Τουρκικές εκλογές 2023: Από πού αντλεί ψηφοφόρους ο Τούρκος Πρόεδρος – Γράφει ο Δημήτρης Σταθακόπουλος

09:44 10/1/2023 - Πηγή: The President

Ως ημέρα ίδρυσης της Τουρκικής Δημοκρατίας, μετά τη διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ορίστηκε η 29η Οκτωβρίου 1923 και φέτος, στις 29 Οκτωβρίου 2023, συμπληρώνονται 100 χρόνια από την ημέρα εκείνη.

Του Δημήτρη Σταθακόπουλου *

Παράλληλα στη γειτονική χώρα, θα διεξαχθούν ταυτόχρονα, Προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, το αργότερο μέχρι τον Ιούνιο, κατ’ εφαρμογή του ισχύοντος Συντάγματος          (αναθεώρηση 2017, σε  ισχύ από

τις Προεδρικές εκλογές του 2018 ), εφόσον δεν παραταθεί η θητεία του νυν Προέδρου για λόγους ανωτέρας βίας, όπως ορίζει το Σύνταγμα (κρίση, πανδημία, πόλεμος κ.ά ). Σαφώς ο Πρόεδρος Ερντογάν, διατηρεί και το στοιχείο αιφνιδιασμού των ανθυποψηφίων του (που ακόμα δεν ξέρουμε ποίοι θα είναι), προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές πριν τον Ιούνιο ’23.

Υποψήφιος Πρόεδρος μπορεί να είναι κάθε Τούρκος Πολίτης (άνδρας ή γυναίκα) που έχει συμπληρώσει το 40ο έτος της ηλικίας του. Ο Πρόεδρος εκλέγεται απευθείας από τον λαό (Προεδρική  δημοκρατία) και για πενταετή θητεία, σε δύο γύρους, αφού πρέπει να λάβει την απόλυτη πλειοψηφία των έγκυρων ψήφων (τουλάχιστον 50%+ 1 ψήφο) για να εκλεγεί, κάτι πρακτικά, μάλλον αδύνατον, να συμβεί από τον πρώτο γύρο. Στο δεύτερο γύρο, η ψηφοφορία διεξάγεται μεταξύ των δύο υποψηφίων που έλαβαν τις περισσότερες ψήφους στον πρώτο γύρο και στη συνέχεια εκλέγεται Πρόεδρος, ο υποψήφιος που πέτυχε την απόλυτη πλειοψηφία.

Σύμφωνα με το άρθρο 101 του Συντάγματος, για να συμμετάσχει ένας υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές, πρέπει να προταθεί από πολιτικά κόμματα που έλαβαν το 5% των έγκυρων ψήφων μόνα τους ή σε συνασπισμό – κατά τις πιο πρόσφατες βουλευτικές εκλογές -,  ή να προταθεί από ομάδα πολιτικών κομμάτων με τουλάχιστον 20 βουλευτές στο Κοινοβούλιο Επίσης, υποψήφιοι μπορούν να είναι και όσοι συγκεντρώσουν τις υπογραφές, τουλάχιστον 100.000 ψηφοφόρων στα Περιφερειακά εκλογικά συμβούλια.

Οι Βουλευτικές γενικές εκλογές, διεξάγονται ομοίως κάθε πέντε χρόνια, σε 87 εκλογικές περιφέρειες, για την εκλογή  600 μελών στην Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση.

Για να μπει ένα κόμμα στην Εθνοσυνέλευση, απαιτείτο να πιάσει ως εκλογικό μέτρο, το 10%, που όμως με το νέο εκλογικό νόμο της 31ης Μαρτίου 2022, μειώθηκε σε 7% ( μόνο του ή σε συνασπισμό κομμάτων ). Η εφαρμογή του Νόμου αυτού θα ισχύσει από την 1η Απριλίου 2023 (δηλ. ένα έτος μετά την ψήφισή του). Ως εκ τούτου, εάν γίνουν πρόωρες εκλογές  μέχρι την Κυριακή 26 Μαρτίου 2023, τότε θα ισχύσει ως εκλογικό μέτρο, το παλαιό, του 10%. Εάν γίνουν εκλογές μετά την Κυριακή 2 Απριλίου 2023, τότε θα ισχύσει το νέο μειωμένο εκλογικό μέτρο του 7%.

