυφορικές εικόνες δείχνουν έναν τεράστιο πολλαπλασιασμό σκηνών που έχουν ανεγερθεί από εκτοπισμένους ανθρώπους στην αλ-Μαβάσι, μια λεπτή λωρίδα κυρίως γεωργικής γης κατά μήκος της μεσογειακής ακτής, κοντά στα αιγυπτιακά σύνορα, την οποία το Ισραήλ όρισε ως «ανθρωπιστική ζώνη» τον Οκτώβριο του 2023.

Το Ισραήλ επέκτεινε τη ζώνη τον Μάιο, για να συμπεριλάβει τμήματα του Χαν Γιουνίς και της Ντέιρ αλ Μπαλάχ, μετά την έναρξη της χερσαίας επίθεσης στη Ράφα, όπου βρίσκουν καταφύγιο περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι.
Αλλά έκτοτε έχει επανειλημμένα μειωθεί το μέγεθός της, καθώς το Ισραήλ έχει στοχοποιήσει περιοχές όπου, όπως λέει, η Χαμάς δρα και εξαπολύει επιθέσεις, ενώ έχει ενσωματωθεί ανάμεσα σε εκτοπισμένους αμάχους.
Τον Αύγουστο ο ΟΗΕ υπολόγισε ότι περισσότεροι από 1,2 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκουν καταφύγιο στο αλ-Μαουάσι, το οποίο στερείται κρίσιμων υποδομών και βασικών υπηρεσιών και έχει μεταβληθεί σε μέγεθος από περίπου 7 τετραγωνικά χιλιόμετρα (2,7 τετραγωνικά μίλια) όταν πρωτοεμφανίστηκε σε 72 τετραγωνικά χιλιόμετρα (27,8 τετραγωνικά μίλια).

Ο υπερπληθυσμός έχει γίνει μείζον πρόβλημα στα καταφύγια έκτακτης ανάγκης του ΟΗΕ στην κεντρική και νότια Γάζα, με ορισμένα να υπερβαίνουν κατά πολύ τη χωρητικότητά τους. Άλλες οικογένειες ζουν σε σκηνές ή αυτοσχέδια καταφύγια σε συγκροτήματα ή σε ανοιχτές εκτάσεις γης και παραλίες.

Ο αγώνας για τροφή

Περίπου 1,8 εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν 133.000 ανθρώπων που αντιμετωπίζουν καταστροφική επισιτιστική ανασφάλεια, σύμφωνα με την ολοκληρωμένη ταξινόμηση φάσεων επισιτιστικής ασφάλειας (IPC), τον παγκόσμιο οργανισμό που είναι υπεύθυνος για την κήρυξη του λιμού.

Η ανάλυσή της για την περίοδο από τον Σεπτέμβριο του 2024 έως τον Αύγουστο του 2025 προειδοποίησε ότι τα επίπεδα οξέος υποσιτισμού ήταν 10 φορές υψηλότερα από ό,τι πριν από την έναρξη του πολέμου.

Ακόμη και πριν από την τρέχουσα σύγκρουση, περίπου το 80% του πληθυσμού της Γάζας είχε ανάγκη από ανθρωπιστική βοήθεια.

Οι παραδόσεις βοήθειας σταμάτησαν εντελώς για περίπου 10 ημέρες όταν το Ισραήλ και η Αίγυπτος έκλεισαν τα περάσματά τους μετά τις 7 Οκτωβρίου και έχουν επαναληφθεί σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα - περίπου 50 φορτηγά με βοήθεια εισέρχονται σήμερα στη Γάζα κάθε μέρα τον Ιανουάριο μέχρι στιγμής, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.

Το Ισραήλ αμφισβητεί τα στοιχεία του ΟΗΕ, αλλά ακόμη και τα δικά του στοιχεία δείχνουν ότι μόλις 140 φορτηγά την ημέρα εισήλθαν τον Ιανουάριο, εξωτερικά μέχρι στιγμής, με τον υψηλότερο αριθμό 226 την ημέρα να εισέρχεται τον Απρίλιο.

Τον Μάρτιο, το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα δήλωσε ότι για την κάλυψη των απλών αναγκών σε τρόφιμα θα απαιτούνταν τουλάχιστον 300 φορτηγά την ημέρα για να εισέλθουν στη Γάζα και να διανείμουν τρόφιμα - αριθμός που δεν έχει επιτευχθεί από την έναρξη της σύγκρουσης.

Οι αξιωματούχοι του ΟΗΕ επέρριψαν την ευθύνη για την κατάσταση στους ισραηλινούς στρατιωτικούς περιορισμούς στις παραδόσεις βοήθειας, στις συνεχιζόμενες εχθροπραξίες και στην κατάρρευση του νόμου και της τάξης.

Το Ισραήλ επιμένει ότι δεν υπάρχουν όρια στην ποσότητα της βοήθειας που μπορεί να παραδοθεί στη Γάζα και κατηγορεί τις υπηρεσίες του ΟΗΕ για την αποτυχία διανομής των προμηθειών. Κατηγορεί επίσης τη Χαμάς για κλοπή βοήθειας, κάτι που η οργάνωση αρνείται.

