Η τηλεργασία τελειώνει: Οι νέες απαιτήσεις και η ελληνική πραγματικότητα

07:04 23/2/2025 - Πηγή: iEidiseis

Ανησυχίες για την παραγωγικότητα, δυσχέρεια στην επίβλεψη, έλλειμμα στη δημιουργικότητα και τη συνεργασία.

Επί χρόνια, η τηλεργασία ήταν ένας άγνωστος έως ουτοπικός τρόπος εργασίας. Με την πανδημία Covid-19, ωστόσο, αυτό κατέστη πιθανό και εφικτό. Κατέστη πραγματικότητα. Η εργασία από το σπίτι μας ή από οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη, με μόνη τη χρήση του προσωπικού μας υπολογιστή, δημιούργησε νέου είδους εργαζομένους, πιο ευέλικτους αλλά και λιγότερο ή περισσότερο παραγωγικούς –οι γνώμες διίστανται.

Αφού ο κίνδυνος της πανδημίας προσπεράστηκε και η άλλοτε επιτακτική ανάγκη απομακρυσμένης

εργασίας εξέλειψε, ήδη από το 2022, η καινοτομία της τηλεργασίας άρχισε σταδιακά να φθίνει. Υβριδικά μοντέλα εργασίας αναδύθηκαν, με άλλους εργαζομένους να επιλέγουν το μεικτό μοντέλο φυσικής παρουσίας και εργασίας από το σπίτι, και άλλους να προτιμούν την πλήρη επάνοδο στον φυσικό χώρο εργασίας τους. Με την πάροδο του χρόνου, ολοένα και περισσότερες εταιρείες έπαψαν να παρέχουν τη δυνατότητα απασχόλησης εξ ολοκλήρου με τηλεργασία.

Εν μέσω της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης, και η Ελλάδα κλήθηκε να προσαρμοστεί στο διεθνές πρόσταγμα της τηλεργασίας. Παράλληλα δε, τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας βιώνουμε την κατάρρευση πολλών εργασιακών κεκτημένων και μια διάχυτη ελαστικοποίηση του χρόνου εργασίας –φαινόμενα που παρατηρούνται και διεθνώς. Οι εργαζόμενοι καλούνται να βρίσκονται διαρκώς σε «εργασιακή επιφυλακή», με το παραδοσιακό 8ωρο να γίνεται σιγά-σιγά παρελθόν. Η παράταση της λειτουργίας επιχειρήσεων, η ανάγκη συνεχούς κατάρτισης των εργαζομένων, οι τεχνολογικές εξελίξεις, η παγκοσμιοποιημένη αγορά, θολώνουν τα αυστηρά εργασιακά ωράρια. Ενώ άλλες ευρωπαϊκές χώρες μειώνουν τον εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας, ο συνολικά επιτρεπτός και «νομικά ανεκτός» χρόνος εργασίας στην Ελλάδα τείνει να αυξάνεται.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, πάντως, οι συζητήσεις περί αποτελεσματικότητας ή μη της τηλεργασίας εγείρουν ακόμα συχνά διαφωνίες και το δίλημμα WFH (Work-from-home) vs. RTO (Return-to-office) καλά κρατεί. Ωστόσο, μεγάλες εταιρείες όπως η Amazon και η Dell δίνουν τον παλμό για πλήρη επιστροφή στο παραδοσιακό εργασιακό μοντέλο, ζητώντας πενθήμερη φυσική παρουσία.

Επιστροφή στο παραδοσιακό δια ζώσης πενθήμερο;

Ήδη από το 2023, το 90% των εταιρειών που συμμετείχαν σε έρευνα του Resume Builder, δήλωνε ότι επιθυμούσε και σκόπευε να επαναφέρει τους εργαζομένους στο γραφείο. Ανησυχίες ως προς την παραγωγικότητα, δυσχέρεια στην επίβλεψη των ομάδων, έλλειμμα στη δημιουργικότητα και τη συνεργασία, αδυναμία οικοδόμησης ομαδικού αισθήματος και εταιρικής κουλτούρας, ανακύπτοντα ζητήματα ισότητας ανάμεσα σε εργαζομένους υπό διαφορετικά εργασιακά μοντέλα, αλλά και άσκοπες οικονομικές δαπάνες, είναι μερικοί από τους λόγους που επικαλούνται συχνά οι θιασώτες της τάσης «επιστροφή στο γραφείο».

