Γιατί οι τράπεζες γεμίζουν τώρα με χρυσό τα θησαυροφυλάκιά τους: Οι πόλεμοι, το δολάριο, η αστάθεια

20:01 1/1/2025 - Πηγή: iEidiseis

Πρωταθλητές - χρυσοθήρες η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία - Ράλυ στα 3000 δολάρια βλέπουν οι αναλυτές.

Οι μέρες που περιηγούμασταν σε δύσκολα μονοπάτια μέσα σε βουνά σε αναζήτηση μιας πλούσιας φλέβας από το λαμπερό χρυσό μπορεί να έχουν τελειώσει. Όμως, το κυνήγι του χρυσού εξακολουθεί να υφίσταται και εμείς βρισκόμαστε σε αυτό ακριβώς το σημείο, σχολιάζει το Politico.

Καθώς ο πόλεμος, η ιδεολογία και ο προστατευτισμός χωρίζουν τον κόσμο σε διακριτά

μπλοκ, οι αναπτυσσόμενες χώρες, ιδίως, συσσωρεύουν ράβδους χρυσού για να προετοιμαστούν για την ημέρα που το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, στο οποίο κυριαρχούν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη, θα καταρρεύσει και τη θέση του θα πάρει ένα νέο.

Αυτή η κοσμική τάση, η οποία ξεκίνησε πριν από μια δεκαετία, επιταχύνθηκε φέτος από πιο βραχυπρόθεσμους παράγοντες, ιδίως από την πτωτική στροφή των παγκόσμιων επιτοκίων. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές βαδίζουν από το ένα υψηλό ρεκόρ στο άλλο, κλείνοντας πάνω από τα 2.800 δολάρια ανά ουγγιά για πρώτη φορά την περασμένη εβδομάδα.

Μόνο φέτος, ο χρυσός έχει αυξηθεί κατά 35%, πολύ περισσότερο από την άνοδο των αμερικανικών μετοχών κατά 20% και υπερδιπλάσια από ό,τι μπορεί να υπερηφανεύεται οποιοσδήποτε ευρωπαϊκός δείκτης μετοχών. Η Lina Thomas της Goldman Sachs τον βλέπει να ξεπερνά τα 3.000 δολάρια μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.

Στο επίκεντρο του ράλι βρίσκονται οι Κεντρικές Τράπεζες, ιδίως εκείνες που είτε βρίσκονται -ή φοβούνται ότι θα μπορούσαν να βρεθούν στο μέλλον- στο στόχαστρο των αμερικανικών κυρώσεων. Η Κίνα έχει αγοράσει 316 τόνους από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Η Ρωσία υπήρξε επίσης μεγάλος αγοραστής, όπως και οι κεντρικές τράπεζες της Μέσης Ανατολής, της Κεντρικής Ασίας και της Ινδίας.

Πιο πρόσφατα, στις αγορές κυριάρχησαν δύο χώρες των οποίων η ιστορία και οι πρόσφατες εμπειρίες τις έχουν ευαισθητοποιήσει στον γεωπολιτικό κίνδυνο: Η Πολωνία και η Ουγγαρία. Η Πολωνία ήθελε εδώ και καιρό να αυξήσει τον χρυσό στο 20% των επίσημων αποθεμάτων της, αλλά η Εθνική Τράπεζα της Ουγγαρίας επανέλαβε τις αγορές για πρώτη φορά μετά από τρία χρόνια τον Σεπτέμβριο, λέγοντας: «Εν μέσω αυξανόμενης αβεβαιότητας ... ο ρόλος του χρυσού ως περιουσιακού στοιχείου ασφαλούς καταφυγίου και αποθέματος αξίας είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς ενισχύει την εμπιστοσύνη στη χώρα και στηρίζει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα».

Σημάδι επικείμενων πολέμων

Άλλοι αξιωματούχοι το έθεσαν πιο ωμά. «Είναι ένα σημάδι επικείμενων πολέμων», παραπονέθηκε ένας Ευρωπαίος κεντρικός τραπεζίτης, στον οποίο παραχωρήθηκε ανωνυμία για να επιδοθεί σε μια σύντομη περιπέτεια κινδυνολογίας.

