Η πτώση του Άσαντ αλλάζει τις ισορροπίες στη Μέση Ανατολή - Ανάλυση του BBC

16:08 8/12/2024 - Πηγή: iEidiseis

Το καθεστώς στη Συρία κατέρρευσε εν μια νυκτί. Και τώρα τι; Τα χαμόγελα και ο φόβος για τους τζιχαντιστές

Η αστραπιαία πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ φάνταζε αδιανόητη πριν από μια εβδομάδα, όταν οι αντικαθεστωτικοί αντάρτες ξεκινούσαν την πορεία τους από τη βάση τους στο Ιντλίμπ, στη βορειοδυτική Συρία.

Μέσα λίγες ημέρες ο συνασπισμός των ανταρτών - κατά βάση τζιχαντιστές - μπήκαν στη Δαμασκό και ο Μπασάρ Αλ Άσαντ διέφυγε με αεροπλάνο προς άγνωστη κατεύθυνση. Η τύχη του αγνοείται και το καθεστώς του κατέρρευσε εν μια νυκτί.

Αυτό είναι ένα σημείο καμπής

για τη Συρία. Ο Άσαντ ανήλθε στην εξουσία το 2000 μετά τον θάνατο του πατέρα του Χαφέζ, ο οποίος κυβέρνησε τη χώρα για 29 χρόνια. Ο Μπασάρ Αλ Άσαντ κληρονόμησε μια αυστηρά ελεγχόμενη και αυταρχική πολιτική δομή, στην οποία η αντιπολίτευση, κάθε μορφής, δεν ήταν ανεκτή.

Αρχικά υπήρξαν ελπίδες πως θα μπορούσε να ακολουθήσει έναν διαφορετικό δρόμο με μια πιο ανοιχτή και λιγότερο βάναυση διακυβέρνηση. Αλλά αυτές οι ελπίδες αποδείχθηκαν φρούδες.

Ο Μπασάρ Αλ Άσαντ έμεινε για πάντα στην ιστορία για τη βίαιη καταστολή των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων το 2011, που οδήγησε τελικά και σε έναν εμφύλιο πόλεμο, διαλύοντας τη Συρία. Πάνω από μισό εκατομμύρια άνθρωποι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 6 εκατομμύρια άνθρωποι πήραν το δρόμο της προσφυγιάς.

Στον εμφύλιο πόλεμο ενεπλάκησαν και η Ρωσία αλλά και η Δύση, υποστηρίζοντας τις δύο αντίπαλες πλευρές, ενώ ένα τρίτο στρατόπεδο στον εμφύλιο αναπτύχθηκε με επίκεντρο τις τζιχαντιστικές οργανώσεις, που επίσης επιδίωκαν την ανατροπή του Άσαντ. Τελικά με τη βοήθεια κυρίως της Μόσχας, αλλά και της Τεχεράνης, ο Άσαντ κατάφερε να συντρίψει τους αντάρτες και να παραμείνει στην εξουσία.

Η Ρωσία χρησιμοποίησε την τρομερή αεροπορική δύναμή της, ενώ το Ιράν έστειλε στρατιωτικούς συμβούλους στη Συρία και η Χεζμπολάχ του Λιβάνου ανέπτυξε επίσης τους καλά εκπαιδευμένους μαχητές της.

Ρωσία και Ιράν εγκατέλειψαν τον Άσαντ

Αυτή τη φορά όμως η κατάσταση ήταν διαφορετική. Οι σύμμαχοι του Άσαντ έχουν στραμμένη αλλού την προσοχή τους, στις δικά τους θερμά μέτωπα με Ουκρανία και Ισραήλ αντίστοιχα, και ουσιαστικά τον εγκατέλειψαν.

Χωρίς τη βοήθειά τους, τα στρατεύματά του δεν μπόρεσαν – και σε κάποιες περιοχές εμφανίστηκαν απρόθυμα – να σταματήσουν τους αντικαθεστωτικούς, των οποίων ηγείται η ισλαμιστική οργάνωση Hayat Tahrir al-Sham (HTS).

Αρχικά κατέλαβαν το Χαλέπι, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας, την περασμένη εβδομάδα, σχεδόν χωρίς αντίσταση. Στη συνέχεια έπεσε η Χάμα και λίγο αργότερα η Χόμς. Τρεις κομβικές πόλεις καταλήφθηκαν μέσα σε λίγες ημέρες. Οι δυνάμεις των ανταρτών προέλαυσαν επίσης και από τα ανατολικά και από τα νότια, περικυκλώνοντας τη Δαμασκό.