Η Τουρκική στατιστική υπηρεσία  αναφέρει ότι, δικαίωμα ψήφου έχουν 62,4 εκατομμύρια Τούρκοι (4 εκατομμύρια του εξωτερικού ) εκ των οποίων, περίπου 13 εκατομμύρια είναι της «Γενιάς Ζ», δηλ. γεννημένοι μετά το 2000, ενώ εξ αυτών έξι εκατομμύρια θα  ψηφίσουν για πρώτη φορά ( 18άρηδες). Ο Murat Gezici, επικεφαλής της ομώνυμης ερευνητικής εταιρείας του, εκτιμά ότι οι νέοι ψηφοφόροι, είναι μεν «θυμωμένοι» με την κυβέρνηση, αλλά δεν είναι συνδεδεμένοι με μια συγκεκριμένη ιδεολογία, ενώ δεν εμπιστεύονται την αντιπολίτευση (sic).

Εν τούτοις, το 80 % αυτής της γενιάς δεν θα ψηφίσει τον Τούρκο Πρόεδρο και το ΑΚΡ.    Όμως υπάρχει ένα 20% που θα τον ψηφίσει λέγοντας «οι περισσότερες κοινωνίες και οικονομίες του κόσμου με τον ιό και τον πόλεμο στην Ουκρανία περνούν δύσκολα. Επειδή η χώρα μας πρέπει σε αυτές τις δύσκολες στιγμές να έχει κατάλληλο ηγέτη, θα ψηφίσω ΑΚΡ και Ερντογάν για να υλοποιήσει τα έργα του».

Στην Τουρκία το 89,5% δηλώνουν μουσουλμάνοι (Optimar, το 2019). Το 60% των μουσουλμάνων αυτών, είναι  Σουνίτες, το 37% Αλεβίτες, ενώ 3% δηλώνουν Jafaris, Nusayris και Twelver. Απ’ αυτούς, που δηλώνουν μουσουλμάνοι, το μεγαλύτερο ποσοστό ψηφίζει ΑΚΡ και Ερντογάν, μαζί με άλλα συντηρητικά κόμματα, ειδικά όσοι είναι υπέρ της Νομοθετικής επιβολής της μαντήλας, ζητώντας σταθερά την ίδρυση  Türk Hilafeti/ Χαλιφάτου.

Το 19% των συντηρητικών μουσουλμάνων βλέπει φυσιολογική την ομοφυλοφιλία, ως παράδοση ήδη από την Οθωμανική περίοδο, ενώ οι μη φανατικά και τυπικά θρησκευόμενοι, θεωρούν πλήρως ανεκτή την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, σε ποσοστό 45%! Σημαντικό ποσοστό των ομοφυλόφιλων, παραδοσιακά είναι μουσουλμάνοι και περίπου σε ποσοστό 20% θα στηρίξουν τον Τούρκο Πρόεδρο και το κόμμα του. Για μουσουλμανική χώρα, η Τουρκία είναι η πλέον ανεκτική στα άτομα αυτά. Μην ξεχνάμε τους μεγάλους καλλιτέχνες σαν τον Zeki Müren και την Bülent Ersoy, πόσο λατρεύονται από τους Τούρκους.

