«Μάχη» Ερντογάν - Νετανιάχου μετά την πτώση Άσαντ: Ποιος θα γίνει ο νέος ισχυρός πόλος στη Μέση Ανατολή

19:20 16/12/2024 - Πηγή: iEidiseis

Η Τουρκία και το Ισραήλ προσπαθούν να επωφεληθούν από την πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία

Ο Σι Τζινπίνγκ και ο Ντόναλντ Τραμπ ενδέχεται να αμφισβητήσουν την παγκόσμια επιρροή του Τούρκου προέδρου. Σε περιφερειακό επίπεδο, ωστόσο, ο Ερντογάν έχει βάσιμες αξιώσεις να είναι ο ένας από τους δύο ισχυρούς ηγέτες που αναδιαμορφώνουν τη Μέση Ανατολή. Ο μισητός αντίπαλός του, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου του Ισραήλ, είναι ο άλλος.

Η σημερινή αλαζονεία του Ερντογάν απορρέει από τον ρόλο του στη Συρία. Η Τουρκία ήταν η μόνη

περιφερειακή δύναμη που έβαλε όλο της το βάρος πίσω από τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, την ισλαμιστική ομάδα που ανέτρεψε το καθεστώς Άσαντ. Ο Ιμπραήμ Καλίν, ο επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, επισκέφθηκε τη Δαμασκό λίγες ημέρες αφότου η HTS ανέλαβε την εξουσία.

Ο Ερντογάν φιλοδοξεί εδώ και καιρό να ανοικοδομήσει την τουρκική εξουσία σε όλα τα εδάφη της παλιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Γι' αυτόν, η ανατροπή του Άσαντ ανοίγει έναν νέο δρόμο προς την περιφερειακή επιρροή. Ενδεχομένως έχει επίσης μια εσωτερική ανταμοιβή - αποδυναμώνοντας τους Κούρδους στη Συρία, διευκολύνοντας το προσφυγικό πρόβλημα της Τουρκίας και βοηθώντας την προσπάθειά του να παραμείνει πρόεδρος μετά το 2028.

Οι συμμαχίες της Τουρκίας με ισλαμιστικές ομάδες όπως η HTS και η Μουσουλμανική Αδελφότητα θεωρούνται σοβαρή απειλή από το Ισραήλ και τις συντηρητικές μοναρχίες του Κόλπου. Το Ισραήλ έχει προχωρήσει στην καταστροφή της στρατιωτικής ικανότητας της Συρίας, βομβαρδίζοντας το ναυτικό και την αεροπορία της και καταλαμβάνοντας εδάφη πέραν των υψωμάτων του Γκολάν, τα οποία το Ισραήλ κατέχει από το 1967.

Η ισραηλινή κυβέρνηση παρουσίασε τις κινήσεις της ως προληπτικές και αμυντικές. Αλλά ο Νετανιάχου, όπως και ο Ερντογάν, βλέπει ευκαιρίες μπροστά του. Μιλώντας την περασμένη εβδομάδα, σημείωσε: «Κάτι τεκτονικό συνέβη εδώ, ένας σεισμός που δεν έχει συμβεί στα εκατό χρόνια από τη Συμφωνία Σάικς–Πικό». Αυτή η αναφορά στη συμφωνία μεταξύ Βρετανών και Γάλλων του 1916 που χώρισε την Οθωμανική Αυτοκρατορία ακούγεται σημαντική. Με τη Μέση Ανατολή σε αναταραχή, οι υποστηρικτές ενός Μεγάλου Ισραήλ βλέπουν μια ευκαιρία να ξανασχεδιάσουν τα σύνορα της περιοχής. Ο Aluf Benn της Haaretz γράφει ότι ο Νετανιάχου «φαίνεται να διεκδικεί μια κληρονομιά ως ο ηγέτης που επέκτεινε τα σύνορα του Ισραήλ μετά από 50 χρόνια υποχώρησης».

Το κίνημα των εποίκων, που εκπροσωπείται καλά στην κυβέρνηση συνασπισμού του Νετανιάχου, πιέζει το Ισραήλ να επανακαταλάβει τμήματα της Γάζας. Η επερχόμενη κυβέρνηση Τραμπ ενδέχεται να δώσει στο Ισραήλ το πράσινο φως για την επίσημη προσάρτηση τμημάτων της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης. Και η «προσωρινή» κατοχή συριακών εδαφών μπορεί να αποδειχθεί μόνιμη.
Πιο μακριά, ο Νετανιάχου θα δει μια ευκαιρία για μια τελική αναμέτρηση με το Ιράν. Η Ισλαμική Δημοκρατία βρίσκεται στην πιο αδύναμη θέση της εδώ και δεκαετίες. Αντιμετωπίζει εσωτερική αντιπολίτευση και θα αναστατωθεί από την πτώση της απολυταρχίας της Συρίας. Η Τεχεράνη έχει δει τους συμμάχους της - Χαμάς, Χεζμπολάχ και τώρα Άσαντ - να καταστρέφονται.