Σύμφωνα με το euronews.com, εταιρείες όπως η JPMorgan, η Amazon, και η Goldman Sachs, προσφάτως ζήτησαν από εκατοντάδες εργαζομένους τους να επιστρέψουν στο γραφείο, 5 ημέρες την εβδομάδα, επικαλούμενες λόγους όπως η παραγωγικότητα και η εργασιακή κουλτούρα. Την ίδια στιγμή, η Google προτίθεται να συνυπολογίζει την παρουσία των υπαλλήλων στο γραφείο στις αξιολογήσεις της απόδοσής τους, προκαλώντας πλήθος αντιδράσεων.

Για τον CEO της Amazon, Andy Jassy, η φυσική παρουσία στον εργασιακό χώρο διευκολύνει τους εργαζομένους να μαθαίνουν, να συνεργάζονται, να θέτουν ερωτήσεις σε συναδέλφους ακόμα και στους κοινόχρηστους χώρους, και να απορροφούν καλύτερα την εταιρική κουλτούρα. Η δε εργασιακή κουλτούρα, σύμφωνα με έρευνα του Korn Ferry, αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 30% της αγοραίας αξίας μιας επιχείρησης, δεδομένο στο οποίο συμφώνησαν τα 2/3 των 15.000 στελεχών που ερωτήθηκαν παγκοσμίως.

Βέβαια, πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι το κύριο διακύβευμα των επιχειρήσεων δεν είναι η παραγωγικότητα, αλλά η δυνατότητα ελέγχου. Για κάποιους είναι πιο απτό και εύκολο να μετράνε την απόδοση σε ώρες παρουσίας στο γραφείο.

Και τα υβριδικά και εξ αποστάσεως μοντέλα;

Παρά τις πιέσεις από παγκόσμιους εργασιακούς κολοσσούς, παρά τη σταθερή μείωση των θέσεων εργασίας με πλήρη εξ αποστάσεως απασχόληση και παρά τις ανερχόμενες φωνές για επιστροφή στο γραφείο πέντε ημέρες την εβδομάδα, η υβριδική εργασία φαίνεται να αντέχει ακόμα, στην Ευρώπη αλλά και διεθνώς.

Η υβριδική μορφή εργασίας παραμένει η πιο συνηθισμένη επιλογή (44%) για τους ευρωπαίους εργαζομένους σε ρόλους που μπορούν να εκτελεστούν και εξ αποστάσεως.

Η έκθεση του FlexIndex σχετικά με την ευελιξία στον εργασιακό χώρο, καταδεικνύει ότι προς το παρόν, μόνο το 32% των αμερικανικών εταιρειών ζητούν αποκλειστική φυσική εργασία, ενώ το υβριδικό μοντέλο φαίνεται να κυριαρχεί (43% των εταιρειών των ΗΠΑ το προτιμούν), ζητώντας 2-3 ημέρες παρουσίας στο γραφείο. Μάλιστα, το υβριδικό μοντέλο φαίνεται να προτιμάται από εταιρείες που απασχολούν μεγάλο αριθμό υπαλλήλων (το 73% των εταιρειών με πάνω από 25.000 υπαλλήλους ακολουθούν ένα δομημένο υβριδικό μοντέλο). Εντυπωσιακό δε είναι ότι σχεδόν το σύνολο των εταιρειών τεχνολογίας (το 96%) προσφέρουν ακόμα ευελιξία σχετικά με την τοποθεσία εργασίας.

Ωστόσο, στην έκθεση αποτυπώνεται η τάση μείωσης των ημερών εργασίας από το σπίτι. Συγκεκριμένα, σχετικά αναφέρονται δύο στοιχεία: «το ποσοστό των επιχειρήσεων που απαιτούν 0 ημέρες την εβδομάδα στο γραφείο έχει μειωθεί από 32% σε 25%», ενώ το «ποσοστό των επιχειρήσεων που απαιτούν 3 ημέρες την εβδομάδα στο γραφείο έχει αυξηθεί από 19% σε 28%». Επιπλέον, σε επίπεδο ΕΕ, σύμφωνα με στοιχεία της Eurofound, οι θέσεις εργασίας που εκτελούνται αποκλειστικά εξ αποστάσεως μειώνονται σταθερά, καταγράφοντας αισθητή πτώση από 24% σε 14% στο διάστημα 2022-2024.