Σύμφωνα με μελέτη της Values ​​and Attitudes Survey (2021) , το 31,6% των Κούρδων θα ψηφίσει ΑΚΡ και Ερντογάν (36,4% είχαν ψηφίσει το 2018) Το CHP /Κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό κόμμα, φαίνεται να έλκει μόλις το 13,5% των Κούρδων (9,2% το 2018). Παρότι τα οικονομικά προβλήματα, οι δυσκολίες πρόσβασης στην εκπαίδευση και τη δικαιοσύνη αυξάνουν το αίσθημα της ανισότητας μεταξύ των Κούρδων – αν αφαιρέσουμε όσους θα ψηφίσουν HDP στον πρώτο γύρο των εκλογών – είναι πιθανόν  στο δεύτερο γύρο, αρκετοί εξ αυτών να ψηφίσουν ΑΚΡ και Ερντογάν, με συνδετικό κρίκο την πίστη στο ισλάμ. Μη ξεχνώντας πως οι Κούρδοι προδόθηκαν και κυνηγήθηκαν ιστορικά από το Κεμαλικό κοσμικό κόμμα, ήδη εξ αρχής, όταν ιδρύθηκε η Τουρκική δημοκρατία το 1923 και κυρίως μετά το 1938, με  το θάνατο του Κεμάλ.

Στις φετινές εκλογές, όποτε και εάν γίνουν , θα εκλεγεί Πρόεδρος στο δεύτερο γύρο           (50%+1 ) μόνο όποιος στηριχθεί από συμμαχίες κομμάτων και έχει παράσταση Νίκης. Η Λαϊκή Συμμαχία, του AKΡ, MHP και BBP,  έχει μάθει να συνεργάζεται , να λειτουργεί τη συμμαχία εδώ και χρόνια , ενώ στηρίζει τον έχοντα παράσταση Νίκης, νυν Τούρκο Πρόεδρο, που διοικεί 20+ χρόνια τη χώρα με την λογική που αρέσκονται να έχουν οι παραδοσιακοί Τούρκοι, δηλ. του  Τürklerin Atası  (Ατά Τούρκ / πατέρα των Τούρκων) ή και Τürklerin babası (μπαμπά των Τούρκων). Αντίθετα η Εθνική συμμαχία των πέντε ( 5) κομμάτων της Αντιπολίτευσης CHP, IYI SΑΑDET, DEVA, GELECEK, δεν μπόρεσε ακόμα να λειτουργήσει πρακτικά τη συμμαχία της, δεν έχει τέτοια πολιτική κουλτούρα συνεργασιών, το δε Κουρδικό κόμμα HDP έκανε δική του συμμαχία με το Εργατικό Κόμμα (TİP), το Εργατικό Κόμμα (EMEP), το Κόμμα Κοινωνικής Ελευθερίας (TÖP), το Κόμμα Εργατικού Κινήματος (EHP) και την Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Συνελεύσεων (SMF), δηλώνοντας πως θα ορίσει άλλον υποψήφιο Πρόεδρο. Επομένως όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης , λίγους μήνες πριν τις εκλογές δεν έχουν συμφωνήσει στον ορισμό κοινού υποψηφίου, ως «αντίπαλον δέος» στον Πρόεδρο Ερντογάν,  και όσο καθυστερούν, δεν μπορούν να αντιστρέψουν υπέρ τους την παράσταση Νίκης που έχει ο Ερντογάν, παρά τη δυσαρέσκεια του εκλογικού σώματος.

