Andrea Wulf: «Η επινόηση της φύσης»

10:20 8/11/2021 - Πηγή: Diastixo

Εμπεριστατωμένες βιογραφίες σαν κι αυτή για πνεύματα που άλλαξαν τον ρουν της πολιτισμικής ιστορίας και επηρέασαν την παγκόσμια σκέψη δεν γράφονται κάθε μέρα. Εξ ου και πουλάει πάνω από 700.000 αντίτυπα σε όλο τον κόσμο και η πολυβραβευμένη συγγραφέας, Άντρεα Βουλφ, απολαμβάνει δικαίως τους καρπούς των τίμιων κόπων της. Γραμμένο με τη μορφή του επιστημονικού μελετήματος με πάμπολλες παραπομπές, πηγές, βιβλιογραφία και ευρετήριο, λειτουργεί το ευπώλητο αυτό βιβλίο και ως τυπικό ανάγνωσμα εκλαϊκευμένης επιστήμης, υπερβαίνει όμως και τα επιστημολογικά όρια και αποτελεί –συν τοις άλλοις–

μια συναρπαστική βιογραφία ενός ρηξικέλευθου πνεύματος, που άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τη φύση και τη σύνδεσή μας με αυτήν.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Ο Αλεξάντερ φον Χούμπολτ, που γεννήθηκε το 1769 και μετέστη εις φωτεινότερα αιθερικά πεδία το 1859, πέρα από την επίσημη επιστημονική του ιδιότητα ήταν φωτισμένος άνθρωπος, πιστός στα ιδεώδη του Διαφωτισμού και ποιητής – με την κυριολεκτική έννοια της λέξης, αφού ποιούσε ήθος με τα γραπτά του κι επηρέαζε μεγάλες διάνοιες της εποχής του, όπως ο Γκαίτε και ο Δαρβίνος, αλλά και μεταγενέστερους, όπως ο Ιούλιος Βερν. Είναι ο πρώτος που αντελήφθη την ενότητα των πάντων και κατελήφθη από το μυστήριο εκείνο «ωκεάνιο συναίσθημα», που μόνον οι γεννημένοι ποιητές και οι προφήτες βιώνουν σε όλη του τη διάρκεια, ενώ οι ερωτευμένοι, οι διαλογιζόμενοι, οι εκστατικοί δερβίσηδες κι αναστενάρηδες μόνον μερικώς.

«Παρατηρώντας την Φύσιν και τα φαινόμενα» αυτός ο φωτισμένος νους επανέφερε την κατακερματισμένη αρμονία κι αλληλοσύνδεση των πάντων, βασικό στοιχείο της αρχαίας «μαγικής» σκέψης, που ανθρωποποιούσε υδάτινα ρεύματα, γεωλογικούς σχηματισμούς, δέντρα και όλα σχεδόν τα φυσικά φαινόμενα.

Αυτό όμως που έσπασε ο μεγάλος αυτός διανοητής ήταν η χρησιμοθηρία, η αντιμετώπιση της Μητέρας Φύσης από τους σκοτισμένους ανθρώπους μόνον ως προς την πρόσκαιρη χρησιμότητα που θα μπορούσε να τους αποφέρει κατά μέρη και τμήματά της. Αυτή η κοντόφθαλμη, «συνεκδοχική» θα έλεγα, προοπτική καταδυναστεύει ακόμη και σήμερα τη στυγνή σχολαστική επιστημονικοφάνεια όσων ακαδημαϊκών χρησιμοποιούν ξύλινη γλώσσα. Ο Χούμπολτ ήταν διανοούμενος αλλά διόλου «κουλτουριάρης», δεν τον ενδιέφερε η ανάλυση (όσο κι αν τη χρησιμοποιούσε, αναγκαστικά για να υπακούει στην τυπική επιστημολογία της εποχής του, ακόμα και της δικής μας), αλλά η σύνθεση, το μυστικό εκείνο κλειδί που ενώνει όλες τις πόρτες χωρίς να υπονοεί έναν και μοναδικό Κατασκευαστή. Το θρησκευτικό συναίσθημα στον Αλέξανδρο φον Χούμπολτ είναι μάλλον παγανιστικού, «εθνικού» τύπου. Οι μονοθεϊστικές θρησκείες δεν φαίνεται να τον αγγίζουν. Είναι φυτολάτρης και ζωολάτρης. Θεότητά του είναι ο δημιουργικός Κρίσνα κι όχι ο αποδομητικός Σίβα. Είναι αυτός που ενέπνευσε στους Ρομαντικούς την αναζήτηση του εαυτού στην άγρια φύση. Είναι αυτός που έσωσε τον παρισινό Κήπο των Φυτών (Jardin des Plantes) από τους κατακτητές-καταπατητές Πρώσους που κατασκήνωναν εκεί και στα πέριξ. Είναι ο πρώτος που επανέφερε τον σεβασμό στη Μητέρα Γη (Γαία-Πανγαία-Παν[α]γία-Ρέα-Μαία-Κυβέλη-Αφαία…). Οι στεατοπυγικές θεότητες από τους ναούς της Μάλτας εικονοποιούν καλύτερα το φυσιολατρικό ιδανικό του από τις αποστεωμένες εικόνες των δαιμόνων στα γοτθικά καμπαναριά.

{jb_quote} Εμπεριστατωμένες βιογραφίες σαν κι αυτή για πνεύματα που άλλαξαν τον ρουν της πολιτισμικής ιστορίας και επηρέασαν την παγκόσμια σκέψη δεν γράφονται κάθε μέρα. {/jb_quote}

Είναι αυτός που έθεσε τη βάση της σύγχρονης οικολογίας και μέσα από τα βιβλία του, όπως περνάνε μέσα από αποσπάσματα σε αυτή την εκπληκτική εργοβιογραφία, δίδαξε την πυθαγόρεια αρμονία, τη χαμένη ενότητα των πάντων, την ενότητα του ίδιου του ανθρώπινου είδους, την αλληλοσύνδεσή του με τα άλλα (νοήμονα ή μη) είδη και με την ίδια τη Γη, εν τέλει, που μας φιλοξενεί και μας ανέχεται και μας αποδεκατίζει κατά διαστήματα με πανούκλες, λοιμούς και περίεργους ιούς (που είτε προήλθαν από τα εξανδραποδισμένα ζώα είτε όχι), που αποδεικνύουν ότι ο υποδουλωμένος πλανήτης κάποτε ξυπνάει και πριν αλλάξει πλευρό ξεφορτώνεται τους φορτικούς φιλοξενούμενούς του.

Σήμερα, στην εποχή του κορονοϊού, βιβλία φωτισμένων ανδρών και γυναικών όπως αυτό είναι πολύτιμη «τροφή» και «οξυγόνο» για κάθε νόηση που θέλει να παραμείνει υγιής και καλοσιτισμένη, αφού η αυτάρκεια και η αυτοδυναμία είναι άλλη μία φενάκη του ταραγμένου, του παραζαλισμένου ανθρώπινου μυαλού, που υπερέβη το μέτρο, διέπραξε Ύβριν, προκάλεσε την Νέμεσιν και τώρα ερωτοτροπεί με την αυτοκαταστροφή.

Η επινόηση της φύσης
Ο Νέος Κόσμος του Αλεξάντερ φον Χούμπολτ
Άντρεα Βουλφ
μετάφραση: Γιάννης Γαλιάτσος, Στέφανος Ποπώφ, Θεμιστοκλής Χαλικιάς
Ροπή
616 σελ.
ISBN 978-618-5289-43-0
Τιμή €24,38