Η ελληνική πραγματικότητα

Η τηλεργασία στην Ελλάδα καθιερώθηκε και επισήμως με τον νόμο 4808/2021, ο οποίος χάραξε το σύγχρονο νομικό πλαίσιο της τηλεργασίας, παρέχοντας στους τηλεργαζόμενους τα ίδια δικαιώματα με τους παραδοσιακά εργαζομένους στα γραφεία και θεσμοθετώντας το δικαίωμα στην «αποσύνδεση». Παράλληλα, με τον νόμο 4825/2021, παρασχέθηκαν κίνητρα σε επαγγελματίες από όλον τον κόσμο για να επιλέξουν τη χώρα μας ως βάση τους, καθιστώντας την Ελλάδα πόλο έλξης για τους ψηφιακούς νομάδες.

Σύμφωνα με μελέτες του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιοµηχανιών (ΣΕΒ), η υψηλότερη διείσδυση της τηλεργασίας στην Ελλάδα εμφανίστηκε κυρίως στους κλάδους των τεχνολογιών πληροφορικής, της υγείας και των logistics. Ωστόσο, με το πέρας της πανδημίας διαφάνηκε ότι η τηλεργασία δεν κατέκτησε ποτέ μια περίοπτη θέση στην εγχώρια εργασιακή πραγματικότητα. Η νέα αυτή μορφή εργασίας δημιούργησε μάλιστα σε πολλούς ένα αίσθημα επισφάλειας, με σχεδόν 50% των Ελλήνων εργαζομένων να δηλώνουν ότι δεν επιθυμούν να συνεχίσουν να τηλεργάζονται σε πλήρες ωράριο και μετά την πανδημία. Ήδη δε από το 2023, μόνο το 20% των υπαλλήλων εργαζόταν εξ αποστάσεως, ανέφερε ο ΣΕΠΕ.

Σχετικά με τη δυνατότητα τηλεργασίας και εν γένει εργασιακής ευελιξίας, η Ελλάδα υστερεί σε σύγκριση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη, καταλαμβάνοντας τη 2η θέση από το τέλος. Η Ελλάδα, ακολουθούμενη από την Κύπρο (τελευταία στην κατάταξη) είναι οι χώρες με τη χαμηλότερη εργασιακή ευελιξία, με την πλειονότητα του πληθυσμού τους να μην εργάζεται ποτέ από το σπίτι.

Το τέλος της τηλεργασίας;

Η εξ αποστάσεως εργασία επιτρέπει πρόσβαση σε ταλέντα διεθνώς, υψηλότερη ικανοποίηση των εργαζομένων, χαμηλότερο λειτουργικό κόστος, δυνατότητα βέλτιστης ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, κ.α. Είναι οι εταιρείες πράγματι τόσο πρόθυμες να εγκαταλείψουν αυτά τα οφέλη;

Η εργασιακή εποχή αναμφίβολα εισέρχεται σε περίοδο «μετασχηματισμού», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα εκλείψουν πλήρως τα μοντέλα υβριδικής ή πλήρους τηλεργασίας. Αναντίρρητα, η πανδημία έδωσε το έναυσμα για μια ανεπιστρεπτί αλλαγή στο εργασιακό τοπίο. Για πολλούς αναλυτές, το πενθήμερο στο γραφείο είναι πλέον παρελθόν, επισημαίνοντας ότι μια οριζόντια εφαρμογή ενός μονοσήμαντου μοντέλου («one-size-fits-all approach») θα προκαλούσε την έντονη δυσαρέσκεια των εργαζομένων. Μάλιστα, στην αγορά εργασίας του σήμερα, η προσφορά ενός ευέλικτου, υβριδικού μοντέλου εργασίας είναι ιδιαίτερα ελκυστική και θα μπορούσε να κάνει την διαφορά στον ανταγωνισμό για την προσέλκυση κορυφαίων ταλέντων.

Αν πάντως ονειρεύεσαι εξ αποστάσεως εργασία και το 2025, οι ιδανικές προτάσεις που έχουμε για εσένα είναι:

να εργαστείς είτε ως ανεξάρτητος ελεύθερος επαγγελματίας, είτε σε μικρές επιχειρήσεις ή startups να συμβουλευτείς αυτόν τον κατάλογο 20 επιχειρήσεων που εμμένουν σε πολιτικές τηλεργασίας να μετακομίσεις σε χώρες όπως η Ολλανδία, η Ιρλανδία, η Φινλανδία και η Γερμανία, όπου η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων (με ποσοστά κοντά ή πάνω από το 70%) επιτρέπεται να εργάζονται πλήρως ή εν μέρει από το σπίτι!