Η φτώχεια χτυπά «κόκκινο»

Η σύγκρουση είχε επίσης καταστροφικές επιπτώσεις στην οικονομία της Γάζας, η οποία, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, συρρικνώθηκε κατά 86% το πρώτο τρίμηνο του 2024, η «μεγαλύτερη οικονομική συρρίκνωση που έχει καταγραφεί ποτέ».

Σημειώνει ότι σχεδόν το 100% του πληθυσμού ζει πλέον σε συνθήκες φτώχειας σε σύγκριση με το 64% πριν από τον πόλεμο και το κόστος των βασικών προμηθειών έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 250%.

Ο εμπορικός και αναπτυξιακός βραχίονας του ΟΗΕ UNCTAD αναφέρει ότι το κόστος των ζημιών που προκλήθηκαν από τον πόλεμο εκτιμάται σε 18,5 δισ. δολάρια - περίπου επτά φορές το συνολικό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) της Γάζας το 2022.

Προειδοποίησε τον Οκτώβριο ότι, ακόμη και όταν επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός, θα χρειαστούν 350 χρόνια για την ανοικοδόμηση της οικονομίας της Γάζας στο επίπεδο του 2022 - εκτός αν μπορέσει να αναπτυχθεί ταχύτερα από ό,τι μπορούσε υπό τους οικονομικούς περιορισμούς και τους περιορισμούς μετακίνησης που ίσχυαν από το 2007.

Πολλές εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης έχουν μείνει ανίκανες να λειτουργήσουν λόγω ζημιών ή έλλειψης προμηθειών και καυσίμων.

Πολλά νοσοκομεία έχουν επίσης υποστεί επιδρομές από τις ισραηλινές δυνάμεις, με τον ισχυρισμό του στρατού ότι έχουν χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικούς σκοπούς από τη Χαμάς. Η Χαμάς και οι αξιωματούχοι των νοσοκομείων έχουν αρνηθεί τον ισχυρισμό αυτό.

Το νοσοκομείο al-Shifa της πόλης της Γάζας - κάποτε η μεγαλύτερη ιατρική εγκατάσταση στη Γάζα – έχει μετατραπεί σε ερείπια, αν και τώρα έχει ανοίξει ξανά το τμήμα επειγόντων περιστατικών του. Οι IDF λένε ότι σκότωσαν ή συνέλαβαν εκατοντάδες «τρομοκράτες» και βρήκαν όπλα και πληροφορίες «σε όλο το νοσοκομείο» στις δύο μεγάλες επιχειρήσεις τους εκεί.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) του ΟΗΕ αναφέρει ότι μόνο 18 από τα 36 νοσοκομεία της Γάζας εξακολουθούν να λειτουργούν εν μέρει, ενώ άλλα 11 νοσοκομεία περιγράφονται ως πλήρως ή εν μέρει λειτουργικά.

Το BBC συγκέντρωσε τιμές για διάφορα προϊόντα και το πόσο αυξήθηκαν από τον Οκτώβριο του 2023 (6/10) στον Μάρτιο του 2024 (12/3).

Ενδεικτικά:

Κρεμμύδια (ανά κιλό): από 0,21 λίρες σε 8,63 λίρες (άνοδος 4.010%) Αυγά (εξάδα): 0,86 λίρες σε 4,32 λίρες (άνοδος 402%) Ζάχαρη (ανά κιλό): 0,64 λίρες σε 17,27 λίρες (άνοδος 2.598%) Κατεψυγμένο κοτόπουλο: από 3,19 λίρες σε 15,11 λίρες (άνοδος 374%) Φασόλια (ανά κιλό): από 0,64 λίρες σε 9,71 λίρες (άνοδος 1.417%) Εμφιαλωμένο νερό (1,5 lt): από 0,32 λίρες σε 0,65 λίρες (άνοδος 103%) Πάνες (πακέτο 64 τμχ): από 5,32 λίρες σε 38,86 λίρες (άνοδος 630%) Αλεύρι (ανά κιλό) [αφορά τη Βόρεια Γάζα]: από 7,45 λίρες σε 10,79 λίρες (άνοδος 45%)

Μια μακρά ανάκαμψη

Εκτός από τον ανθρώπινο φόρο αίματος, το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP) προειδοποίησε ότι θα χρειαστεί πολύς χρόνος για την αποκατάσταση των ζημιών στη Γάζα.

Περιγράφει τα συστήματα ύδρευσης και αποχέτευσης ως «σχεδόν εντελώς ανενεργά», προειδοποιεί για την αύξηση των σκουπιδιών γύρω από τους καταυλισμούς και τα καταφύγια και για τον κίνδυνο τα χημικά από τους κατεστραμμένους ηλιακούς συλλέκτες και τα πυρομαχικά που χρησιμοποιούνται να μολύνουν το έδαφος και τα αποθέματα νερού.

Και εκτιμά ότι περισσότεροι από 50 εκατομμύρια τόνοι συντριμμιών έχουν συσσωρευτεί από την καταστροφή.

Το UNEP λέει ότι θα χρειαστούν 21 χρόνια μόνο για να καθαριστούν τα συντρίμμια και τα εκρηκτικά κατάλοιπα του πολέμου.

«Η σημαντική και αυξανόμενη περιβαλλοντική ζημιά στη Γάζα κινδυνεύει να εγκλωβίσει τον λαό της σε μια οδυνηρή, μακρά αποκατάσταση», δήλωσε η εκτελεστική διευθύντρια Inger Andersen.