Το ΑΚΡ και ο Ερντογάν έχουν κερδίσει 15 εκλογικές αναμετρήσεις. Έχουν την εμπειρία, τον κρατικό μηχανισμό (και το derin devlet/ βαθύ κράτος ), το Σύνταγμα και τους Νόμους  να τους ευνοούν , δεν έχουν ορατό δυναμικό αντίπαλο με παράσταση Νίκης και παρά την δυσφορία του εκλογικού σώματος, έχουν στρατηγική και πολιτικό όραμα να μεταστρέψουν το κλίμα με παρεμβάσεις στην κοινωνική οικονομία (μείωση ορίου συντάξεως στα 58 χρόνια για τις γυναίκες και 60 για τους άντρες), μείωση πληθωρισμού, επιδόματα, δημόσια έργα, υποδομές, ανοικοδόμηση, διεκδικητική εξωτερική πολιτική και διαμεσολάβηση, που δίνει περηφάνια στον μέσο Τούρκο, αμυντική βιομηχανία, ενεργειακά έργα, ευκολία επενδύσεων ξένων κεφαλαίων κ.ά. Μέσα στην 20ετία Ερντογάν, ο μέσος Τούρκος, παρά τα  οικονομικά προβλήματα της καθημερινότητας που οφείλονται και σε διεθνείς συγκυρίες, στον covid, στον πόλεμο της Ουκρανίας και το μεταναστευτικό/ προσφυγικό, είδε να αντισταθμίζονται 50-60 χρόνια καθυστερήσεων στις υποδομές πολλών τομέων της χώρας του, με επενδύσεις (mega-project) που αν προχωρήσουν , θα μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες της Τουρκίας για σχεδόν 100 χρόνια. Το CHP /Κεμαλικό κόμμα, ναι μεν αστικοποίησε και «εκδυτικοποίησε» την Τουρκία από το 1923 μέχρι το 2000, όμως επειδή είναι εκτός διοίκησης του κράτους, πάνω από 20 χρόνια, δεν μπορεί πρακτικά να ανταγωνιστεί το αφήγημα / έργα του Προέδρου Ερντογάν, οπότε απλά επικεντρώνονται στην πολιτική ευτελισμού και απαξίωσης των επενδύσεων ανοίγοντας θέματα επανελέγχου αυτών και διώξεις για ατασθαλίες, απευθείας αναθέσεις έργων, παρακολουθήσεις και διώξεις/ φυλακίσεις αντιπολιτευόμενων του Ερντογάν.

Ο Τούρκος Πρόεδρος, αναφέρει συνεχώς στο λαό, πως οι περισσότερες επενδύσεις έχουν ήδη ολοκληρωθεί και θα αποδώσουν, οπότε είναι καιρός για πιο στρατηγικούς στόχους και την ευημερία της κοινωνίας, ενώ δεν είναι αρνητικός στη διόρθωση του πολιτικού συστήματος, μετά τις επικρίσεις για το «ενός ανδρός αρχή/ catch all Leader/ L‘État, c’est moi» Προεδρικό σύστημα.

Εν κατακλείδι, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα παραπάνω, ο Ερντογάν, δημογραφικά / κοινωνικά, αντλεί ψηφοφόρους από παντού, χωρίς στεγανά, έχει παράσταση Νίκης, παρουσιάζει έργο και παρά τη  γενική απογοήτευση, είναι σε καλύτερη μοίρα αξιολόγησης, απ’ ότι οι αντίπαλοί του, στα μάτια του μέσου Τούρκου. Εν τούτοις , πρέπει στο δεύτερο γύρο να τον αξιολογήσει το ίδιο και ένα 10%  ψηφοφόρων, που δεν θα τον έχουν ψηφίσει στον πρώτο γύρο. Θα τα καταφέρει. Πιθανολογώ πως Ναι, διότι όλο το Τουρκικό σύστημα είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του και οι ψηφοφόροι δεν θέλουν αβεβαιότητες για το μέλλον τους. Προτιμούν τον Τürklerin babası (μπαμπά των Τούρκων) από τον υποψήφιο που θα προτείνει η αντιπολίτευση, ο οποίος μάλιστα, μπορεί και να κλονιστεί αν στη διάρκεια της θητείας του, η συμμαχία που τον στήριξε διαλυθεί, ή λόγω στέρησης του «δικαιώματος του εκλέγεσθαι»( Ιμάμογλου)  ισχύσει δικαστική αναδρομική ισχύ της ποινής και εκπέσει του αξιώματος, οπότε θα υπάρξει τεράστια κρίση στη χώρα. Κάτι που ουδείς Τούρκος θέλει.

* Ο Δημήτρης Σταθακόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Δρ Παντείου Πανεπιστημίου, Οθωμανολόγος/ Τουρκολόγος, Συνεργάτης Εργαστηρίου Τουρκικών & Ευρασιατικών Μελετών, Πα.Πει.

The post Τουρκικές  εκλογές 2023: Από πού αντλεί ψηφοφόρους ο Τούρκος Πρόεδρος – Γράφει ο Δημήτρης Σταθακόπουλος    appeared first on The President.