Από τη στιγμή που έφτασαν στη συριακή πρωτεύουσα, την έδρα του καθεστώτος του Μπασάρ Αλ Άσαντ, αυτή έπεσε μέσα σε λίγες ώρες.

Αλλαγή ισορροπιών

Όπως σημειώνει το BBC σε ανάλυσή του, το τέλος διακυβέρνησης της οικογένειας Άσαντ θα αναδιαμορφώσει την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή.

Η επιρροή του Ιράν υφίσταται ένα ακόμη σημαντικό πλήγμα, μετά την εισβολή του Ισραήλ σε Λωρίδα της Γάζας και Λίβανο.

Η Συρία άνηκε στον αποκαλούμενο «άξονα της αντίστασης» κατά του Ισραήλ με επικεφαλής το Ιράν και η χώρα υπό τον Άσαντ ήταν ένας κόμβος για τη σύνδεση μεταξύ των Ιρανών και της Χεζμπολάχ για τη μεταφορά όπλων και πυρομαχικών στην λιβανέζικη οργάνωση. Η ίδια η Χεζμπολάχ έχει αποδυναμωθεί σοβαρά μετά τον πόλεμο με το Ισραήλ και το μέλλον της είναι αβέβαιο.

Μια άλλη φατρία που υποστηρίζεται από το Ιράν, οι αντάρτες Χούτι στην Υεμένη, έχουν γίνει επανειλημμένα στόχος αεροπορικών επιδρομών. Όλες αυτές οι φατρίες, συν κάποιες πολιτοφυλακές στο Ιράκ και η Χαμάς στη Γάζα, ήταν η δύναμη επιρροής του Ιράν στην περιοχή.

Οι εξελίξεις στη Συρία προφανώς προκαλούν χαμόγελα στο Ισραήλ, που θεωρεί το Ιράν ως τον βασικό εχθρό του και μια υπαρξιακή απειλή.

Ο ρόλος της Τουρκίας

Όπως υπογραμμίζει το BBC, πολλοί πιστεύουν ότι η προέλαση των αντικαθεστωτικών στη Συρία δεν θα μπορούσε να συμβεί χωρίς την ευλογία της Τουρκίας. Η Τουρκία, η οποία υποστηρίζει ορισμένες από τις αντικαθεστωτικές οργανώσεις στη Συρία, αρνήθηκε ότι υποστηρίζει το HTS.

Σε κάθε περίπτωση, η Άγκυρα αξιοποίησε τους αντάρτες και για να διαλύσει τους Κούρδους στη Βόρεια Συρία. Όπως ανακοινώθηκε το 80% της ημιαυτόνομης κουρδικής περιφέρειας έχει καταληφθεί και η Τουρκία ανακοίνωσε πως η νίκη κατά των Κούρδων, τους οποίους αναγνωρίζει ως τρομοκράτες είναι κοντά.

Για αρκετό καιρό, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πίεζε τον Άσαντ να συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις για την εξεύρεση διπλωματικής λύσης που θα μπορούσε να επιτρέψει και την επιστροφή των Σύρων προσφύγων. Τουλάχιστον τρία εκατομμύρια άνθρωποι που εγκατέλειψαν τη χώρα μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου βρίσκονται στη Τουρκία και αυτό είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα στην εσωτερική πολιτική διαμάχη. Όμως ο Άσαντ είχε αρνηθεί να συζητήσεις με τον Ερντογάν.

Και τώρα τι; Φόβοι για την τζιχαντιστική HTS

Πολλοί άνθρωποι χαίρονται που βλέπουν τον Άσαντ να φεύγει. Ποια θα είναι όμως η επόμενη ημέρα; Η HTS έχει τις ρίζες τους στην Αλ Κάιντα και ένα εξαιρετικά βίαιο παρελθόν. Πέρασαν τα τελευταία χρόνια προσπαθώντας να επαναπροσδιοριστούν ως εθνικιστική δύναμη και τα πρόσφατα μηνύματά τους δείχνουν έναν διπλωματικό και συμβιβαστικό τόνο.

Αλλά πολλοί δεν είναι πεπεισμένοι και ανησυχούν για το ότι μπορεί να σχεδιάζουν να κάνουν μετά την ανατροπή του καθεστώτος. Ταυτόχρονα, οι δραματικές αλλαγές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ένα επικίνδυνο κενό εξουσίας και τελικά να οδηγήσουν σε χάος και ακόμη περισσότερη βία.