Ούτε πρόκειται μόνο για τον φόβο των εχθροπραξιών και των κυρώσεων, αλλά και για την αποτυχία της αξιοπιστίας των κρατών που οικοδόμησαν τη μεταπολεμική παγκόσμια οικονομική τάξη. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ευρώπη εργάζονται κάτω από αυξανόμενα χρέη που μοιάζουν μη βιώσιμα μακροπρόθεσμα, όπως τόνισε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην ετήσια συνάντησή του.

Με το αμερικανικό χρέος να ανέρχεται πλέον στο 124% του ΑΕΠ και να αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς, σημείωσε ο Τόμας της Goldman, «πολλές κεντρικές τράπεζες έχουν το μεγαλύτερο μέρος των αποθεματικών τους σε ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορεί να ανησυχούν όλο και περισσότερο για την έκθεσή τους στους δημοσιονομικούς κινδύνους στις ΗΠΑ».

Αυτό έχει ανυπολόγιστες συνέπειες για έναν αναπτυσσόμενο κόσμο που εδώ και καιρό δυσανασχετεί με αυτό που θεωρεί ως χρηματοπιστωτικό εκφοβισμό, σημείωσε ο αναλυτής της TS Lombard, Davide Oneglia.

Η ιδέα είναι «να διαφοροποιήσουμε σιγά-σιγά τα διεθνή αποθέματα μακριά από αυτό που παραμένει πολύ μεγάλη κατοχή περιουσιακών στοιχείων με βάση το δολάριο», δήλωσε ο Mohamed El-Erian, πρώην επικεφαλής του γίγαντα συναλλαγών ομολόγων Pimco. Το δολάριο εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει περίπου το 58% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων, καθιστώντας το σχεδόν απαραίτητο για κάθε είδους διασυνοριακό εμπόριο, αλλά αυτό έχει μειωθεί από περίπου 65% μόλις πριν από μια δεκαετία.

Και η ουδετερότητα και το αμετάβλητο του χρυσού τον καθιστούν κατάλληλη άγκυρα για ένα παράλληλο χρηματοπιστωτικό σύστημα που βρίσκεται ακόμη υπό κατασκευή: ένα σύστημα που οι ΗΠΑ δεν θα μπορούν να κυριαρχήσουν ή να χειραγωγήσουν.

Αργή αφύπνιση

Οι δυτικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν αφυπνιστεί αργά για τον κίνδυνο.

Μιλώντας στην Ουάσιγκτον στην ετήσια σύνοδο του ΔΝΤ τον Οκτώβριο, η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ σημείωσε ότι «η Κίνα αγοράζει χρυσό όπως ποτέ άλλοτε» και μίλησε για προσπάθειες να «σπρώξει άλλα νομίσματα».

«Ο ρόλος ενός νομίσματος δεν πρέπει ποτέ να θεωρείται δεδομένος», προειδοποίησε.

Ωστόσο, μόλις επέστρεψε στην Ευρώπη, ακούστηκε πιο χαλαρή, λέγοντας στη Le Monde την περασμένη εβδομάδα ότι το δολάριο δεν θα εκθρονιστεί στη διάρκεια της ζωής της. Αυτό μπορεί εν μέρει να οφείλεται στα στοιχεία της συνόδου κορυφής του περασμένου μήνα των λεγόμενων BRICS+, μιας χαλαρής ομάδας αναδυόμενων δυνάμεων με επικεφαλής την Κίνα και τη Ρωσία.

Ενώ οι συναντήσεις των BRICS έχουν συχνά δημιουργήσει ρητορική ρητά κατά του δολαρίου, το ανακοινωθέν της τελευταίας συνόδου κορυφής επικεντρώθηκε στα δεινά των αμερικανικών κυρώσεων, αλλά κατά τα άλλα στήριξε τη μεταρρύθμιση των υφιστάμενων θεσμών, όπως το ΔΝΤ.

«Ενώ πρόκειται για ... ξεχωριστές προσπάθειες», δήλωσε ο El-Erian, «μπορούν να συνδυαστούν για να διαβρώσουν σιγά-σιγά την απόλυτη κυριαρχία του δολαρίου και του συστήματος πληρωμών σε δολάρια».