Η απάντηση του Ιράν

Το Ιράν μπορεί να απαντήσει στην απώλεια των περιφερειακών εντολοδόχων του με μια επιταχυνόμενη προσπάθεια απόκτησης πυρηνικών όπλων. Αυτό όμως θα μπορούσε να προσκαλέσει μια επίθεση από το Ισραήλ. Μετά την επιτυχημένη επίθεση της κυβέρνησης Νετανιάχου κατά της Χεζμπολάχ στον Λίβανο - μια εκστρατεία για την οποία προειδοποίησε η κυβέρνηση Μπάιντεν - οι Ισραηλινοί βρίσκονται σε μια σίγουρη, ριζοσπαστική διάθεση.

Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, το Ισραήλ έχει αποδείξει την ικανότητά του να πολεμά ταυτόχρονα σε πολλαπλά μέτωπα - συμπεριλαμβανομένης της Γάζας, της Δυτικής Όχθης, του Λιβάνου, της Υεμένης, του Ιράν και τώρα της Συρίας. Οι Ισραηλινοί είναι επίσης η μόνη πυρηνικά εξοπλισμένη δύναμη στην περιοχή και, προς το παρόν, έχουν τη σχεδόν πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ.

Οι πιθανότητες του Νετανιάχου να μείνει στην ιστορία ως επιτυχημένος ηγέτης φαίνονταν ελάχιστες μετά την καταστροφή των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου από τη Χαμάς. Βαθιά αμφιλεγόμενος τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, δικάζεται επί του παρόντος για διαφθορά στο Ισραήλ.

Όπως και ο Ερντογάν, ο Νετανιάχου είναι ένας αδίστακτος πολιτικός επιζών. Καθένας ανέλαβε για πρώτη φορά την εξουσία πριν από δεκαετίες και θεωρεί τον εαυτό του άνθρωπο του πεπρωμένου. Ωστόσο, τα όνειρά τους για περιφερειακή κυριαρχία πάσχουν από παρόμοιες αδυναμίες. Το Ισραήλ και η Τουρκία είναι μη αραβικές δυνάμεις σε μια περιοχή με αραβική πλειοψηφία. Δεν υπάρχει καμία όρεξη στον αραβικό κόσμο για μια αναδημιουργία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το Ισραήλ παραμένει μια αουτσάιντερ δύναμη στη Μέση Ανατολή, φοβισμένη, καχύποπτη και συχνά μισητή.

Τουρκία – Ισραήλ έχουν αρκετά αδύναμη οικονομική βάση

Η Τουρκία και το Ισραήλ έχουν επίσης πολύ αδύναμη οικονομική βάση για να φιλοδοξούν πραγματικά να αποκτήσουν περιφερειακή κυριαρχία. Η τουρκική οικονομία μαστίζεται από τον πληθωρισμό. Παρά την τεχνολογική και στρατιωτική του υπεροχή, το Ισραήλ είναι μια μικρή χώρα με λιγότερους από 10 εκατομμύρια κατοίκους.

Οι αντίπαλες φιλοδοξίες του Ερντογάν και του Νετανιάχου θα μπορούσαν εύκολα να συγκρουστούν στη Συρία. Κινδυνεύει να γίνει πεδίο μάχης για ανταγωνιστικές περιφερειακές δυνάμεις, επειδή η Σαουδική Αραβία και οι χώρες του Κόλπου έχουν επίσης συμφέροντα εκεί.

Την περασμένη εβδομάδα, καθώς οι Τούρκοι πανηγύριζαν για την πτώση της Δαμασκού και οι Ισραηλινοί κατέστρεφαν τον συριακό στρατό, η Σαουδική Αραβία γιόρταζε ένα πιο ειρηνικό επίτευγμα, την επιλογή της ως οικοδεσπότη του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου του 2034.

Οι Σαουδάραβες και τα κράτη του Κόλπου αισθάνονται πιθανότατα πιο άμεσα να απειλούνται από τις ισλαμιστικές συμμαχίες της Τουρκίας παρά από τις εδαφικές φιλοδοξίες του Ισραήλ. Αλλά το Ριάντ γνωρίζει ότι η επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα έχει τρομοκρατήσει μεγάλο μέρος του αραβικού κόσμου. Το να κινηθεί πιο κοντά στον Νετανιάχου για να μπλοκάρει τον Ερντογάν θα ήταν αμφιλεγόμενο, ιδιαίτερα αν οι Ισραηλινοί θάβουν ταυτόχρονα κάθε προοπτική για μια λύση δύο κρατών με τους Παλαιστίνιους.

Το Ισραήλ και η Τουρκία διαθέτουν ισχυρούς στρατούς. Αλλά οι Σαουδάραβες, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν την οικονομική δύναμη πυρός. Οποιαδήποτε πορεία αποφασίσει να ακολουθήσει το Ριάντ θα μπορούσε να διαμορφώσει τη Μέση Ανατολή ακόμη πιο ριζικά από τις ενέργειες του Ερντογάν και του Νετανιάχου.