Στο ίδιο άρμα

Θα είναι μια μακρά διαδικασία εξισορρόπησης. Ενώ οι προηγμένες οικονομίες κατέχουν έως και το 70% των αποθεματικών τους σε χρυσό, οι κεντρικές τράπεζες των BRICS κατέχουν συνήθως περίπου το 10%, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των υπολοίπων είναι σε δολάρια. Αυτό σημαίνει ότι είναι πιθανό να παραμείνουν αγοραστές χρυσού μακροπρόθεσμα, ακόμη και αν - όπως συμβαίνει σήμερα με τη Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας - μπορούν να συγκρατηθούν όταν θεωρούν ότι οι τιμές έχουν πάει πολύ μακριά.

Αλλά οι ιδιώτες επενδυτές του κόσμου, όπως συμβαίνει συχνά, τους αμφισβητούν και πηδούν στο άρμα.

Παραδοσιακά, οι τιμές του χρυσού έχουν συσχετιστεί με τα επιτόκια των κεντρικών τραπεζών. Όταν οι αποδόσεις των αποταμιεύσεων και των ομολόγων αυξάνονταν, όπως συμβαίνει από το 2022, ο χρυσός συνήθως κινούνταν προς την αντίθετη κατεύθυνση, επειδή δεν προσφέρει αποδόσεις. Αλλά αυτή τη φορά φαίνεται να είναι διαφορετικά. Οι τιμές του χρυσού αυξήθηκαν κατά το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου που οι κεντρικές τράπεζες αύξαναν τα επιτόκια - και αυξήθηκαν ακόμη πιο γρήγορα καθώς η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα άρχισαν να τα μειώνουν.

«Παραδοσιακά δεν θα το είχαμε λάβει υπόψη μας», δήλωσε ο David Wilson, διευθυντής στρατηγικής εμπορευμάτων στη γαλλική τράπεζα BNP Paribas. «Αλλά είναι προφανές ότι η δραστηριότητα των κεντρικών τραπεζών έχει τροφοδοτήσει την ψυχοσύνθεση των κερδοσκοπικών επενδυτών. Αν βλέπουν τις κεντρικές τράπεζες να αγοράζουν χρυσό, λένε 'θα πρέπει να αγοράσουμε κι εμείς'».

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει η αμερικανική Επιτροπή Εμπορευματικών Συμβολαίων Μελλοντικής Διαπραγμάτευσης, το καθαρό ποσό των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί χρυσού που κατέχουν οι συμμετέχοντες στην αγορά - ένα πρόχειρο υποκατάστατο της αγοράς από τους επενδυτές - έχει υπερτριπλασιαστεί τους τελευταίους 12 μήνες, παρόλο που - όπως σημείωσε ο Wilson της BNP - οι αγορές από τις κεντρικές τράπεζες έχουν σαφώς μειωθεί φέτος. Το καθαρό κερδοσκοπικό ενδιαφέρον βρίσκεται τώρα μόλις λίγο κάτω από το επίπεδο ρεκόρ που παρατηρήθηκε στην αρχή της πανδημίας.

Τελευταίο καταφύγιο

Όπως και στο παρελθόν, η σημερινή αγωνία για χρυσό υποδηλώνει μια αυξημένη επιθυμία για αξιοπιστία εν μέσω αβεβαιότητας και εξασθένισης της εμπιστοσύνης στους θεσμούς, λένε οι αναλυτές.

«Σε περιόδους κρίσης οι άνθρωποι συρρέουν στον χρυσό», δήλωσε ο Krishan Gopaul, ανώτερος αναλυτής του Παγκόσμιου Συμβουλίου Χρυσού. «Είναι ένα παγκόσμιο περιουσιακό στοιχείο που οι άνθρωποι εκτιμούν και γνωρίζουν ότι θα γίνει αποδεκτό από τους άλλους».

Και αυτή η αξία αυξάνεται παράλληλα με τις αμφιβολίες για την αξία άλλων περιουσιακών στοιχείων, ακόμη και του πανίσχυρου δολαρίου.

«Ο χρυσός αποτελεί σύμβολο εμπιστοσύνης εδώ και 3.000 χρόνια», δήλωσε ο Salvatore Rossi, ιστορικός και πρώην υποδιοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας. «Οι ράβδοι χρυσού για τις κεντρικές τράπεζες είναι σαν το παλιό χρυσό ρολόι του παππού για μια οικογένεια: είναι ο τελευταίος πόρος, αυτός που δεν θα πουλούσες, αλλά όλοι ξέρουν ότι το έχεις».